Απόσπασμα από το βιβλίο
«History, to be above evasion or dispute, must stand on documents, not on opinions».
«Η ιστορία, για να είναι υπεράνω ασαφειών ή αμφισβητήσεων, πρέπει να στηρίζεται σε ντοκουμέντα και όχι σε απόψεις». (Lord Acton)
Αυτή είναι η φράση που χρησιμοποιεί ως προμετωπίδα ο R.F. Gould στο κλασσικό βιβλίο του The Concise History of Freemasonry. Αν και έχουν περάσει περισσότερα
από εκατό χρόνια από τότε που γράφτηκε, δεν είναι κακό να την παίρνουμε υπόψη μας όταν βυθιζόμαστε στον σκονισμένο κόσμο αρχείων και βιβλιοθηκών.
Το αποτέλεσμα ίσως να μην είναι ελκυστικό, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με μυθιστορηματικές αφηγήσεις που, με αφετηρία κάποιο ιστορικό γεγονός, διαθέτουν το πλεονέκτημα της γλαφυρότητας. Όμως στις περισσότερες από αυτές, η μυθοπλασία συχνά παρεκκλίνει από την ιστορική αλήθεια.
Η ιστορία του Τεκτονισμού είναι γνωστή. Δεν είναι δύσκολο να πληροφορηθούμε από μια εγκυκλοπαίδεια ότι ιδρύθηκε την 27η Ιουνίου 1717. Όμως, τι ακριβώς ιδρύθηκε αυτή την ημερομηνία;
Τέσσερις προϋπάρχουσες της ημερομηνίας αυτής Στοές συνεδρίασαν στην μπιραρία της Χήνας και της
Εσχάρας του Λονδίνου. Εκεί, τα μέλη τους αποφάσισαν να σχηματίσουν μια Μεγάλη Στοά με σκοπό τη διοίκηση όλων των Στοών του Λονδίνου και του Ουέστμινστερ. Πολύ σύντομα άλλαξαν τον ορίζοντά τους και αυτοανακηρύχτηκαν Μεγάλη Στοά της Αγγλίας. Μετά από μι
α πορεία εκατό περίπου ετών, το 1813, ενώθηκαν με τις άλλες Μεγάλες Στοές που υπήρχαν παράλληλα στο Βρετανικό Νησί σχηματίζοντας την Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας. Όρισαν επίσης την «κανονικότητα», δηλαδή τους κανόνες που πρέπει να ακολουθεί μια Μεγάλη Στοά για να αναγνωρίζεται ως «κανονική», ξεχωρίζοντας έτσι από τις «άτακτες». Τέτοιες «άτακτες» Στοές – που ακολουθούσαν δηλαδή δικούς τους, διαφορετικούς κανόνες λειτουργίας – υπήρχαν διάσπαρτες σε όλη την Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα. Με τον τρόπο αυτό σχηματίστηκαν και αναγνωρίστηκαν μεταξύ τους οι πρώτες Μεγάλες Στοές που εξελισσόμενες υπάρχουν μέχρι σήμερα.
Κατ 'αυτή την άποψη, η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας είναι η παλαιότερη Μεγάλη Στοά, επειδή βεβαίως κατάγεται από εκείνες τις πρώτες τέσσερις Στοές που το 1717 αποφάσισαν να συνεργαστούν. Η έννοια της κανονικότητας της στηρίχτηκε στα πρώτα Τεκτονικά Συντάγματα και τα Αρχαία Οριοθέσεια (Landmarks). Αυτά συντάχθηκαν με υλικό που προήλθε από αρχαιότερα τεκτονικά κείμενα, γραμμένα πριν τον 18ο αιώνα, τα λεγόμενα Αρχαία Χειρόγραφα ή Αρχαίους Κανόνες. Μερικά από αυτά ονομάζονταν και Γοτθικά Συντάγματα. Παράλληλα, η Αγγλική Ηνωμένη Μεγάλη Στοά ενσωμάτωσε την αίγλη της παράδοσης της Αρχαίας Στοάς της Υόρκης που ξεκινά από τον Έντουιν, βασιλιά της Αγγλίας τον 7ο αιώνα, και τον Άθελσταν (925-940), τον ηγεμόνα που ένωσε για πρώτη φορά την Αγγλία σε ένα ενιαίο βασίλειο.
Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αρχαιότητα της Στοάς του Στρασβούργου, της οποίας τα Συντάγματα επικυρώθηκαν σε συνεδρίαση της 25ης Απριλίου 1459. Μάλιστα, από αυτήν έλκει την καταγωγή του ο Γερμανικός Τεκτονισμός. Ακόμη προγενέστερη είναι η Μητέρα Στοά του Σκωτικού Τεκτονισμού Κιλουίνιγκ, της οποίας η ιστορία ξεκινά τον 12ο αιώνα.
Είναι προφανές ότι το υπόβαθρο του σύγχρονου Τεκτονισμού αποτελείται από έναν πλούτο γραπτών στοιχείων και προφορικών παραδόσεων. Οι επί μέρους αρχαίες παραδόσεις χτίζουν την αίγλη καθεμιάς Μεγάλης Στοάς και βέβαια, επόμενο είναι συχνά να υπερτονίζονται και μάλιστα, επιλεκτικά.
Ο βασιλιάς Έντουιν που σχετίζεται πολύ στενά με την παράδοση της Υόρκης, λέγεται ότι έγινε Τέκτων στο Ουίνσδορ. Εκεί διδάχθηκε την Τέχνη (the Craft) και πήρε την άδεια από τον πατέρα του, τον βασιλιά Άθελσταν, να συγκαλεί συνελεύσεις Τεκτόνων. «[…] και συνεκρότησεν μιαν τοιαύτην εις Υόρκ, και έκαμε κατ' αυτήν Τέκτονας, και έδωσε εις αυτούς τα καθήκοντα[…]». Στη συνέλευση αυτή, Τέκτονες έφεραν αρχαία χειρόγραφα στην ελληνική, λατινική και γαλλική γλώσσα, από τα οποία δημιούργησαν το Σύνταγμα της Υόρκης, όπως αναφέρεται στο χειρόγραφο Lansdowne του 1600.
Όταν το 1813 ιδρύθηκε η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας, ήταν ήδη αποδεκτή η παράδοση που θέλει ως πρώτο προστάτη του Τεκτονισμού τον Άγγλο βασιλιά Άθελσταν. Το χειρόγραφο Cook του 1430, γνωστό στη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας από το 1721, περιλάμβανε τις παραδόσεις γύρω από τον Άθελσταν και αυτό αρκούσε για να επιβεβαιώσει την αρχαιότητά της. Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται αρκετά και το όνομα του Ευκλείδη, όμως συχνά τόσο παραφθαρμένο, ώστε να καταλήγει αγνώριστο, καθώς και μια σπουδαία – για τους ερευνητές αλλά και για μας ως Έλληνες – αναφορά στον Πυθαγόρα και τον Ερμή, σε ένα θρύλο που όμως μέσα στους αιώνες είχε αλλάξει μορφή και εποχή και που, στη Βιβλική εκδοχή του 18ου αιώνα, … δεν τους περιλάμβανε πια. Έτσι, τα αποσπάσματα που αφορούσαν στον Άθελσταν πήραν κυρίαρχη θέση και ο ρόλος του ηγεμόνα προβλήθηκε ιδιαίτερα, με στόχο να επιβεβαιωθεί η αγγλοσαξονική καταγωγή του Τεκτονισμού.
Το 1838, είκοσι πέντε χρόνια μετά την ίδρυση της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς και εκατόν είκοσι από την ίδρυση του σύγχρονου Τεκτονισμού, ο Halliwell ανακάλυψε και παρουσίασε το Regius Poem.
Πρόκειται για έμμετρο κείμενο του 1390, στο οποίο επιβεβαιώνεται μεν η αρχαιότητα της παράδοσης του Άθελσταν, ταυτόχρονα όμως μαρτυρείται πλέον και γραπτά η αρχαιότητα της – μόνο προφορικής ως τότε – παράδοσης γύρω από τον Ευκλείδη.
Γιατί το Regius Poem είναι σημαντικό; Επειδή με αυτό επιβεβαιώνεται ότι από τον 14ο αιώνα οι τότε Τέκτονες ρητά θεωρούσαν τον Ευκλείδη θεμελιωτή του Τεκτονισμού, αλλά επίσης επειδή περιέχει τη μαρτυρία ότι τα κύρια σημεία του βαθμού του Εταίρου ορλιζονταν ήδη από εκείνη την εποχή. Και στο σημείο αυτό θα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας ότι αυτός ο βαθμός, που ονομάζεται και διεθνώς από πολλούς Τέκτονες Ελληνικός Βαθμός, ήταν ο μοναδικός «εν χρήσει» βαθμός για αρκετούς αιώνες και μάλιστα, πριν το 1717. Ο Μαθητής αναγνωρίζεται ως ιδιαίτερος βαθμός μόλις στις αρχές του 17ου αιώνα, ενώ ο Διδάσκαλος (Master Mason) διαφοροποιείται σαφώς ως βαθμός από τον Σεβάσμιο Στοάς (Master of a Lodge) στα τέλη του 17ου αιώνα και στις αρχές του 18ου αιώνα. Αξίζει δε να προσέξουμε ότι σήμερα διεθνώς Σεβάσμιος (Master of a Lodge ή Worshipfull Master) ονομάζεται ο προεδρεύων στις εργασίες κάθε τεκτονικού εργαστηρίου ή Στοάς, όπως συνήθως αποκαλείται. Και αυτές οι τρεις βαθμίδες – του Μαθητού,του Εταίρου και του Δασκάλου – αποτελούν από τον 18ο αιώνα ως τις μέρες μας τη βασική διάρθρωση της ουσιαστικής και τυπικής ιεραρχίας, εμπεριέχοντας ταυτόγχρονα και τη βασική διδασκαλία του συστήματος που ονομάζεται Ελευθεροτεκτονισμός.
Από τον 18ο αιώνα και μετά, έχουν γραφτεί πολυάριθμα κείμενα που τονίζουν την αγγλοσαξονική καταγωγή του Τεκτονισμού και την ίδρυσή του το 1717 συνδέοντάς την ευθέως με τον θρύλο του Άθελσταν, ενώ ελάχιστες αναφορές γίνονται στον Ευκλείδη. Ο μύθος του παρουσιάζεται εκτεταμένα κυρίως σε κείμενα του 16ου αιώνα και 17ου αιώνα και «εμπλουτισμένος» με στοιχεία Βιβλικά.
Όποιος όμως απλώς διαβάσει προσεκτικά κλασικά κείμενα Τεκτόνων συγγραφέων, όπως του Mackey, του Waite ή του Pike, δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει την προσοχή και τον σεβασμό με τα οποία περιβάλλουν όποιο ελληνικό στοιχείο γνωρίζουν ότι σχετίζεται με τον Τεκτονισμό.
Ίσως γιατί αιώνες πριν καν καθιερωθεί η λέξη Freemason, ο Πλάτωνας στον Τίμαιο αποκαλεί τον Δημιουργό «Μέγα Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος» που κατασκευάζει τον κόσμο με βάση τις αρχές του της Γεωμετρίας. Ίσως γιατί ο Πυθαγόρας καλύπτει τις ιδέες του με γεωμετρικούς όρους και μιλά για τους αριθμούς των οποίων η κατανόηση ισοδυναμεί με κυριαρχία επί της φύσεως. Και ίσως γιατί τελικά, όλα αυτά είναι στοιχεία που επιβεβαιώνουν την πεποίθηση των σκαπανέων του Φιλοσοφικού Τεκτονισμού, δηλαδή των Σκωτικών Στοών, ότι συνεχίζουν την παράδοση των Αρχαίων Μυστηρίων.
Σε ένα «σύστημα» με μακροβιότητα και άρτια οργάνωση όπως ο Τεκτονισμός, μέσα στο οποίο μάλιστα όπως είναι γνωστό έχουν αφομοιωθεί ποικίλες παραδόσεις διαφορετικών προελεύσεων, είναι παρακινδυνευμένο- αν όχι παράλογο- να ισχυριστεί κανείς ότι γνωρίζει τη μια και μόνη παράδοση που αποτελεί τη «μητέρα» όλων. Αν όμως εμείς οι ίδιοι, ως Έλληνες Τέκτονες, δεν έρθουμε σε επαφή με τα σημεία εκείνα της παράδοσης του Τεκτονισμού που συνδέονται με την Ελλάδα, είναι σίγουρο πως κανείς άλλος δε θα το κάνει, τουλάχιστον όχι το ίδιο φιλόπονα και καλόπιστα.
Οδηγούμαστε σε αυτές τις σκέψεις από το Regius Poem.
Ελάχιστες πλήρεις εκδόσεις του υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία, αν και πολλοί το μνημονεύουν συχνά, αλλά μόνο αποσπασματικά και ως αφορμή για να εξάγουν τα δικά τους συμπεράσματα. Τέτοια έκδοση και ικανοποιητική μετάφρασή του υπάρχει στο προαναφερόμενο βιβλίο, που συνιστάται να μελετηθεί. Το Regius Poem είναι εύγλωττο, σαφές και πλούσιο από μόνο του.
Συναφώς παρατίθεται μια σειρά ιστορικών γεγονότων προ του 1717 που σχετίζονται άμεσα με τον Τεκτονισμό, για να τεκμηριωθεί κατά το δυνατόν το ότι στην παραπάνω ημερομηνία συνέβη βεβαίως ένα αποφασιστικό για τον σύγχρονο Τεκτονισμό γεγονός, όμως σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε παρθενογένεση. Είναι επίσης, απαραίτητο για να γίνει κατανοητό πως αν σύρθεί το πέπλο της αίγλης που τυλίγει το 1717, ανακαλύπτεται μια ενδιαφέρουσα σειρά προσωπικοτήτων και γεγονότων που οδηγούν σε μία αναδρομή μέσα στον χρόνο, απροσδιορίστου τέρματος. Επίσης, χρήσιμος είναι ένας κατάλογος των Αρχαίων Χειρογράφων, ταξινομημένων ανά αιώνα και με λίγα στοιχεία για το καθένα από αυτά, μαζί με μια μικρή έστω, παρουσίαση του Naymous Graecus, «πατέρα» του Θεωρητικού Τεκτονισμού και σχεδόν άγνωστου στην Ελλάδα.
Τα στοιχεία που αναφέρονται εδώ, αντλήθηκαν από τεκτονικά χειρόγραφα του 15ου, 16ου και 17ου αιώνα, με προσπάθεια αποφυγής και πλατειασμών και ιδεοληπτικών εμμονών και προσωπικών θέσεων. Η δύναμη των αληθινών στοιχείων είναι τέτοια που δεν έχει ανάγκη από νέες απόψεις, αλλά από ενδιφέρον για έρευνα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (του βιβλίου)
- Κατά το πρώτο μισό του 18ου αιώνα συνυπήρχαν στα Βρετανικά Νησιά οι Μεγάλες Στοές της Αγγλίας, της Σκωτίας, της Ιρλανδίας και η Αρχαία Στοά της Υόρκης (Μεγάλη Στοά του Munster αρχικά, που αργότερα μετονομάστηκε Μεγάλη Στοά Όλης της Αγγλίας), καθώς και αυτή των «Αρχαίων». Θα ενωθούν τελικά το 1813 σχηματίζοντας την Ηνωμένη Στοά της Αγγλίας. Ήδη από το 1726, σε ομιλία του που περιλαμβάνεται στα αρχεία της Μεγάλης Στοάς του Munster με ημερομηνία 26 Δεκεμβρίου, ο Sir Francis Drake, Αναπληρωτής Μέγας Επόπτης της Αρχαίας Στοάς της Υόρκης, λέει: «Ο Έντουιν, ο πρώτος Χριστιανός Βασιλιάς των Northumbers, περίπου 600 χρόνια μετά τον Χριστό, έκτισε τον καθεδρικό ναό και εγκαταστάθηκε ως Μ. Διδ.. Αυτό είναι αρκετό για να αμφισβητούμε την ανωτερότητα των Στοών του Λονδίνου. Αλλά επειδή τίποτα δεν είναι τόσο σπουδαίο όσο το να είσαι μέσα στην αγαπητή Αδελφότητα,τους παραχωρούμε την ευχαρίστηση του τίτλου του Μ. Διδ. της Αγγλίας. Αλλά το Totius Angliae ισχυριζόμαστε ότι είναι αδιαμφισβήτητο δικαίωμά μας».
- Το 1721, ο Δούκας του Montague, τότε Μ. Διδ., σε συνέλευση της Μεγάλης Στοάς εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τα παλαιά Γοτθικά Συντάγματα. Κατόπιν αυτού, ανατέθηκε στον James Anderson, διδάκτορα Φιλοσοφίας και Θεολογίας και ιεροκήρυκα της Πρεσβυτεριανής Εκκλησίας, να επεξεργαστεί μια νέα μορφή κανονισμού. Αυτός συνέταξε τα πρώτα σύγχρονα Τεκτονικά Συντάγματα, δηλαδή τους πρώτους επίσημους κανόνες λειτουργίας των Τεκτονικών Στοών, χρησιμοποιώντας υλικό από τα Αρχαία Χειρόγραφα.
- Ως ιστορικό πρόσωπο, ο Άθελσταν, εγγονός του Αλφρέδου του Μεγάλου, βασίλευσε από το 925 ως το 940 μ.Χ. στον θρόνο της Αγγλίας ως ο πρώτος, πραγματικός Άγγλος βασιλιάς, αφού ένωσε κάτω από την εξουσία του τα κρατίδια που την αποτελούσαν, καταλαμβάνοντας επιπλέον και μέρος της Σκωτίας. Στα αρχαία αγγλικά Συντάγματα αναφέρεται ως προστάτης των λιθοξόων, ενώ πολλά χειρόγραφα αναφέρουν ότι συγκαλούσε ετήσιες συνελεύσεις και μάλιστα, ότι σε μια γενική συνέλευση στην Υόρκη μύησε Τέκτονες. Ο θρύλος θέλει τον Έντουιν να είναι ο γιος ή, κατ' άλλη άποψη, ετεροθαλής αδελφός του Άθελσταν. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Έντουιν προϊστατο σε συγκέντρωση Τεκτόνων στην Υόρκη, όπου αποφασίστηκαν σημαντικές αλλαγές για τη διοίκηση της αδελφότητας. Στο χειρόγραφο Cook αποκαλείται απλά «νεότατος υιός του βασιλέως Άθελσταν» χωρίς όμως να κατονομάζεται, και μόνο στο χειρόγραφο William Watson που έπεται χρονικά, αναφέρεται με το όνομα Έντουιν. Ο αρχαίος χρονογράφος Mushburry σημειώνει ότι μοναδική πηγή του θρύλου γύρω από τον Έντουιν είναι κάποιες αρχαίες μπαλάντες. Ο Woodford στο βιβλίο του Αρχαία Καθήκοντα του Βρετανικού Ελευθεροτεκτονισμού πιστεύει ότι το ιστορικό πρόσωπο είναι ο βασιλιάς 'Εντουιν, ο πρώτος χριστιανός βασιλιάς της Νορθουμπρίας. Σύμφωνα με το Historia Ecclesiastica του Bede (628-735), έδωσε την εντολή να κατασκευαστεί το 626 στην Υόρκη αρχικά ξύλινη εκκλησία και αργότερα λίθινος ναός για να χρησιμοποιηθεί ως επισκοπική έδρα, στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα ο καθεδρικός ναός της Υόρκης.
- Ο Ευκλείδης θεωρείται «πατέρας» της Γεωμετρίας. Έζησε στην Αίγυπτο στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Διατύπωσε τα περίφημα θεωρήματά του, μεταξύ των οποίων και το 47ο, στοιχειώδες για τη διδασκαλία της γεωμετρίας, που αφορά στο ορθογώνιο τρίγωνο. Η απεικόνιση του θεωρήματος αυτού φαίνεται στο εξώφυλλο των πρώτων Συνταγμάτων του Άντερσον συνοδευόμενη από τη λέξη Ευρήκα στα ελληνικά, ενώ περιλαμβάνεται και στα κοσμήματα των προέδρων των τεκτονικών εργαστηρίων. Το όνομα του Ευκλείδη είχε παραφθαρεί τόσο συχνά από τους αντιγραφείς, ώστε κατά τον 18ο αιώνα πολλοί πίστευαν ότι επρόκειτο για μυθικό μεσαιωνικό πρόσωπο. Για παράδειγμα, στο χειρόγραφο Cook (1430), το Euclidius αντιγράφηκε ως Enclidinis εισάγοντας ένα εντελώς φανταστικό πρόσωπο στους τεκτονικούς θρύλους. Σε άλλο σημείο του ίδιου εγγράφου (Cook MS, 11.662, 675, 691) ο Ευκλείδης αναφέρεται ως Englat και Englet. Ο Vibert στο Freemasonry before the Existence of Grand Lodges λέει πως «είναι αξισημείωτο ότι σε πολλά σημεία το Cook δε μιλά για τον Euclid, ένα ελληνικό όνομα, αλλά για τους Englet και Englat, ονόματα σαξονικής προέλευσης».
- Η σύγχυση αυτή σημειώνεται κατά την περίοδο της ίδρυσης της Μεγάλης Στοάς του Λονδίνου. Αυτό υποχρεώνει τον Άντερσον, συντάκτη των πρώτων Τεκτονικών Συνταγμάτων, να επαναλαμβάνει τη διευκρίνιση «Διδάσκαλος Τέκτονας (Master Mason), που τώρα αποκαλείται Σεβάσμιος Στοάς (Master of a Lodge)».
- Η υποβαθμισμένη παρουσία του Ευκλείδη έδωσε αφορμή στη γέννηση μιας περίεργης θεωρίας στα μέσα του 20ου αιώνα. Οι καθοδηγητές του Αφροαμερικανισμού που άρχισε να αναπτύσσεται τότε, συγκράτησαν από τις αναφορές στον Ευκλείδη μόνο το ότι είχε ζήσει στην Αίγυπτο, θεωρώντας το στοιχείο αυτό ισχυρή απόδειξη πως ο Τεκτονισμός είναι «παιδί» της αφρικανικής ηπείρου και το έργο του Ευκλείδη κομμάτι της «κλεμμένης κληρονομιάς» τους που, όπως ισχυρίζονται, υιοθετήθηκε από τους Έλληνες οι οποίοι στη συνέχεια το παρουσίασαν ως δικό τους, για να καταλήξει αργότερα να θεωρείται ευρωπαϊκό επίτευγμα. Πρόκειται για μια διαφορετική ματιά ή για μια διαστρεβλωμένη ματιά στην ιστορία; Περισσότερα στοιχεία μπορεί ο αναγνώστης να βρει στο βιβλίο της Μαίρης Λέφκοβιτς Μαύρη Αθηνά.
- Σύμφωνα με το Regius Poem του 1390, ο Ευκλείδης ιδρύει τον Τεκτονισμό στην Αίγυπτο δίνοντας αυτό το όνομα στη Γεωμετρία. Στο Cook, που θεωρείται 40 χρόνια νεότερο (1430), ιδρυτής της Γεωμετρίας θεωρείται ο Λάμεχ, ενώ ο Ευκλείδης παρουσιάζεται ως μαθητής του Αβραάμ (!) και ο υπόλοιπος θρύλος συνεχίζεται όπως στο Regius. Αξιοσημείωτο είναι πως σύμφωνα με το Cook, ο Πυθαγόρας και ο Ερμής ο Σοφός βρίσκουν μετά τον κατακλυσμό τις Δυο Στήλες πάνω στις οποίες ήταν χαραγμένες όλες οι προκατακλυσμιαίες γνώσεις. Ο Ερμής ο Σοφός προφανώς δεν ταυτίζεται με τον θεό του ελληνικού δωδεκάθεου. Θεωρείται πιθανότερο ότι αποτελεί έμμεση αναφορά στον Ερμή τον Τρισμέγιστο. Επειδή όμως και αυτό πιθανόν ενόχλησε κάποιους, στο αμέσως επόμενο χρονολογικά κείμενο W. Watson (1440), ο Πυθαγόρας και ο Ερμής έχουν εξαφανιστεί δίνοντας τη θέση τους στον παγκοσμίως... άγνωστο Ερμερίνο, ο οποίος σε διαφορετικά έγγραφα αναφέρεται με παραλλαγές του ονόματός του ( Hermaryne, Hermarines, Hermines) και μάλιστα, «χρεώνεται» στη γενιά του Νεμρώδ. Εκατό χρόνια αργότερα, σε άλλα χειρόγραφα αναφέρεται πως ο Ερμερίνος ονομάστηκε αργότερα Ερμής (χειρόγραφο Μεγάλης Στοάς Νο 1 του 1853 και Sloane 3,848 του 1646). Διαπιστώνουμε λοιπόν πως μέσα σε έναν αιώνα, αποσπάσματα που έχουν σχέση με την Ελλάδα «προσαρμόζονται» σε βιβλικά πλαίσια, σύμφωνα με τις επιταγές των καιρών. Η πιθανή αιτία είναι ότι οι τεκτονικές οργανώσεις επεδίωκαν να βρίσκονται υπεράνω πάσης υποψίας για να εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους, δεδομένου ότι επανειλημμένα βασιλικά διατάγματα στην Αγγλία κατά τον 14ο και 15ο αιώνα αναθεωρούσαν τη νομιμότητα ύπαρξης και λειτουργίας των συντεχνιών. Η αναφορά σε Έλληνες φιλοσόφους απηχούσε ένα «εθνικό» -δηλαδή μη χριστιανικό- πνεύμα που εύκολα θα μπορούσε να γεννήσει υποψίες για αιρετικές παρεκκλίσεις με ολέθριες συνέπειες για τα μέλη τους. Ίσως η προβολή βιβλικών προσώπων και οι «προσαρμογές» των μύθων που περιλάμβαναν οι κανονισμοί τους να ήταν μια λύση που επέτρεψε, όπως φαίνεται και από αρκετά κείμενα, στη συγκεκριμένη συντεχνία να επιβιώσει ακόμα και μετά τη γενική απαγόρευση όλων των αδελφοτήτων που εξέδωσε ο Ερρίκος ο Η' το 1547.
- Κατά την ίδρυσή της, η Μεγάλη Στοά της Αγγλίας δεχόταν μόνο την εργατική-συντεχνιακή καταγωγή του Τεκτονισμού και απέρριπτε κάθε βαθμό εκτός από τους τρεις συμβολικούς. Έτσι, ο Μέγας Γραμματεύς της Μεγάλης Στοάς των «Αρχαίων» (ο πλήρης τίτλος ήταν Μεγάλη Στοά της Αγγλίας συνωδά τοις Αρχαίοις Θεσμοίς) Dermott σημειώνει: «Οι Νεότεροι Ελευθεροτέκτονες της Αγγλίας, αν και ομώνυμοι, διαφέρουν πολύ στις πράξεις, τελετουργίες, γνώση, τεκτονική γλώσσα και εγκατάσταση. Υπήρξαν πάντοτε και εξακολουθούν να υπάρχουν ως δυο χωριστές εταιρίες, ανεξαρτητες μεταξύ τους. Ένας νεότερος Τέκτων μπορεί ασφαλώς να ανακοινώσει τα μυστικά του σε έναν Αρχαίο, αλλά το αντίθετο δεν μπορεί να γίνει με ανάλογη εμπιστοσύνη χωρίς συμπληρωματική τελετουργία. Διότι όπως μια επιστήμη περιλαμβάνει μια τέχνη (ενώ μια τέχνη δεν μπορεί να περιλάβει επιστήμη), έτσι και ο Αρχαίος Τεκτονισμός περιέχει ό,τι πολυτιμότερο υπάρχει μεταξύ των Νεοτέρων, επιπλέον δε πολλά άλλα, τα οποία δεν μπορούν να αποκαλυφθούν χωρίς πρόσθετες τελετουργίες». Όταν τελικά γίνεται η ένωση όλων των Στοών το 1813, η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας ενσωματώνει όλες τις παραδόσεις και αναγνωρίζει τους ανώτερους βαθμούς που είχαν αναπτυχθεί στα Βρετανικά Νησιά. Όμως η τάση που είχε ήδη διαμορφωθεί, τονίζει αφενός τη συντεχνιακή καταγωγή και αφετέρου την αγγλοσαξονική παράδοση του Άθελσταν. Οι φιλοσοφικοί-σκωτικοί βαθμοί βρήκαν έδαφος και αναπτύχθηκαν αρχικά στην ηπειρωτική Ευρώπη, κυρίως στη Γαλλία και τη Γερμανία, και αργότερα στις Η.Π.Α. Έχει τονιστεί επανειλημμένα από σημαντικούς συγγραφείς και Τέκτονες η άμεση σύνδεσή τους με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τα μυστήρια. 9. Πρακτικοί Τέκτονες ονομάζονται οι επαγγελματίες τεχνίτες και κτίστες. Θεωρητικοί ή Ελευθεροτέκτονες είναι οι μη επαγγελματίες που, όπως λένε, έχουν ως έργο την ανέγερση πνευματικού ναού. Υπαινιγμό για τούτο τον διαχωρισμό συναντάμε ήδη από τις αρχές του 15ου αιώνα. «Η ΑΡΧΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΝ ΑΓΓΛΙΑ» Αυτόν τον τίτλο έδωσε ο Halliwell στην επίσημη παρουσίαση του Regius Poem στο συνέδριο της Ένωσης των Αρχαιοσυλλεκτών το 1838. Ο Halliwell ήταν εκείνος που το ανακάλυψε και το προλόγισε με μια περίληψη των παραδόσεων που αναφέρονται στα Αρχαία Χειρόγραφα, θέλοντας να κάνει το Regius Poem περισσότερο κατανοητό. Για τον πρόλογό του, ο Halliwell στηρίχτηκε στο χειρόγραφο Lansdowne του 1600. Το κείμενο είναι το εξής: «Αφού ο ήλιος κύλησε επτά γενιές μετά τιν Αδάμ, ο Μαθουσάλας απέκτησε ένε γιο, τον Λάμεχ. Αυτός πήρε δυο γυναίκες, την Άντα και τη Ζίλα. Με την Άντα απέκτησε δυο γιους. Ο πρώτος, ο Ισαβάλ (Jabal) επινόησε τη Γεωμετρία και ήταν ο πρώτος που έχτισε σπίτια με πέτρες και δοκάρια. Ο δεύτερος γιος, ο Ιουβάλ (Jubal), επινόησε τη Μουσική και την Αρμονία. Η Ζίλα, η δεύτερη γυναίκα του, γέννησε τον Τουμπαλκάιν, δάσκαλο της τέχνης της επεξεργασίας του σιδήρου και του ορείχαλκου, καθώς και τη μια κόρη, τη Νααμά, που ανακάλυψε την τέχνη της υφαντουργίας. Αυτοί γνώριζαν ότι επειδή οι αμαρτίες των ανθρώπων ήταν πολλές, ο κόσμος θα καταστρεφόταν από φωτιά ή νερό. Έτσι, αναρωτήθηκαν πώς θα μπορούσαν να διασώσουν τις επιστήμες που γνώριζαν. Ο Ιαβάλ τους είπε ότι υπάρχουν δυο είδη πέτρας από τα οποία το μεν ένα δεν καίγεται από τη φωτιά, το δε δεύτερο δε διαλύεται από το νερό. Οι πέτρες αυτές ήταν το μάρμαρο και ο πλίνθος. Έτσι, έγραψαν όλες τις γνώσεις τους στις δυο στήλες και πρέπει να προσθέσουμε ότι ο Ιαβάλ ήταν ο πιο σπουδαίος στις επιστήμες, γιατί προσέθεσε το Α και το Ω. Η καταστροφή έγινε με τον κατακλυσμό και οι δυο στήλες άντεξαν την καταστροφή. Αργότερα, ο Ερμής ανακάλυψε τη μια από αυτές. Από το σημείο αυτό άρχισε η ανάπτυξη της Τεκτονικής Τέχνης. Ο Αβραάμ, ο γιος του Τέρα, σοφός άνθρωπος και γνώστης των Επτά Επιστημών, δίδαξε στους Αιγυπτίους την επιστήμη της Γραμματικής. Την εποχή του Ευκλείδη, ο Νείλος πλημμύρισε τόσο πολύ, ώστε πολλές κατοικίες καταστράφηκαν. Ο Ευκλείδης τους δίδαξε να φτιάχνουν στέρεους τοίχους, φράγματα για να σταματούν το νερό,και με τη Γεωμετρία μέτρησε τη γη και τη χώρισε σε τεμάχια, έτσι ώστε ο καθένας να ξέρει στο εξής τα όρια της ιδιοκτησίας του. Ο Ευκλείδης έδωσε στην Τεκτονική το όνομα Γεωμετρία. Εκείνη την εποχή, οι άρχοντες είχαν πολλά παιδιά από άλλων ανδρών γυναίκες και αυτό άρχισε να δημιουργεί προβλήματα στο βασίλειο. Ο βασιλιάς υποσχέθηκε μεγάλες τιμές σε όποιον παρουσίαζε μια σωστή μέθοδο για να προστατευτούν τα παιδιά. Ο Ευκλείδης ζήτησε βασιλική άδεια για να οργανώσει και να διοικήσει τα παιδιά των αρχόντων, διδάσκοντάς τους τις Επτά Ελεύθερες Επιστήμες έτσι ώστε να ζήσουν ελεύθερα ως έντιμοι άνθρωποι. Η άδεια δόθηκε αμέσως και ο Ευκλείδης οργάνωσε την πρώτη Τεκτονική Στοά».
- NAYMOUS GRAECUS Οι αρχαίες παραδόσεις του Ελευθεροτεκτονισμού αλλά και των διαφόρων τεκτονικών (με την έννοια των πρακτικών οικοδόμων) αδλφοτήτων της Ευρώπης ταυτίζονται στην περιγραφή της πορείας που ακολούθησε η ιερή τους Τέχνη για να φτάσει στην Ευρώπη. Ξεκίνησε από τον Ναό της Ιερουσαλήμ, πέρασε στη Μεγάλη Ελλάδα και από εκεί στη Νότιο Γαλλία. Συμφωνούν επίσης ως προς την εποχή κατά την οποία η Τέχνη αποκτά τον πρώτο προστάτη της στην Ευρώπη. Στο Reglements sur Les Arts et Metiers de Paris (Κανόνες για τις Τέχνες και τα Επαγγέλματα των Παρισίων) που συντάχτηκε με εντολή του Λουδοβίκου του Θ΄ το 1258, αναφέρονται μεταξύ άλλων και κανόνες «τους οποίους οι επόπτες της αδελφότητας επαναλαμβάνουν από την εποχή του Κάρολου Μαρτέλλου». Ο Κάρολος Μαρτέλος (668-741) ένωσε κάτω από την εξουσία του τους άρχοντες των κρατιδίων που τότε αποτελούσαν τη σημερινή Γαλλία και τους οδήγησε σε συντριπτική νίκη κατά των Αράβων στη μάχη του Πουατιέ το 732. Έτσι, οι Άραβες περιορίστηκαν οριστικά στην Ισπανία και σε ένα τμήμα της Προβηγκίας ενώ ο Κάρολος Μαρτέλος, αν και ποτέ δε στέφθηκε βασιλιάς, έγινε ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης τους. Έθεσε τέλος στους Μεροβιγγείους Βασιλείς ιδρύοντας την Καρολίγγεια Δυναστεία και δημιούργησε ουσιαστικά το Φραγκικό Κράτος. Αργότερα, ο εγγονός του Καρλομάγνος έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης Ευρώπης. Ο Κάρολος Μαρτέλος θεωρείται από τα περισσότερα αρχαία τεκτονικά χειρόγραφα προστάτης της Τεκτονικής Τέχνης και σύμφωνα με πολλά από αυτά, τη γνώρισε και μυήθηκε σε αυτή από τον Naymous Greacus, τον άνθρωπο που θεωρείται ότι την εισήγαγε στη Γαλλία. Σε όλα τα χειρόγραφα το όνομά του Naymous Graecus συνοδεύει πάντα τη μνεία της τεκτονικής ιδιότητας του Κάρολου Μαρτέλου. Για πρώτη φορά συναντάμε το όνομα αυτό στο Grand Lodge Manuscript No 1. Εμφανίζεται επίσης σε πολλά αρχαία χειρόγραφα (Lansdowne του 1600, Kilwinning του 1600, Sloane του 1646, Download του 1815 κα.) σε διαφορετικές παραλλαγές : Namas Grecius, Naymus Graecus, Maymus Grecus, Mimus Graecus, Mannon Grecus, Namus Grecus ή απλά, Grecus. Αυτό το τελευταίο είναι και το μόνο που παραμένει σταθερό, επειδή προφανώς υποδηλώνει καταγωγή ή, σύμφωνα με την ερμηνεία του Gould, τουλάχιστον κάποιον που έφερε ελληνικό όνομα. Η κατ' επανάληψη αναφορά – και μάλιστα από τόσο παλιά – του ονόματος, αν και παρεφθαρμένου, οδήγησε ερευνητές όπως ο W. Speth και ο W. Papworth (AQC, ΙΙΙ, 162) να υποστηρίξουν πως πρόκειται πάντα για το ίδιο πρόσωπο και πως οι παραφθορές του ονόματος οφείλονται στο ότι ο θρύλος γύρω από το πρόσωπο αυτό χάνεται στα βάθη του χρόνου και διαδόθηκε κυρίως μέσα από την προφορική παράδοση. Σύμφωνα με απόσπασμα του χειρογράφου Download, η μυθική ιστορία του έχει ως εξής: «Ήταν γνωστό πως υπήρχε ένας πολυπράγμων Τέκτονας, ο σπουδαίος Maymus Grecus, που πήρε μέρος στην κατασκευή του Ναού του Σολομώντα, και ήρθε στη Γαλλία, και εκεί δίδαξε την επιστήμη της Τεκτονικής. Και εκεί ζούσε ένας απόγονος της βασιλικής γενιάς των Γάλλων, ο περίφημος Κάρολος Μαρτέλος. Και ήταν άνδρας που αγάπησε τόσο την επιστήμη, και ένιωσε τέτοια έλξη προς αυτήν από τον Maymus Grecus που αναφέραμε προηγουμένως, και διδάχθηκε από αυτόν την επιστήμη, και θεσμοθέτησε γι' αυτήν τα έθιμα και τους κανόνες. Και ύστερα, με τη Χάρη του Θεού, επελέγη να είναι Βασιλεύς των Γάλλων. Και όταν ανέλαβε την εξουσία, πήρε Τέκτονες και τους βοήθησε να κάνουν και άλλους άνδρες Τέκτονες. Και τους ανέθεσε να διεξάγουν έργα και θέσπισε καθήκοντα και έθιμα και σωστές αμοιβές, όπως είχε διδαχθεί από άλλους Τέκτονες. Και επικύρωσε τον Καταστατικό Χάρτη τους, ώστε να συγκαλούν ετήσιες συνελεύσεις όπου αυτοί θέλουν. Και τους περιέβαλε με ιδιαίτερη φροντίδα. Και έτσι ήρθε η επιστήμη στη Γαλλία». Αυτός λοιπόν ο φιλοπερίεργος, πολυπράγμονας, περίεργος («curius» χαρακτηρίζεται από όλα σχεδόν τα αρχαία κείμενα) Τέκτονας που συμμετείχε στην ανέγερση του Ναού του Σολομώντα, φαίνεται πως εισήγαγε τον Τεκτονισμό στην Ευρώπη ή τουλάχιστον, το όνομά του είναι το μοναδικό που διασώζεται και αναφέρεται ιστορικά σε αρχαία χειρόγραφα. Ο Mackey The History of Freemasonry προτείνει σχετικά με την ακρίβεια του ονόματος την ακόλουθη εκδοχή. Γνωρίζουμε ότι πολλές παραδόσεις προέρχονται από την Ηπειρωτική Ευρώπη και πέρασαν αργότερα στα Βρετανικά Νησιά. Αν λοιπόν το πρωτότυπο κείμενο ήταν γερμανικό, πιθανόν θα έγραφε «ein Maurer Namens Grecus», δηλαδή ένας Τέκτονας τον οποίο ονόμαζαν Έλληνα. Ο Άγγλος συντάκτης του πρώτου χειρόγραφου θεώρησε αυτή την έκφραση όνομα στο σύνολό της και έτσι «δημιουργήθηκε» ο Τέκτονας Naymous Graecus. Άλλωστε, τέτοιου είδους λάθη είναι πολύ συνηθισμένα στα μεσαιωνικά χειρόγραφα. Οι πληροφορίες που περιέχονται στο The Greek Origin Of Freemasonry του J.N. Casavis είναι επίσης ενδιαφέρουσες. «Ο Marcus Graecus, από τον οποίο ο Roger Bacon πήρε πιθανόν τις γνώσεις του για την πυρίτιδα, δεν ήταν άλλος από τον Naymous Graecus», γράφει και προσθέτει πως την ίδια άποψη υποστηρίζει και ο Major R.H. Murdoch στο Memoirs Historical and Biographical. «Ούτε ο Bacon, ούτε ο Schwartz εφηύραν την πυρίτιδα», συνεχίζει. «Μοναχοί και οι δύο, ανακάλυψαν τις οδηγίες από την περγαμηνή του Marcus ή Mamus Grecus. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι Ελευθεροτέκτονες επίσης άντλησαν στοιχεία για τη θέσπιση των κανόνων τους και τις γνώσεις τους πάνω στα μυστήρια της φύσης και των επιστημών από τις αρχαίες περγαμηνές του Maymus ή Naymus Grecus. Οι Γάλλοι, οι οποίοι ήταν κυρίως οπλουργοί, καθώς και οι Άγγλοι που είχαν μεγάλες επιδόσεις κυρίως στη μηχανική, θεωρούσαν επίσης τον Marcus Grecus πρώτο διδάξαντα των τεχνών τους. Ο Speth συμπληρώνει: ΄΄Είναι πιθανόν να συνδέσουμε, με σχεδόν απόλυτη βεβαιότητα, τον δικό μας «τεκτονικό» Naymous Graecus με τον αλχημιστή Marcus Graecus, εφευρέτη της πυρίτιδας, που έζησε περίπου από το 689 μέχρι το 741 και ήταν σύγχρονος του Κάρολο Μαρτέλου''». Προσπάθησα να βρω περισσότερα στοιχεία γι' αυτόν τον Έλληνα αλχημιστή. Στο The Twelfth Book of Natural Magick του Gianbattista della Porta (1537-1615, πρωτότυπος τίτλος Magiae Naturalis, Neapoli, 1558), περιλαμβάνονται πολλες μέθοδοι αλχημιστών. Στο δέκατο κεφάλαιο, με τίτλο Of diverse compositions for fire, περιγράφονται μέθοδοι κατασκευής εκρηκτικών που βασίζονται στα κείμενα του Marcus Graecus. Μάλιστα, στην εισαγωγή του αναφέρεται ότι ο Marcus Gracchus ήταν ο εφευρέτης τους. Το όνομα αποδίδεται ως Marcus Gracchus αντί Marcus Graecus, ένα ακόμη κλασικό παράδειγμα λάθους αντιγραφέα που επισημαίνεται και από τον επιμελητή της συγκεκριμένης έκδοσης. Πρωτότυπο χειρόγραφο του Marcus Graecus βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού και μπορεί να αναζητηθεί με τα στοιχεία: 2163. Paris, Bibliotheque Nationale MS. 7156. Parchment. Folio. 14th Century. Περιλαμβάνει τα: 1. Liber utilitatis [alchemical treatise.] 2. Albertus Magnus. De mineralibus libri quinque. 3. Nomina lapidum pretiosorum. 4. Interpretationes vocum Arabicarum in alchymia usurpatarum. 5. Alpharabius. Liber de alchymia. 6. [Unidentified alchemical treatise.] 7. De materia salis. 8. Liber de tribus verbis. 9. Rhazes. Lumen luminum. 10. Marcus Graecus. Liber ignium as comburendos hostes. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Graecus πήρε μέρος στην κατασκευή του Ναού του Σολομώντα. Το στοιχείο αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον δεδομένου ότι ο αναχρονισμός είναι προφανέστατος, εκτός του ότι πολλοί Τέκτονες ιστορικοί υποστηρίζουν πως η περί Ναού παράδοση εμφανίζεται για πρώτη φορά στον Τεκτονισμό μετά το1717. Αν ο Naymous Graecus έζησε κατά πάσα πιθανότητα τον 8ο μ.Χ. αιώνα – όπως τουλάχιστον μας αφήνουν να συμπεράνουμε τα αρχαία χειρόγραφα – πώς συνδέεται με την ανέγερση του Ναού του Σολομώντα; Όταν τα όρια της ιστορικής μαρτυρίας χάνονται στην ομίχλη του μύθου, οι αναχρονισμοί και οι ασάφειες έρχονται συνήθως να περιπλέξουν τα πράγματα, κάτι που φυσικά δε συμβαίνει μόνο στην περίπτωση του Naymous Graecus. Στο Regius Poem του 1390 αναφέρεται πως ο Ευκλείδης ήταν παρών στην οικοδόμηση του Πύργου της Βαβέλ, ενώ σε μεταγενέστερα χειρόγραφα τη θέση του παίρνουν Βιβλικά πρόσωπα. Στο χειρόγραφο Cook (που τοποθετείται γύρω στο 1420) προστίθεται και η παράδοση των Δύο Στηλών, η οποία όμως δε συνδέεται ακόμη με τον Ναό του Σολομώντα. Στα τέλη του 17ου αιώνα, ο Πύργος της Βαβέλ και η αρχαία παράδοση περί των Δύο Στηλών αντικαθίσταται από την Ανοικοδόμηση του Ναού του Σολομώντα. Τα παραδείγματα αυτά επιβεβαιώνουν ότι η ουσία ενός μύθου πρέπει να αναζητείται κυρίως στο περιεχόμενο και όχι στην εξωτερική «εικόνα» την οποία αυτός «ενδύεται» και η οποία συχνά μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή ή το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Δεδομένου ότι ο Naymous Graecus αναφέρεται συνήθως ως σύγχρονος του Κάρολου Μαρτέλου, ως «ανάδοχός» του στον Τεκτονισμό, αλλού δε ως αλχημιστής, είναι μάλλον απίθανο να βρισκόταν ο ίδιος στην Παλαιστίνη κατά την ανέγερση του Ναού. Ο Schnitger υποστηρίζει ότι αυτό που πιθανότατα εννοούσαν τα χειρόγραφα δεν είναι πως ο ίδιος ήταν φυσικά παρών στην κατασκευή του Ναού, αλλά ότι παρέμενε αφοσιωμένος σε μια παράδοση που προερχόταν από εκείνη της Οικοδόμησης του Ναού. Έτσι, ο Naymous Graecus μεταφέρει στην Ευρώπη μια παράδοση που σχετίζεται άμεσα με τον Ναό του Σολομώντα. Ο Dr.S.R. Forbes ισχυρίζεται ότι ο Graecus συμμετείχε στο κολλέγιο (Schola) που είχαν ιδρύσει Έλληνες εξόριστοι στη Ρώμη στα μέσα του 8ου αιώνα. Αν πράγματι είναι έτσι, δεν είναι απίθανο να έφτασε ως την περιοχή της Νοτίου Γαλλίας. Ας μην ξεχνάμε πως η σχολή των Πυθαγορείων του Κρότωνα είχε προετοιμάσει το έδαφος στις περιοχές της Ιταλίας και της σημερινής Γαλλίας. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς στους Στρωματείς αναφέρει ότι ο Πυθαγόρας είχε «δανείσει» τη γνώση του στους Δρυϊδες, οι οποίοι είχαν επεκταθεί από τη Γαλλία ως τα Κελτικά Νησιά. Άλλωστε, στη Νότιο Γαλλία υπήρχε επί αιώνες ισχυρότατο ελληνικό αλλά και εβραϊκό στοιχείο. Η Μασσαλία ήταν ελληνική αποικία και η παρουσία Ελλήνων συνεχιζόταν αδιάλειπτα επί 1800 χρόνια, ενώ στην περιοχή των Πυρηναίων το μεσαιωνικό πριγκιπάτο της Σεπτιμανίας κυβερνήθηκε από άρχοντες της γενιάς του Δαβίδ. Ο Γκιλιέμ ντε Ζελόν ίδρυσε το 792 μια ακαδημία η οποία εξελίχθηκε σε κέντρο ιουδαϊκών μελετών. Στην περιοχή αυτή θα αναπτυχθούν χίλια χρόνια μετά τον Πυθαγόρα οι Καθαροί, επίγονοι των Γνωστικών. Το λιμάνι της Μασσαλίας συνδέει την Ασία και την Αφρική με την Ευρώπη, ενώ στην Ισπανία οι Άραβες μεταφέρουν τον δικό τους ακμάζοντα πολιτισμό. Στο φιλόξενο αυτό σημείο συνάντησης πολιτισμών, οι παραδόσεις συγχωνεύονται προκαλώντας συχνά δυναμικές και απρόσμενης φρίκης αντιδράσεις. Η λεγόμενη Μικρή Σταυροφορία που ξεκίνησε το 1208 ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ΄ για την εξόντωση των Καθαρών, άφησε εκατόμβες νεκρών και κατεστραμμένων πόλεων στην Ευρώπη. Η σφαγή του Μονσεγκούρ θα σημάνει την οριστική κυριαρχία του παπισμού στην κυρίως Ευρώπη. Όμως, στις ίδιες αυτές περιοχές εμφανίζονται για πρώτη φορά οι τροβαδούροι που θα τραγουδήσουν σε κάθε γωνιά της Ευρώπης τον θρύλο του Γκράαλ και του Πάρσιφαλ, του Γιου της Χήρας, ξεκινώντας την παράδοση της Αναζήτησης. Οι Ιππότες της Αναζήτησης περιγράφονται από τους τροβαδούρους ντυμένοι σαν Ναϊτες και με ιδέες που θυμίζουν εντονότατα αυτές των Καθαρών. Το Τάγμα των Πενήντα Ιπποτών του Ναού θα πάψει να υπάρχει στην αυγή του 14ου αιώνα. Λέγεται ότι αυτοί μετέφεραν από την Ανατολή στη Δύση τους τεχνίτες που, στα πρότυπα των Διονυσιακών προγόνων τους, περιόδευαν στην Ευρώπη χτίζοντας τους γοτθικούς καθεδρικούς. Σύμφωνα με μια παράδοση, οι τεχνίτες χάθηκαν όταν οι Ιππότες έπαψαν να υπάρχουν και από τότε, δεν οικοδομήθηκαν πια άλλοι μεγάλοι καθεδρικοί. Όλες αυτές οι παραδόσεις βρήκαν έδαφος για να επιβιώσουν στην Κεντρική Ευρώπη και τα Βρετανικά Νησιά αφήνοντας τον απόηχό τους και στην προφορική τεκτονική παράδοση. Ας επιστρέψουμε όμως στον Naymous Graecus. Ήταν υπαρκτό πρόσωπο και αν ναι, ποιος μπορεί να ήταν; Μάλλον δε θα πρέπει να αμφιβάλλουμε για το αν υπήρξε, είτε τον θεωρήσουμε σύγχρονο του Κάρολου Μαρτέλου – και πιθανόν ανάδοχό του στον Τεκτονισμό – είτε τον θεωρήσουμε αλχημιστή και εφευρέτη της πυρίτιδας, ίσως μεταγένεστερο του Μαρτέλου. Πρόκειται για ένα και το αυτό πρόσωπο ή για δυο – ή και περισσότερα ίσως – στην πραγματικότητα; Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι γι' αυτό, αλλά ούτε και να το αποκλείσουμε. Τα στοιχεία που συγκεντρώνονται ως εδώ μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι και στις δυο εκδοχές, η ιστορική πραγματικότητα μπερδεύεται με τη μυθική φήμη που περιέβαλε κάποιον που ήταν ξακουστός και σεβαστός για την εκπληκτική ποικιλία και ευρύτητα των γνώσεών του, καθώς και για την επινοητικότητά του. Η καταγωγή του είναι το μόνο βέβαιο στοιχείο που έφτασε ως εμάς μέσα από το όνομά του: Graecus, δηλαδή ο Έλληνας. Ίσως να μην έχει τελικά μεγάλη σημασία το να ανακαλύψουμε το ακριβές όνομα του ανθρώπου που στην τεκτονική μυθολογία αναφέρεται ως Naymous Graecus. Οι δραστηριότητες και οι γνώσεις που του αποδίδονται πιθανόν τελικά να αφορούν όχι σε ένα υπαρκτό πρόσωπο αλλά στο να εκφραστεί συμβολικά η διατήρηση και ενσωμάτωση του συνόλου των αρχαίων παραδόσεων μέσα στο νεογέννητο Τεκτονισμό κατά την περίοδο του Ύστερου Μεσαίωνα. Δεν έχει σημασία αν ιστορικά συμμετείχε στην Οικοδόμηση του Ναού του Σολομώντα ή του Πύργου της Βαβέλ. Πρόκειται για κάποιον που κατείχε τη γνώση της παράδοσης ως προς την έννοια της ανέγερσης του εσωτερικού, πνευματικού ναού και επομένως, ήταν Τέκτων πολύ πριν την τυπική ίδρυση οποιασδήποτε τεκτονικής αδελφότητας. Γνώριζε το μυστικό αυτού του Ναού και επομένως, ήταν Ναϊτης πολύ πριν ο Άγιος Βερνάρδος θεσπίσει τους ιδρυτικούς κανόνες του Τάγματος των Ιπποτών του Ναού. Αντιπροσωπεύει το πνεύμα των αρχαίων μυστηρίων το οποίο «οικοδομώντας αδιακόπως» διασχίζει εποχές, τόπους και πολιτισμούς συνεχίζοντας το έργο του. Και ήταν εκείνος του οποίου την παράδοση διατήρησαν μέσα στους αιώνες τα αρχαία τεκτονικά χειρόγραφα, ο Naymous Graecus, ο Έλληνας που μεταλαμπάδευσε τη γνώση της Τέχνης στην Ευρώπη.
[Σημείωση site: ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΑΜΕΣΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟ ΠΡΟ ΤΟΥ 18ΟΥ ΑΙΩΝΑ . Στο προαναφερόμενο έργο «τα αρχαία τεκτονικά χειρόγραφα», παρατίθεται Κατάλογος ο οποίος αποτελείται από ημερομηνίες γεγονότων που αφορούν στον Τεκτονισμό. Κατά τον επιμεληθέντα την έκδοση, αυτός στηρίχθηκε στον κατάλογο που περιέχεται στο βιβλίο A New Encylopaedia of Freemasonry του Waite. Χρησιμοποίησε ένα μέρος του παραλείποντας όσα σημειώνονται από τον ίδιο ως ανεπιβεβαίωτα, καθώς και όσα θεώρησε ότι δεν έχουν άμεσο ενδιαφέρον για κάποιον που έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τέτοιο υλικό. Ο τελικός κατάλογος τεκμηριώθηκε και εμπλουτίστηκε με στοιχεία που άντλησε κυρίως από τον Gould, τον Mackey, τον Baigent και Leigh. Πιστεύω ότι αυτή η απλή και ασχολίαστη παράθεση ημερομηνιών και γεγονότων μπορεί να χρησιμεύσει ως σημαντικό βοήθημα για να λυθούν ποικίλες απορίες όσων ασχολούνται με μελέτη ζητημάτων γύρω από την ιστορία του Τεκτονισμού, αλλά και ως αφορμή εποικοδομητικής αναζήτησης με έναυσμα ένα όνομα ή μια ημερομηνία. Ο κατάλογος χωρίζεται σε έξι μέρη. Τα πρώτα τέσσερα αφορούν σε χρονολογίες και γεγονότα από τη Σκωτία, την Αγγλία, τη Γερμανία και την Αγγλία. Το πέμπτο μέρος περιλαμβάνει βασικά στοιχεία για ιστορικά πρόσωπα που έπαιξαν κάποιο ρόλο για τον Τεκτονισμό. Το τελευταίο μέρος αφορά σε τεκτονικά ιστορικά γεγονότα για τα οποία θεώρησα απαραίτητο να γίνει μνεία ιδιαιτέρως. Δεν είναι πλεονασμός, νομίζω, να τονίσω ότι στον κατάλογο αυτό δεν περιλαμβάνονται τα πάντα, ειμή όσα ο επιμελητής έκρινε ότι μπορούν να αποτελέσουν ένα στοιχειώδες πρώτο αρχείο «σημειώσεων». Είναι μια καταγραφή συνεχώς ανοιχτή προς εμπλουτισμό. Και είναι, νομίζω, απαραίτητο κάποια στιγμή να συνταχτεί ένας αντίστοιχος χρονολογικός κατάλογος που να αφορά στον ελλαδικό χώρο.]
