Η Δαμόκλειος σπάθη

 

Στις Συρακούσες της Σικελίας κυβερνούσε ο τύραννος Διονύσιος ο Πρεσβύτερος (430-367 π.Χ.).  Αυτός ήταν γιος του Ερμοκράτη και διακρίθηκε στον πόλεμο που διεξήγαγαν οι Συρακούσιοι με του Καρχηδονίους. Με υπόγειους  τρόπους, δωροδοκίες, δολοφονίες και άλλες πονηριές κατάφερε το 405 να καταλάβει την εξουσία των Συρακουσών και να γίνει τύραννος. Την διατήρησε για 38 χρόνια. Πληροφορίες για την ζωή και την δράση του μας διασώζει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης στο έργο του «Ιστορική Βιβλιοθήκη». Μας πληροφορεί ακόμη ο Διόδωρος ότι ο Διονύσιος ήταν ωμός, βίαιος, φιλόδοξος, φιλοχρήματος και καχύποπτος. Επί πλέον δε είχε και την αδυναμία να θεωρεί τον εαυτό του μεγάλο ποιητή και είχε παρουσιάσει σε δραματικούς αγώνες στην Αθήνα την τραγωδία «Έκτορος λύτρα».

Όπως είναι γνωστόν όλοι οι άρχοντες, οι κατέχοντες  θέσεις εξουσίας περιβάλλονται από αυλοκόλακες, παρακοιμώμενους και σφουγγοκωλάριους που σαν τα παράσιτα σιτίζονται από την τράπεζα του τυράννου ως αντίτιμο για τις κολακείες τους. Ανάμεσα στους αυλικούς του Διονυσίου  υπήρχε και ο αυλοκόλακας Δαμοκλής. Ο Δαμοκλής ζήλευε την εξουσία και τα πλούτη του Διονυσίου και δεν παρέλειπε να το δείχνει στον τύραννο με πολλούς τρόπους και μακαρισμούς.

Μία ημέρα ο Διονύσιος πλησίασε τον Δαμοκλή και του έκανε μια τολμηρή πρόταση. Του πρότεινε  αν ήθελε  να πάρει τη θέση του άρχοντα βέβαια μόνο για μία ημέρα, αλλά να απολαύσει και όλα τα προνόμια του κυβερνήτη μιας χώρας. Ο Δαμοκλής δέχθηκε με χαρά αυτήν την απρόσμενη πρόσκληση. Τίποτα δεν σκέφθηκε παρά μόνο ότι έστω και για

μια ημέρα θα απολάμβανε όλα τα προνόμια του άρχοντα τυράννου. Ο τύραννος Διονύσιος έδωσε εντολή και του φόρεσαν τη βασιλική ενδυμασία. Αμέσως μετά τον συνόδευσαν στη μεγάλη τραπεζαρία όπου μπορούσε να απολαύσει όποιο είδος φαγητού επιθυμούσε. Ο Δαμοκλής απολάμβανε τη βασιλική μεταχείριση γεμάτος χαρά και υπερηφάνεια. Αλλά όπως περιεργαζόταν το χώρο γύρω του,  παρατήρησε  να κρέμεται ένα μεγάλο σπαθί πάνω από το κεφάλι του, το οποίο συγκρατούσαν τρίχες αλόγου. Το γεγονός τον έκανε να ανατριχιάσει, όταν κοιτώντας πιο προσεκτικά   διεπίστωσε ότι οι λίγες αυτές τρίχες μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να κοπούν και το σπαθί να πέσει στο κεφάλι του.

Γεμάτος τρόμο και απορία ο Δαμοκλής στράφηκε στον Διονύσιο και τον ρώτησε σχετικά με το σπαθί. Τότε ο τύραννος των Συρακουσών, που περίμενε την ερώτηση του Δαμοκλή, του απάντησε: «Το σπαθί το τοποθέτησα πάνω από το θρόνο εγώ ο ίδιος για να μου θυμίζει να παίρνω τις σωστές αποφάσεις για οτιδήποτε αφορά τον λαό μου και τους συνεχείς κινδύνους που περιβάλλουν τη ζωή του άρχοντα, αφού ανά πάσα στιγμή μπορεί να πεθάνω και να μην μπορώ να επανορθώσω το σφάλμα». Το γεγονός αυτό μας το διασώζει ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, ο οποίος έζησε από το 106 ως το 43 π.Χ. και μας βεβαιώνει ακόμη ότι ο Δαμοκλής, όταν άκουσε την εξήγηση του Διονυσίου, πανικοβλήθηκε, συνειδητοποιώντας  πόσο διαφορετική και δύσκολη είναι η ζωή ενός άρχοντα συγκριτικά με αυτό που πίστευε. Αμέσως λοιπόν ζήτησε ταπεινά από τον άρχοντα να ξαναγυρίσει στην θέση του ομολογώντας ότι αυτός δεν κάνει για την τόσο σκληρή θέση του τυράννου.

Από αυτό το γεγονός προήλθε η φράση Δαμόκλειος Σπάθη, που χρησιμοποιείται παροιμιακά είτε για να δηλώσει μία επικείμενη μεγάλη καταστροφή ή την απειλή τιμωρίας μεγάλου μεγέθους. Η φράση αυτή χαρακτηρίζει ακόμη  τον συνεχή φοβερό και θανάσιμο κίνδυνο που μας απειλεί κάθε στιγμή, όταν βάζουμε ως προσωπικές προτεραιότητες της ζωής μας τον εγωισμό, την ματαιοδοξία και τον υλισμό.  Αυτή η φράση είναι και μια προειδοποίηση να αλλάξουν όσοι ακολουθούν τον δρόμο της αλαζονείας, του υπερκαταναλωτισμού και βάζουν την προσωπική τους εφήμερη απόλαυση πάνω από το κοινό καλό.

Οι δικοί μας πολιτικοί πάντως ή αγνοούν την δαμόκλειο σπάθη ή δεν την φοβούνται.  Μάλλον επειδή έχουν ισχυρούς προστάτες.

chryssablog.wordpress.com