Ο Ελευθεροτεκτονισμός αποτελεί μια από τις πιο παλιές μυστικές αδελφότητες της γηραιάς ηπείρου και έχει καταφέρει να επιβιώσει μέχρι σήμερα διατηρώντας τον χαρακτήρα του ως θεσμός πανανθρώπινος και ως χώρος φιλοσοφικής και πνευματικής αναζήτησης. Πως και γιατί όμως, ένας θεσμός που έχει ως βάση την παράδοση και τη μελέτη πανάρχαιων πολιτισμών όπως ο ελληνικός, ο αιγυπτιακός ή ο εβραϊκός, άντεξε ένα τόσο ταραγμένο πέρασμα του χρόνου; Μέσα σε αυτόν τον ωκεανό κοινωνικών μεταβολών και ρευμάτων, ο Ελευθεροτεκτονισμός πώς πορεύθηκε;
Θα ξεκινήσουμε με την εποχή του Διαφωτισμού, μιας από τις πιο σημαντικές περιόδους για το ανθρώπινο γένος, καθώς και πρόδρομο της Γαλλικής Επανάστασης.
Ο Διαφωτισμός υπήρξε η αρχή του τέλους και η Γαλλική Επανάσταση το τελειωτικό χτύπημα αυτού που οι επιστήμονες της Κοινωνικής και Ιστορικής Δημογραφίας ονομάζουν «Παλαιό Καθεστώς». Την περίοδο αυτή οι διαφωτιστές πρέσβευαν τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, αξιώνοντας αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσης, στους πολιτικοκοινωνικούς θεσμούς, την οικονομία, την εκπαίδευση και τη θρησκεία. Τάχθηκαν υπέρ της ατομικής ελευθερίας και ενάντια στην τυραννική διακυβέρνηση και την καταπίεση που ασκούσε η Εκκλησία.
Το δράμα της κοινωνικής μεταβολής και της απελευθέρωσης του νου, ωστόσο, δεν πήρε μέρος μονάχα στους δρόμους του Παρισιού ή στα πεδία του Λέξινγκτον και Κόνκορντ, αλλά και στις αμέτρητες στοές και αδελφότητες της περιόδου εκείνης. Οι συναθροίσεις αυτές με τα ερμητικά μυστικά, τον συμβολισμό και την παράδοσή τους, θεωρούνταν «χωνευτήρι ασέβειας και αναρχίας» σύμφωνα με τους δογματιστές της εκκλησίας όπως ο Ιησουίτης αββάς Augustin Barruel.
Η μυστικότητα ήταν ιδιαίτερα κοινή στις περισσότερες μεσαιωνικές συντεχνίες και η τέχνη των λιθοξόων δεν αποτελούσε εξαίρεση. Προς τα τέλη του 1600 άρχισαν να γίνονται δεκτοί και άνθρωποι που δεν εξασκούσαν το επάγγελμα του τέκτονα. Κάποιοι συγγραφείς υποστηρίζουν πως αυτή η τάση οφειλόταν στο ενδιαφέρον των μορφωμένων, καθώς και κάποιου μέρους της αριστοκρατίας, προς την τέχνη της αρχιτεκτονικής. Υπήρχε επίσης η πεποίθηση ότι οι στοές με τη μυστικότητα και τον συμβολισμό τους περιείχαν ερμητικές αλήθειες από αρχαίους πολιτισμούς. Το 1700, οι αρχές της λιθοδομής είχαν μεταμορφωθεί πλέον σε αλληγορίες, όπου ο άνθρωπινος νους είχε πάρει τη θέση του ακατέργαστου λίθου.
Το 1737 ο Λουδοβίκος ο 15ος, έπειτα από την ίδρυση της πρώτης ίσως στοάς στη Γαλλία το 1725, διακήρυττε πως «κανένας πιστός ακόλουθος του δεν μπορεί να ανήκει σε Τεκτονικές στοές». Η μυστικότητα των Τεκτονικών στοών με την εκτεταμένη χρήση του συμβολισμού τους, άφηναν γόνιμο έδαφος για συκοφαντίες και δημιουργικό υβρεολόγιο.
Στην Ευρώπη του 1700, ιδιαίτερα την ηπειρωτική, έλειπαν οι οργανισμοί εκείνοι που η αντίθεση και η αντίδραση στην τότε εξουσία θα μπορούσαν να βρουν έκφραση. Είναι λογικό, επομένως, ότι οι μυστικές εταιρίες, τα σαλόνια, οι Τεκτονικές στοές, καθώς και οι ιδιωτικές λέσχες ανάγνωσης λογοτεχνίας να αποτελέσουν εστίες για τους «ακτιβιστές» του Διαφωτισμού. Ιδιαίτερα ο Ελευθεροτεκτονισμός με τις συμβολικές τελετουργίες στις οποίες τα μυστικά της Τέχνης σταδιακά αποκαλύπτονταν μέσω παντοδύναμων μεταφορών, καθώς και τη ριζοσπαστική αλληγορία της τελειοποίησης του ανθρώπου όπως οι αυθεντικοί Τέκτονες λειαιναν την τραχιά πέτρα και τη διαμόρφωναν σε κυβικό λίθο, είχε ως αποτέλεσμα στοές από αδελφούς με κοινό σκοπό να ανακατασκευάσουν στον εσωτερικό κύκλο τους το φως της σοφίας και να το διαχύσουν στην οικουμένη. Αποτέλεσαν τεράστιο πόλο έλξης σε κάθε ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο.
Ενώ είναι αρκετά εύκολο και απλοϊκό να θεωρήσουμε ότι οι Τεκτονικές στοές ευθύνονται για την Γαλλική Επανάσταση, οι θεωρίες συνομωσίας είναι αμέτρητες εξάλλου από τότε, η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότεροι Τέκτονες αδελφοί κινήθηκαν ατομικά και μπορεί να μην γνώριζαν ο ένας τον άλλον εκείνην την περίοδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις χίλιες περίπου ενεργές στοές πριν την επανάσταση μονάχα 75 βρίσκονταν σε θέση να συνεχίσουν το 1800. Παρ’ όλα αυτά με τη λειτουργία τους πριν την επανάσταση κατάφεραν να αποκτήσουν σχετική ανεξαρτησία και από το Κράτος και από την Εκκλησία.
Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, στην Αμερικάνικη επανάσταση και ανεξαρτησία, οι Τέκτονες αδελφοί πήραν ενεργό ρόλο, λειτουργώντας και εκεί ατομικά, επηρεασμένοι από τα ιδεώδη του Διαφωτισμού για επικράτηση της λογικής, της ελευθερίας του νου και του ανθρώπου. Είναι χαρακτηριστικό επίσης, ότι κείμενα όπως «Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου» είναι εμποτισμένα με λόγια που προτρέπουν την αδελφοσύνη και την ελευθερία ως φυσικό γνώρισμα και δικαίωμα του ανθρώπου. Και φυσικά δεν γίνεται να ξεχάσουμε το τρίπτυχο «Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφότητα».
Παρ’ όλο που ο θεσμός του Τεκτονισμού και η συνδρομή του στον Διαφωτισμό αποτελεί μεγάλη συζήτηση για τους ιστορικούς, είναι αδιαμφισβήτητο ότι σημαντικά πρόσωπα και ηγετικές προσωπικότητες του Διαφωτισμού ήταν Τέκτονες αδελφοί όπως ο Μοντεσκιέ, ο Βολταίρος, ο Πόουπ, ο Μότζαρτ, ο Γκαίτε, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος. Για τον Γερμανό ιστορικό Reinhart Koselleck «στην ήπειρο δυο ήταν οι κοινωνικές δομές που άφησαν το σημάδι τους στην εποχή του Διαφωτισμού, η Δημοκρατία των Γραμμάτων και οι Τεκτονικές στοές».
Πριν περάσουμε στον 20ο αιώνα είναι σημαντικό να αναφέρουμε και την Παρισινή Κομμούνα, με την οποία οι Παρισινοί αδερφοί ασχολήθηκαν ενεργά. Μάλιστα στις 29 Απριλίου 1871 αρκετές χιλιάδες Ελευθεροτέκτονες και των δυο στρατοπέδων (υπέρ και κατά της Κομμούνας) συναντήθηκαν μπροστά από τις στρατιωτικές δυνάμεις των Βερσαλλιών σε μια προσπάθεια διπλωματικής επίλυσης η οποία απέτυχε.
Ο 20ος αιώνας σημαδεύτηκε από δυο παγκοσμίους πολέμους, καθώς και την άνοδο απολυταρχικών καθεστώτων τα οποία έβλεπαν τον Ελευθεροτεκτονισμό εχθρικά. Στη ναζιστική Γερμανία, στα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης και στην Σοβιετική Ένωση κατά την διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου ο Ελευθεροτεκτονισμός καταπιέστηκε.
Έπειτα από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ο θεσμός συνέχισε την ανάπτυξη του και αύξηση των μελών του. Ωστόσο το αντί-τεκτονικό αίσθημα μεγάλωνε επίσης. Οι ναζί θεωρούσαν ότι ο Τεκτονισμός ήταν η αιτία της ήττας της Γερμανίας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και ο ίδιος ο Χίτλερ έγραφε στο βιβλίο του «ο Αγών μου» ότι οι Τέκτονες είναι υποταγμένοι στους Εβραίους και αποτελούν Σιωνιστικό όχημα
τους. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου δολοφονήθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως 80 με 200 χιλιάδες αδελφοί Τέκτονες. Το ναζιστικό καθεστώς θεωρούσε τον Ελευθεροτεκτονισμό ιδεολογικό αντίπαλο του και για αυτό οι κρατούμενοι Τέκτονες έφεραν ανεστραμμένο κόκκινο τρίγωνο. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε τη δημιουργία της στοάς «Liberté chérie» (Γλυκιά Ελευθερία) μέσα στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Esterwegen στις 15 Νοεμβρίου 1943 από επτά Βέλγους έγκλειστους σε αυτό αδελφούς, στο οποίο μάλιστα υπήρξε και μύηση ενός όγδοου. To όνομα της στοάς προέρχεται από τον εθνικό ύμνο της Γαλλίας «La Marseillaise» τον οποίο είχε γράψει ο επίσης αδερφός Τέκτονας Joseph Rouget de Lisle.
Την περίοδο αυτή, οι Τέκτονες για να αποφύγουν τους διωγμούς στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη χρησιμοποιούσαν ως σύμβολο το λουλούδι μυοσωτίς (στα αγγλικά το ονομάζουν Forget-me-not). Μετά το τέλος του πολέμου φοριέται από τους Τέκτονες του κόσμου εις μνήμην των θυμάτων αδελφών από το καθεστώς των ναζί.
Από το τέλος του 1700 το στίγμα που είχαν επισυνάψει στον Τεκτονισμό, κλήρος και οι αρχές του Παλαιού Καθεστώτος, είχε αρχίσει να επικρατεί. Έκαναν συχνά την εμφάνιση τους λιβελλογραφήματα με τίτλους που υπόσχονταν την αποκάλυψη των τεκτονικών μυστηρίων. Όσο ο Τεκτονισμός ως θεσμός, δυνάμωνε και προσείλκυε περισσότερα μέλη κατά τη διάρκεια των χρόνων, τόσο εμφανιζόντουσαν και νέες ομάδες, απόψεις και συκοφαντίες που έβαλλαν κατά του.
Ο Ελευθεροτεκτονισμός στο τέλος όμως, επιβίωσε αυτά τα χρόνια στη φουρτούνα των κοινωνικών μεταβολών, όχι επειδή αποτελείται από τα πιο δυνατά ή τα πιο έξυπνα μέλη, αλλά επειδή τα μέλη του προσπαθούν να τελειοποιήσουν τους εαυτούς τους, ακούραστοι εργάτες, όντας ελεύθεροι και χρηστοήθεις, ως γνήσια τέκνα και πολεμιστές του φωτός.
http://freemasonastrology.wordpress.com
