Η Διαμόρφωση του Βαθμού του Διδασκάλου

 

Η διαμόρφωση του βαθμού του Διδασκάλου, η σύνθεση του μύθου του και η εξάπλωσή του, καταλαμβάνουν το πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Αυτή η μακρά περίοδος αποτελεί για τους ιστορικούς περίπου ένα εφιάλτη, κατά την διερεύνησή του τόσο από τα γραπτά κείμενα, όσο και την Παράδοση. Ο τρίτος βαθμός εμφανίζεται για πρώτη φορά λίγο πριν το ξεκίνημα του αιώνα σε ένα χειρόγραφο που φέρει το όνομα «χειρόγραφο Sloane Νο 3329», όταν τα Συντάγματα του Anderson του 1723 δεν εγνώριζαν παρά μόνον τους δύο πρώτους βαθμούς. Συγκεκριμένα το 1695 δεκατρείς Διδάσκαλοι της Σκωτικής Στοάς του Χάμιλτον «ιδρύουν μία εταιρεία», όταν η Σκωτική Στοά του Κέλσο δεν θα ανακαλύψει τον 3ο βαθμό παρά μόνον το 1754, μετά από 60 ολόκληρα χρόνια. Αυτό σημαίνει μία σταδιακή ενσωμάτωση του βαθμού στις επί μέρους Στοές. Το 1737 ο Charles Radclyffe Derwentwater, «Μέγας Διδάσκαλος της αρχαιοτάτης και λίαν πεφωτισμένης εταιρείας των ελευθεροτεκτόνων εν τω βασιλείω της Γαλλίας» χορηγεί στον βαρώνο Carl Fredrik Scheffer την πληρεξουσιότητα «να μυήσει Διαδασκάλους Τέκτονες» στην Σουηδία, όταν το 1743 ο μαρκήσιος της Αυλής του Balleroy, αντιπρόσωπος του δούκα του Antin υπογράφει ένα έγγραφο που τιτλοφορείται «Γενικοί Κανονισμοί εξηγμένοι από τους αρχαίους καταλόγους των Στοών προς χρήσιν αυτών της Γαλλίας», οι οποίοι (κανονισμοί) δεν αναγνωρίζουν παρά μόνον τους βαθμούς του Μαθητή και του Εταίρου. Δύο προηγούμενα θα μας επιτρέψουν να ξετυλίξουμε το κουβάρι αυτών των παράλληλων μεταβολών: από την μια πλευρά η συνύπαρξη σ’ αυτό το πρώτο μισό του 18ου αιώνα των διαφόρων παραδόσεων του Ελευθεροτεκτονισμού και από την άλλη πλευρά οι διαφορές οργάνωσης ανάμεσα στις Στοές της Σκωτίας και αυτές της Αγγλίας κατά τον 17ο και στις αρχές του 18ου αιώνα, που αφορούσαν

κυρίως το καθεστώς και το λειτούργημα των Διδασκάλων σ’ αυτές τις δύο χώρες.

Διαφορετικές παραδόσεις του Τεκτονισμού. Ο Leon Hyneman γράφει στα 1877: «η κίνηση του 1717 δεν ήταν μια «ανανέωση», όπως λέει ο Anderson… Ήταν μία «επανάσταση»...» Αλλά οι 4 Στοές, που συγκεντρώθηκαν στην Ταβέρνα της Μηλιάς, ήταν μόνον αυτές και δεν είχαν επαφές ή σχέσεις με άλλες τεκτονικές οργανώσεις; - Στις αρχές του 18ου αιώνα υπήρχαν στην Σκωτία 25 Στοές, που, η πλειοψηφία τους ήταν επαγγελματική και συντηρητική, αλλά 6 από αυτές ιδρύθηκαν από θεωρητικούς στην πλειοψηφία τους, αυτές των: Dunblane, Hamilton, Kelso, Haughfoot, Aberdeen, Dumfries. Οι μέσα σ’ αυτές τις Στοές μη επαγγελματίες Τέκτονες αγνοούνται απολύτως το 1717 από τους Anderson και Desaguliers. Μία μορφή μη επαγγελματικού ελευθεροτεκτονισμού υπήρχε επίσης πριν το τέλος του 17ου αιώνα στην Ιρλανδία, όπως φαίνεται το 1688 σε μία ομιλία με τίτλο «Terrae filius», που πραγματοποιήθηκε στο περίφημο Trinity College του Δουβλίνου. Τα πρώτα πρακτικά Μεγάλης Στοάς ανάγονται στο 1726 και αναφέρονται στην εκλογή κατά το 1725 ενός νέου Μεγάλου Διδασκάλου. Στο αγγλικό έδαφος υφίστατο ένας παραδοσιακός τεκτονισμός πριν την ίδρυση της Μεγάλης Στοάς του Λονδίνου. Το «χειρόγραφο York ms Νο 4» υπογράφεται το 1693 από τον Mark Kypling και περιέχει τα ονόματα των μελών της Στοάς μεταξύ των οποίων και του Επόπτη Διδασκάλου «(Lodg Ward) κου Ισαάκ Μπρέντ». Επίσης στα αρχεία της Στοάς του York μεταξύ 1712 και 1725 αναφέρονται «αρχαίες και εντιμότατες Συνελεύσεις ελευθέρων και αποδεκτών Τεκτόνων»». Παράλληλα στις αρχές του 18ου αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες Στοές στην Γαλλία, η Στοά «La Parfaite Egalite» του Συντάγματος της Ιρλανδικής Φρουράς και το 1725 μια Στοά που ιδρύεται από οπαδούς του Ιακώβου Στιούαρτ τους Σκώτους Derwentwater και Mac Lean και τον Ιρλανδό O’ Heguerty. Αυτές οι Στοές δεν έχουν καμμιά σχέση με την Μεγάλη Στοά του Λονδίνου, της οποίας η πρώτη παρουσία στο Παρίσι γίνεται με την ίδρυση μιας Στοάς από τον δούκα του Richmond το 1734. Μέχρι το 1743 τουλάχιστον τα δύο παρακλάδια ελευθεροτεκτονισμού στην Αγγλία δεν είχαν καμμία συνεργασία. Άλλωστε και ο Anderson κλείνοντας τα Συντάγματα του 1738 γράφει τα εξής: «... όμως η αρχαία Στοά της πόλης του York και οι Στοές της Σκωτίας, Ιρλανδίας, Γαλλίας και Ιταλίας, επιζητώντας την ανεξαρτησία τους έχουν τους δικούς τους Μεγάλους Διδασκάλους». Παρατηρούμε λοιπόν μία επίδραση ισχυρή στον Γαλλικό Τεκτονισμό τόσο Σκωτική, όσο και Ιρλανδική με την διαμόρφωση δύο ρευμάτων, ενώ παράλληλα στο αγγλικό έδαφος με ύπαρξη μιας Στοάς «των αρχαίων» και μιας «των σύγχρονων» διαμορφώνονται επίσης δύο ρεύματα.

Οργάνωση των Στοών και καθεστώς των Διδασκάλων Στην Αγγλία κάθε Στοά συνενώνει μαθητές και εταίρους ενός μόνο επαγγέλματος και αυτούς τους διευθύνει ένας Διδάσκαλος και μόνον. Μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα δεν υπάρχουν στην Αγγλία Σκωτικές Στοές. Από την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Δεκεμβρίου του 1598 στο Εδιμβούργο οι Σκωτικές Στοές έχουν καταστατικά και διατάξεις και από το 1599 καταγράφουν τις αποφάσεις τους σε τηρούμενα αρχεία. Είναι Στοές που συνενώνουν όλους τους μαθητές, τους εταίρους του επαγγέλματος και Διδασκάλους μιας μεγάλης πόλης ή μιας γεωγραφικής περιφέρειας και διευθύνονται από έναν επόπτη «Warden» εκλεγόμενο για ένα έτος. Κατά την διάρκεια όμως του 17ου αιώνα είναι πολλές πλέον οι Σκωτικές Στοές που έχουν καταγεγραμμένους πολλούς Διδασκάλους και ότι αυτοί και μόνον και όχι οι εταίροι έχουν δικαίωμα ψήφου για την εκλογή του Επόπτη Διδασκάλου της Στοάς. Από αυτό φαίνεται ότι ήταν διαφορετικό το καθεστώς των εταίρων από αυτό των Διδασκάλων, όπως βεβαιώνεται άλλωστε και στα «Αρχαία Καθήκοντα».

Πρώτο τέταρτο του 18ου αιώνα – Η Σκωτική επίδραση Το πιο γνωστό αρχαίο χειρόγραφο που περιέχει στοιχεία τυπικού, είναι ένα σκωτικό χειρόγραφο, που ανακαλύφθηκε στα Αρχεία της Πόλης του Εδιμβούργο και φέρει την ένδειξη : «Μερικά ζητήματα σχετικά με την «Λέξη του Τέκτονα» 1696». Φαίνεται να ανταποκρίνεται στις συνήθειες των Σκωτικών Στοών και κατά πάσα περίπτωση σε αυτήν του Haughfoot. Τα πρακτικά αυτής της Στοάς αρχίζουν από την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη του Χειμώνα 1702. Σ’ αυτά περιέχεται ένα τυπικό που δεν κάνει διάκριση μεταξύ «εταίρου του επαγγέλματος» και «Διδασκάλου Τέκτονα». Στο τυπικό χρησιμοποιούνται οι δύο βιβλικές λέξεις Jachin και Boaz που δίνονται ολόκληρες σε ερώτηση και απάντηση. Δεν διευκρινίζεται αν η μία είναι του Μαθητή και η άλλη του Εταίρου. Φαίνεται ότι με την ερώτηση και την απάντηση οι δύο αυτές λέξεις μαζί αποτελούν την «Λέξη του Τέκτονα». Σ’ αυτό το τυπικό συναντούμε πολλούς προσδιορισμούς για τα μέλη της Στοάς αλλά και τις λέξεις «free masons» που όμως τις συναντούμε για πρώτη φορά στα πρακτικά της ιστορικής Στοάς «Mary’s Chapel» από το 1636. Αυτό το τυπικό περιγράφει και τα διαφορετικά σημεία, χειραψίες και βηματισμό εταίρων και Διδασκάλων, όπως τα ξέρουμε και σήμερα και αναφέρεται για πρώτη φορά «η Λέξη του Διδασκάλου» και είναι η λέξη Mahabyn που χωρίζεται σε δύο: Maha και Byn. Έτσι δύο δεκαετίες πριν τα Συντάγματα του Anderson οι Σκωτικές Στοές γνωρίζουν 3 βαθμούς και την μετάδοση της «Λέξης του Διδασκάλου», περίπου όπως τα γνωρίζουμε και σήμερα. Πάντως το 1721 όταν ο Desaguliers επισκέπτεται την Στοά Mary’s Chapel, αυτή εργάζεται στους δύο βαθμούς και μύηση στον 3ο βαθμό αναφέρεται στα πρακτικά του 1738. Θα χρειασθεί ένας περίπου αιώνας από το 1726 έως το 1813, ώστε όλες οι Σκωτικές Στοές να εργάζονται και στους 3 βαθμούς. Πριν το 1700 ο Χιράμ δεν εμφανίζεται σε κανένα γραπτό ντοκουμέντο πλην του χειρογράφου «Dumfries Νο 4» των αρχών του αιώνα. Το χειρόγραφο αυτό περιέχει κανόνες σεβασμού της Καθολικής Εκκλησίας και του Βασιλιά της Αγγλίας. Στη θέση της «Λέξης του Τέκτονα» μπαίνει το «Βασιλικό Μυστικό». 25 έτη μετά βρίσκουμε πάλι την Σκωτική επίδραση σε δύο ντοκουμέντα. Το πρώτο είναι πρακτικά μιας Στοάς, όπου αναφέρεται πώς ο αδελφός Charles Cotton μυήθηκε κανονικά στο Βαθμό του Διδασκάλου και το δεύτερο το χειρόγραφο «Graham» που αναφέρεται σε μια «Σεβασμιωτάτη Στοά Διδασκάλων και εταίρων» και στο τυπικό της μύησης στον 3ο βαθμό σε εξαιρετική ομοιότητα με το τυπικό που έχουμε σήμερα.

Η ιρλανδική επίδραση.

Το δεύτερο χειρόγραφο, που δίνει την «Λέξη του Διδασκάλου» είναι Ιρλανδικό, αυτό του Trinity College του Δουβλίνου του 1711. Εκει αναφέρεται ρητά ότι μία πλήρης και τελεία Στοά είναι: «3 Διδάσκαλοι, 3 Εταίροι και 3 Μαθητές». Και στην συνέχεια δίνονται οι λέξεις, τα σημεία και ο βηματισμός. Εδώ έχουμε το σύστημα των 3 βαθμών, αλλά μέσα στην καρδιά του βαθμού του Διδασκάλου εμφανίζεται η Βασιλική Αψίδα και η λέξη του βαθμού «Jehova».

Η περίπτωση των Άγγλων.

Ένα τρίτο ντοκουμέντο, όπου εμφανίζεται η «Λέξη του Διδασκάλου» είναι δύο στιχάκια ανώνυμα δημοσιευμένα στην λονδρέζικη εφημερίδα «Flying Post». Στο τέλος γράφει: η ιδιότητά σου (του τέκτονα δηλαδή) και ο «Maughbin» θα σε καταστήσουν ελεύθερο. Στα Συντάγματα του Anderson ο βαθμός του Διδασκάλου ανήκει μόνον στον Επόπτη (Σεβάσμιο) της Στοάς. Σε ένα άλλο ντοκουμέντο αγγλικό εμφανίζονται δύο διδασκαλίες: στην πρώτη και στην ερώτηση – αδ:. μου είσθε τέκτων;» - Η απάντηση είναι: - «οι αδελφοί μου με αναγνωρίζουν ως Τέκτονα». Στην δεύτερη η απάντηση είναι: -«Είμαι τέκτονας» σύμφωνα με τους κανονισμούς του Desaguliers. Φαίνεται πως αυτοί οι νέοι τέκτονες υπό τον κανονισμό του Desaguliers είναι αυτοί της Μ:.Στοάς του 1717. Σ’ αυτό το ίδιο χειρόγραφο αναφέρεται επίσης κάτι εξ ίσου σημαντικό: Τα τρία χτυπήματα δεν είναι του μαθητή αλλά του Διδασκάλου από τα τρία χτυπήματα κατά του Χιράμ. Έτσι λοιπόν στο πρώτο 4ο του 18ου αιώνα ο Ελευθεροτεκτονισμός εμφανίζεται στην Αγγλία με δύο πρόσωπα: ένα με τους δύο βαθμούς που εξαπλώνεται στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και ένα με τους 3 βαθμούς κάτω από την επίδραση της Σκωτίας και της Ιρλανδίας. Ακόμη επίσης εμφανίζονται και 4 παραλλαγές της λέξης Μ:.Β:. φωνητικά κοντά στο Mahhabone της Μεγάλης Στοάς των Αρχαίων και στο MachBenah του «διαιρεμένου ελευθεροτεκτονισμού», ένα κείμενο του Samuel Prichard το 1730. Ο μύθος του 3ου βαθμού δεν εμφανίσθηκε ξαφνικά, όπως είδαμε προηγουμένως. Στο έργο του Prichard «Masonry dissected» εμφανίζονται τα τυπικά των 3 βαθμών ξεχωριστά και στον 3ο βαθμό ο μύθος του Χιράμ αναλυτικά. Εκεί αναφέρεται: «οι Διδάσκαλοι ταξιδεύουν από την Ανατολή προς την Δύση προκειμένου να αναζητήσουν αυτό που χάθηκε και τώρα βρέθηκε...», δηλαδή την Λέξη του Διδασκάλου Τέκτονα. - Πως χάθηκε η Λέξη; - από τα 3 χτυπήματα ή τον θάνατο του Διδασκάλου Χιράμ. Εκεί επίσης αναφέρεται τέλος ότι η ηλικία του Διδασκάλου είναι «επτά ετών και πλέον».

Ένας Ελευθεροτεκτονισμός δύο ταχυτήτων.

Ενώ στην Αγγλία έχουμε την παραπάνω διπλή πορεία, το 1738 ο Hugo O’Kelly, Σεβάσμιος της Ιρλανδικής Στοάς της Λισαβόνας συλλαμβάνεται από την Ιερά Εξέταση και οδηγείται σε ανάκριση. Κατά την διάρκειά της και μετά από βασανιστήρια, αφού φανερώνει τα σημεία των 3 βαθμών χρησιμοποιεί όρους που μας οδηγούν στο βαθμό της Βασιλικής Αψίδας και συγκεκριμένα: «... υπάρχουν επίσης δύο συμπληρωματικοί βαθμοί που ονομάζονται «Έξοχοι Τέκτονες» και «Μεγάλοι Τέκτονες», που βρίσκονται επάνω από όλους τους άλλους και είναι ανώτεροι του βαθμού που εγώ ασκώ». Παράλληλα στην Γαλλία την ίδια περίοδο εμφανίζονται και εφαρμόζονται και τα δύο ρεύματα. Οι Τέκτονες περί τον Δούκα d’Antin ασκούν τον ελευθεροτεκτονισμό του Anderson ενώ οι περί τον Charles Radclyffe κόμη του Derwentwater ασκούν ένα τύπο που οδηγεί στον σημερινό Σκωτικό. Το 1738 δημοσιεύονται τα νέα Συντάγματα του Anderson. Στα πρώτα του 1723 εξυμνείται το μεγαλείο και η Σοφία του Σολομώντα. Στα δεύτερα του 1738 για πρώτη φορά του αποδίδεται η κατηγορία της επιρρέπειας προς τις ξένες και όμορφες γυναίκες, που τον παρέσυραν έξω από την «αληθινή θρησκεία» και έτσι αντ’ αυτού εξυμνείται πλέον το μεγαλείο και η Σοφία του Χιράμ Αμπίφ. Ο 3ος βαθμός καθιερώνται και στην Αγγλία. Από το 1738 μέχρι το 1761πολύ λίγα έγγραφα εμφανίζονται για τον Τεκτονισμό στην Αγγλία. Αντίθετα στην Γαλλία εμφανίζονται πολλά ντοκουμέντα. Μεταξύ αυτών μία «Τεκτονική Κατήχηση» του 1744, που προσδιορίζει τη λέξη «jakin» για τους Μαθητές, την λέξη «Boz» για τους Εταίρους και τη λέξη «Mac-Benac» για τους Διδασκάλους, λέξη που σημαίνει για τους τέκτονες «η σάρκα καταλείπει τα οστά». Σ’ αυτήν την Διδασκαλία ακόμη ο Διδάσκαλος δεν είναι πλέον ο Χιράμ αλλά ο Αδωνιράμ. Η δολοφονία δεν γίνεται κατά την παύση των εργασιών του μεσημεριού αλλά το βράδυ και όχι στην δυτική πόρτα του Ναού αλλά σ’ αυτήν της Ανατολής. Ο Σολομών στέλνει 9 αδελφούς στην έρευνα και όχι 15, όπως αναφερόταν αρχικά στον μύθο, 7 ημέρες μετά την γνώση του θανάτου και όχι μετά από 15 και ένα κλαδί δένδρου για πρώτη φορά και για πάντα έκτοτε γίνεται ένα κλαδί ακακίας. Από τότε : .... «η ακακία μου είναι γνωστή». Η διδασκαλία που ακολουθεί εισάγει το γράμμα «G», την κλίμακα και το «Μέσον Δώμα». Το όνομα του Νεόφυτου Διδασκάλου δεν είναι πλέον, όπως στα παλαιότερα τυπικά «Gassia» αλλά «Gabanon» και εάν ταξιδεύει από την Ανατολή προς την Δύση δεν είναι «προς αναζήτηση αυτού που χάθηκε αλλά τώρα αναβρέθηκε» αλλά «για να διαδώσει το Φως».

Από τον 18ο στον 19ο αιώνα

Τον Ιούλιο του 1751 6 Στοές ιδρύουν στο Λονδίνο την Μεγάλη Στοά των Αρχαίων, προκειμένου να τηρούν τις παλαιές παραδόσεις. Εκεί διαπιστώνουν ότι οι Σκώτοι και οι Ιρλανδοί έχουν μυηθεί με τυπικά ίδια με τα δικά τους και αναγνωρίζονται από αυτούς ως κανονικοί αδελφοί. Το 1762 δημοσιεύεται στο Λονδίνο ένα κείμενο – σύγγραμμα με τον τίτλο «Jachin and Boaz». Σ’ αυτό περιέχεται το άνοιγμα και το κλείσιμο των εργασιών, οι διδασκαλίες και των 3 βαθμών και η τελετή εγκατάστασης του Διδασκάλου (Σεβασμίου) της Στοάς. Στην διδασκαλία του 3ου η λέξη είναι «Mahabone» ή «Mac Benach». Το 1964 αναβρέθηκε στα αρχεία της Στοάς της Γενεύης «Union des Coeurs» ένα αντίτυπο του παραπάνω συγγράμματος με πλήθος σημειώσεων ενός Ελβετού Τέκτονα, που έζησε 30 περίπου χρόνια στην Ιρλανδία, του Εμμανουέλ Τσίμμερμαν. Ο Τσίμμερμαν διετέλεσε μεταξύ άλλων Σεβάσμιος της Στοάς 13/171 του Δουβλίνου και σύχναζε στη Στοά των Αρχαίων στην ταβέρνα «Black Horse» στο Λονδίνο. Ήταν παρών στην ίδρυση του «Στρατοπέδου των Υψηλών Ναϊτών του Κιλγουϊνιγκ» στο Δουβλίνο το 1779, το αρχαιότερο στον κατάλογο των Ιπποτών Καδώς και Ιπποτών του Ηλίου του «Κολλεγίου των φιλοσοφικών Τεκτόνων», ήταν μέλος του Περιστυλίου της Στοάς της Τελείας Τηρήσεως του Λονδίνου και θεωρείται ένας από τους δύο εισαγωγείς του βαθμού του Ιππότη Ροδόσταυρου στην Ιρλανδία το 1796. Μεταξύ των πάρα πολλών διορθωτικών σημειώσεων μία αναφέρεται στην ορθή χρήση των δύο λέξεων και επισημαίνεται η επιστροφή στην Αρχαία Παράδοση, όπου η λέξη «Boaz» ανήκει στους μαθητές και η λέξη «Jakin» στους εταίρους. Ο βαθμός του Διδασκάλου μένει ανέπαφος.

Ο «Οδηγός των Σκώτων Τεκτόνων»

Το 1804 ο Αύγουστος de Grasse – Tilly έχει επιστρέψει στην Γαλλία (αφού ίδρυσε με τον Αμερικανό Τζων Μίτσελ το Ύπατο Συμβούλιο της Νότιας Δικαιοδοσίας το 1801 και το βραχύβιο Ύπατο Συμβούλιο της Αμερικής στις Αντίλλες το 1802) και γίνεται Μέγας Διδάσκαλος της Μεγάλης Σκωτικής Στοάς της Γαλλίας του Αρχαίου Τύπου, που γίνεται αμέσως Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας, ενώ ιδρύεται από αυτόν την ίδια χρονιά και το Ύπατο Συμβούλιο της Γαλλίας, το δεύτερο στην Υφήλιο και το πρώτο της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Εφαρμόζει στις Στοές Τυπικά των 3 βαθμών εμπνευσμένα από αυτά των Αρχαίων του Λονδίνου. Το 1810 εκδίδεται ο «Οδηγός των Σκώτων Τεκτόνων» με τα 3 τυπικά των 3 βαθμών, όπου ο 3ος Βαθμός είναι εξαιρετικά πιστός στο τυπικό των αρχαίων, όπως έχει καταγραφεί στο κείμενο του έργου «The Three distinct knocks». Το γαλλικό τυπικό που ισχύει σήμερα στον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο, βρίσκεται εξαιρετικά κοντά στον παραπάνω «Οδηγό των Σκώτων Τεκτόνων» με μόνες αλλά πράγματι σημαντικές διαφορές να είναι: α) Η εξάλειψη της ποινής των δολοφόνων, που κρατήθηκε για ανώτερους βαθμούς και β) Η αντικατάσταση των πένθιμων πετασμάτων του Μέσου Δώματος από το παραπέτασμα στα Άγια των Αγίων. Επίσης να σημειωθεί ότι το έμβλημα του 3ου βαθμού, δηλαδή η Ακακία, η φράση αναγνώρισης «η Ακακία μου είναι γνωστή» και ο εναγκαλισμός του πτώματος είναι δημιουργίες του γαλλικού Τεκτονισμού. Παρ’ όλα αυτά παραμένει σημαντικό ότι ο μύθος, η σημειολογία του και η κατασκευή των 3 βαθμών παραμένει θεμελιώδης κληρονομιά της Ιρλανδικής παράδοσης εμπλουτισμένης από την Σκωτική, που δεν είναι αυτή των παραδοσιακών επαγγελματικών Στοών της Σκωτίας και που μεταμορφώνει τον 3ο βαθμό όχι στην απλή αναζήτηση της αρχαίας λέξης του Διδασκάλου, αυτής της Βασιλικής Αψίδας, αλλά στην διαδρομή του Διδασκάλου προς αναζήτηση του Απωλεσθέντος Λόγου και της τιμωρίας των δολοφόνων. Αλλά εν πάση περιπτώσει ο ελευθεροτεκτονισμός εισήχθη στην Γαλλία, ας μην το ξεχνάμε, από Ιρλανδούς και Σκώτους ευγενείς που εξορίστηκαν στην Γαλλία εξ αιτίας της πίστης τους προς τον Ιάκωβο Στιούαρτ και την Καθολική Εκκλησία.-

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, 33ο, Υ:.Μ:.Τ:. ΤΟΥ Υ:.Σ:. ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ