Νικήτας Κόραλης
Ο νεαρός όμως υποκύπτει στον αναπόφευκτο πειρασμό. Μπαίνει στο αλχημικό εργαστήριο του δασκάλου του κι εκεί ένα υγρό μέσα σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα τραβάει την προσοχή του. Το πίνει και αμέσως μπροστά στα μάτια του υλοποιείται ένα στοιχειό, με μια παράξενη και τρομακτική μορφή: «Ένα ανθρώπινο κεφάλι, καλυμμένο με ένα σκούρο πέπλο μέσα από το οποίο άστραφταν δύο μάτια με δαιμονική και άγρια φλόγα, που πάγωσαν το μεδούλι στα κόκαλά του».
Μόλις ο Γκλύντον αντίκρισε το φοβερό φάντασμα ζάρωσε από το φόβο του, καθώς εκείνο όρμησε επάνω του λέγοντας: «Έχεις μπει στην απαγορευμένη περιοχή. Είμαι ο Φύλακας της Πύλης. Τι θέλεις από μένα; Δεν είμαι αυτός που αγαπάς περισσότερo; Δεν απαρνήθηκες τα πάντα για χατίρι μου; Δεν θέλεις να γίνεις σοφός; Η δική μου είναι η άχρονη σοφία. Φίλησε με, θνητέ εραστή μου».
Ανίκανος να αντέξει στον τρόμο που του προκάλεσε η θέα του φαντάσματος, ο Γκλύντον λιποθύμησε. Όταν μετά από ώρα συνήρθε, ήταν ένας άλλος άνθρωπος. Σε όλο το υπόλοιπο μυθιστόρημα καλείται να παλέψει με την έμμονη εικόνα του Φύλακα της Πύλης, την οποία τελικά ξεπερνά με μεγάλη όμως δυσκολία.
Σήμερα υπάρχει διαδεδομένη η πεποίθηση ότι ο Bulwer-Lytton, ο μεγάλος αυτός συγγραφέας της βικτοριανής εποχής, ήταν μυημένος στους Ροδόσταυρους. Ο ίδιος άφησε να εννοηθεί πως το Zanoni περιλάμβανε μυστικά της αποκρυφιστικής γνώσης. Όπως και να είναι, ο Φύλακας της Πύλης είναι μία φιγούρα που εμφανίζεται επανειλημμένα στην εσωτερική παράδοση. Συνήθως έχει τη μορφή με την οποία εμφανίζεται και στο Zanoni: αυτήν του αποτρόπαιου και φοβερού στοιχειού, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Ο Μεζνούρ, πριν ακόμη αναχωρήσει για το ταξίδι του, είχε προειδοποιήσει τον Γκλύντον ότι κάποια στιγμή θα έπρεπε να αντιμετωπίσει το Φύλακα ως μέρος της μύησής του. Το πρόβλημα συνεπώς δεν ήταν ότι ο νεαρός υποψήφιος κάλεσε το πνεύμα του Φύλακα, αλλά ότι το κάλεσε πολύ νωρίς, εν αγνοία του, και χωρίς να είναι καθόλου έτοιμος για μια τέτοια συνάντηση.
Τι είναι όμως στ’ αλήθεια ο Φύλακας της Πύλης και γιατί πρέπει (και πώς) να αντιμετωπιστεί;
Η ΕΙΣΟΔΟΣ
Κάθε κατάσταση συνείδησης είναι από μόνη της ένας κόσμος, ένα διαφορετικό πεδίο, που καταλαμβάνει το δικό του «χώρο». Θα πρέπει συνεπώς να υπάρχει ένα είδος εισόδου, ένα «κατώφλι», ανάμεσα σε κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα, που να λειτουργεί τόσο ως εμπόδιο, ως φράγμα, όσο και ως είσοδος, πύλη. Ένα τέτοιο κατώφλι περνάμε κάθε πρωί που ξυπνάμε.
Όποιος έχει παραμείνει έστω κάποιες στιγμές σε αυτή την παράξενη κατάσταση του μισο-ύπνου ή μισο-ξύπνιου, στο μεταίχμιο ανάμεσα στον ύπνο και στο ξύπνημα, γνωρίζει πως αυτό που αντιλαμβάνεται ως πραγματικότητα είναι κάτι πολύ διαφορετικό από τη συνηθισμένη κατάσταση που βιώνει στην καθημερινότητά του. Μερικές φορές σε μια τέτοια κατάσταση μπορεί κανείς να βιώσει αυτό που λέμε «συνειδητό ονείρεμα», δηλαδή να έχει επίγνωση ότι ονειρεύεται τη στιγμή που αυτό συμβαίνει.
Γιατί το αναφέρουμε αυτό; Γιατί η κατάσταση αυτή ανάμεσα στον ύπνο και στον ξύπνιο είναι ό,τι πιο κοντινό μπορεί να βιώσει ένας συνηθισμένος άνθρωπος σε σχέση με τον Φύλακα της Πύλης. Μόνο που υπάρχει μια τεράστια διαφορά. Η συνάντηση με τον Φύλακα της Πύλης γίνεται πάντα στο πλαίσιο μιας εσωτερικής πορείας που επιχειρεί ηθελημένα και συγκεκριμένα κάποιος υπό την καθοδήγηση ενός δασκάλου.
Σύμφωνα με τις λιγοστές περιγραφές που είναι διαθέσιμες, ο υποψήφιος που, όπως και ο Γκλύντον, θα επιχειρήσει να προχωρήσει χωρίς επαρκή προετοιμασία, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα, όπως νευρική κατάρρευση, παραφροσύνη και, σπάνια, ακόμη και το θάνατο.
Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΝΩΣΗ
Στην Καμπαλά, ο Φύλακας της Πύλης συσχετίζεται με την αρχή Νταάτ ή Γνώση. Σχεδόν όλοι όσοι έχουν μελετήσει το γνωστό καμπαλιστικό σύμβολο του Δένδρου της Ζωής έχουν προβληματιστεί με την Νταάτ, διότι το Δένδρο έχει δέκα αρχές ή σεφιρώθ. Δέκα, ούτε εννιά ούτε έντεκα, σύμφωνα με το Σεφέρ Γετζιράχ, το βιβλίο που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της μυστικής καμπαλιστικής γραμματείας, και χρονολογείται μεταξύ του 3ου και 6ου μ.Χ. αιώνα. Παρ’ όλα αυτά η Νταάτ στο Δένδρο της Ζωής εμφανίζεται παραδόξως ως το ενδέκατο στοιχείο, σαν μια ενδέκατη μη-σεφιρά.
Οι σεφιρώθ θεωρούνται εκπορεύσεις του θεϊκού, οι οποίες εκδηλώνονται στους κόσμους του πνεύματος, της ψυχής και της ύλης. Το ανώτερο στοιχείο ή σεφιρά, το Κέτερ ή Κορώνα, βρίσκεται στο σημείο όπου η υπερβατική θεότητα ξεκινά να εκδηλώνεται στο φαινομενικό κόσμο. Η κατώτατη σεφιρά, η Μαλκούτ, αναφέρεται στην υλική ενσάρκωση στην πιο απτή της μορφή. Οι άλλες σεφιρώθ, οι οποίες μεσολαβούν μεταξύ των δύο, της Κέτερ και της Μαλκούτ, καθιστούν κάθε δημιουργία δυνατή.
Σε αυτό το σχήμα, η Νταάτ, δηλαδή ο Φύλακας της Πύλης ή της Οδού, φαίνεται πως είναι περισσότερο κάτι που ελέγχει κάποιο χώρο παρά μια αρχή ή σεφιρά. Μερικοί Καμπαλιστές ισχυρίζονται πως είναι ένα άδειο σημείο, ένα κενό που άφησε η Μαλκούτ, όταν, με την Πτώση του Αδάμ, έχασε τη θέση της ψηλά στο Δένδρο και έπεσε στο κατώτερο σημείο.
Όσο δυσνόητη και αν φαίνεται, η ιδέα αυτή μπορεί να μας δώσει μία ένδειξη όσον αφορά την ταυτότητα του Φύλακα της Πύλης. Όπως είπαμε Νταάτ σημαίνει γνώση και εδώ σαφώς μιλούμε για γνώση ενός πολύ ανώτερου είδους από απλές χρηστικές πληροφορίες ή τεχνικές ικανότητες. Αν μάλιστα μιλάμε για Γνώση σχετικά με την Πτώση, τότε η Νταάτ μπορεί να αναφέρεται μόνο σε ένα πράγμα: στο «Δένδρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού» από το οποίο απαγορευόταν να φάει ο άνθρωπος.
Συνεπώς θα μπορούσε να πει κανείς πως ο Φύλακας της Πύλης είναι το Δένδρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού. Το φάγωμα του «φρούτου» αυτού του δένδρου δεν ήταν μία απλή πράξη ενός μυθικού προγόνου μας χιλιάδες χρόνια πριν. Στην πραγματικότητα θα μπορούσαμε να δούμε αυτή την πράξη σαν κάτι που κάνει ο καθένας από εμάς συνέχεια. Είναι ένα θεμελιώδες μέρος της ανθρώπινης κατάστασης.
Ο Φύλακας της Πύλης φαίνεται πως είναι ο πυρήνας της ανθρώπινης ψυχής, η πρωταρχική μας ουσία, εκεί όπου στον καθένα μας η απόφαση για «τη γνώση του Καλού και του Κακού» λαμβάνει χώρα. Ο μόνος τρόπος για να μάθει κανείς κάτι άμεσα ο ίδιος, είναι να το βιώσει. Το σύνολο της ανθρώπινης κατάστασης είναι αποτέλεσμα της απόφασής μας να «γνωρίσουμε» τον ανάμικτο κόσμο του Καλού και του Κακού που συναντάμε κάθε μέρα και στιγμή. Πώς όμως γίνεται αυτό;
Ας ξεκινήσουμε με τη βασική πίστη ή αρχή που μοιράζονται όλες οι μεγάλες θρησκείες, σύμφωνα με την οποία ο Θεός είναι η πηγή του Καλού και της Ζωής. Ο Θεός επίσης είναι και η δική μας πηγή προέλευσης. Ουσιαστικά δεν μπορούμε ποτέ να αποκοπούμε από τον Θεό, από αυτή την Ύψιστη Παρουσία, αλλά μπορούμε –και μάλιστα έτσι ζούμε στη συντριπτική μας πλειοψηφία– να πάψουμε να έχουμε επίγνωση της ύπαρξής Του.
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν συμπεριλαμβάνουμε στη ζωή μας αυτή την Ανώτερη Ενέργεια, δεν συνδεόμαστε μαζί της κατά ένα συνειδητό τρόπο. Και αυτή μου φαίνεται πως είναι η κεντρική ιδέα πίσω από τον Φύλακα της Πύλης: σηματοδοτεί τη «γνώση του Καλού και του Κακού», στέκοντας ως ένα εμπόδιο που πρέπει με τη γνώση αυτή να ξεπεραστεί, ώστε έτσι και μόνο έτσι να αποκτήσουμε επίγνωση του Θεϊκού. Θα λέγαμε (στη δική μας περιορισμένη γλώσσα) πως είναι ο «εχθρός», που στη συνέχεια γίνεται «σύμμαχος». Κι αυτό όχι κάπου εκεί «έξω», αλλά μέσα στον ψυχισμό μας, στο ίδιο μας το σώμα.
Η ΚΑΤΑ ΜΕΤΩΠΟΝ ΕΠΙΘΕΣΗ
Ορισμένοι Καμπαλιστές αποκαλούν την Νταάτ «σπόρο του Εγώ». Είναι το σημείο μέσα μας όπου χάνουμε την επίγνωση της ενότητάς μας με το θεϊκό και βιώνουμε τους εαυτούς μας ως ξεχωριστές οντότητες, απομονωμένες η μία από την άλλη και από το σύμπαν. Η απόφαση αυτή δεν είναι συνειδητή: συμβαίνει σε ένα πολύ βαθύ επίπεδο του ψυχισμού μας, χωρίς να έχουμε επίγνωση, κι αυτό γιατί υπάρχει ένα εμπόδιο διαρκές που μας μπλοκάρει και που δεν είναι άλλο από τις ποικίλες επιδράσεις και τους αμέτρητους περιορισμούς που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας και την κοινωνία. Συνήθως αντιλαμβανόμαστε αυτή την διαδικασία ως μία ασαφή αλλά ψυχοφθόρα δυσαρέσκεια όσον αφορά το πώς έχουν τα πράγματα. Όμως στην πιο απτή και καθαρή της μορφή είναι μια εμπειρία τρομερής οδύνης και στέρησης. Νιώθει κανείς μια έλλειψη οντική, υπαρξιακή, θα λέγαμε, που δεν μπορεί να πληρωθεί από καμία επίγεια χαρά ή επίτευγμα.
Ένας από τους τρόπους αντιμετώπισης αυτής της έσχατης αγωνίας περιγράφεται στο μυθιστόρημα του Bulwer-Lytton, και είναι η κατά κατά μέτωπον συνάντηση. Ο ασκούμενος πρέπει να ξεπεράσει όχι μόνο τους κοινούς του φόβους και τις συνηθισμένες ανησυχίες του, αλλά εντέλει τον αρχέγονο φόβο που φωλιάζει μέσα μας και έχει να κάνει με την εμπειρία μας ως ξεχωριστά όντα. Όπως τονίζεται και στο μυθιστόρημα, δεν μπορεί κάποιος να κάνει αυτό το ταξίδι χωρίς να υποβληθεί πρώτα σε έναν ουσιαστικό ψυχικό αλλά και σωματικό εξαγνισμό. Ο Γκλύντον υποβάλλεται σε διάφορες δοκιμασίες και στερήσεις για να προετοιμαστεί να συναντήσει τον Φύλακα της Πύλης. Όμως κάποια στιγμή, η αγανάκτηση που του προκαλούν όλες αυτές οι δοκιμασίες (και την οποία δεν μπορεί να περιέξει, να τη μετασχηματίσει) τον οδηγούν στο απερίσκεπτό του πείραμα. Παρόλα αυτά και ανεξάρτητα πόσο καλά προετοιμασμένος είναι, ο Μεζνούρ τον προειδοποιεί ότι αυτή η αναμέτρηση θα είναι επικίνδυνη.
Όσο συμβολικές ή ακόμη και αποσπασματικές να είναι αυτές οι θεωρήσεις που προσεκτικά μέχρι τώρα παρουσιάσαμε, ασφαλώς υπονοούν αλλά και εγείρουν ζητήματα που αντιμετωπίζει κάθε (σοβαρός) πνευματικός αναζητητής κάποια στιγμή. Και τούτο γιατί έχουν να κάνουν με το έσχατο ερώτημα της σχέσης με την Ανώτερη Δύναμη, όπως κι αν την ονομάζει κανείς. Η αναμέτρηση με τον Φύλακα της Πύλης προϋποθέτει μία επίπονη προσέγγιση, μέχρι τη στιγμή που κανείς να είναι έτοιμος για την «τελική επίθεση στις πύλες Παραδείσου». Ο Χριστός αναφέρεται ακροθιγώς σε αυτήν την προσέγγιση όταν λεει στο Κατά Ματθαίον 11:12: «… εκβιάζουν την βασιλείαν των ουρανών και βιασταί την αρπάζουν».
Βέβαια, πολλές είναι οι παρερμηνείες μέχρι σήμερα αυτής της παρότρυνσης, κυρίως σε αποκρυφιστικούς κύκλους. Παρόλο που και στο Zanoni γίνεται λόγος γι’ αυτήν την προσέγγιση με την ιδιαίτερη ορολογία του αποκρυφισμού του 19ου αιώνα, το είδος αυτό της κατά μέτωπον επίθεσης εναντίον του τελευταίου εμποδίου της ψυχής εξακολουθεί να συναντάται μέχρι σήμερα σε σαμανιστικές και μαγικές ατραπούς που επιβιώνουν σε κάποια σημεία του πλανήτη (και όχι βέβαια στην πληθώρα των ψευτοσυστημάτων σαμανιστικού ή μαγικοτελετουργικού χαρακτήρα που διαφημίζονται ως τέτοια στα μέσα ενημέρωσης).
Ήδη, όπως καταλαβαίνετε, μιλάμε για ένα ζήτημα που δεν είναι απλά χόμπι ή ευκαιριακή ενασχόληση, αλλά στόχος ζωής. Κάτω από αυτό το πρίσμα, και στο πλαίσιο ενός άρθρου, αξίζει να αναφέρουμε ότι κανείς προετοιμάζεται σταδιακά για μια τέτοια σύγκρουση ξεκινώντας με πολύ απλές και σχετικά εύκολες εσωτερικές συγκρούσεις. Από την άλλη, αξίζει να λάβετε υπόψη σας ότι οι προσεγγίσεις αυτές δεν θα άντεχαν στο χρόνο αν δεν είχαν κάποια επιτυχία. Γιατί, πώς θα μπορούσαμε να είχαμε στη διάθεσή μας έστω κάποιες περιγραφές γι’ αυτή την περίφημη συνάντηση, αν δεν υπήρχαν ορισμένοι που ήρθαν αντιμέτωποι με τον Φύλακα και επέζησαν για να αφηγηθούν την αναμέτρηση;
Όμως και οι κίνδυνοι έχουν τη γοητεία τους. Υπάρχει κάτι στον ανθρώπινο ψυχισμό που αγαπάει τον κίνδυνο και τον αναζητάει. Η δίψα για τολμηρές περιπέτειες, η οποία εκδηλώνεται σε δραστηριότητες που κυμαίνονται από την ορειβασία μέχρι τις πολεμικές τέχνες, είναι στοιχείο που συναντιέται και στην πνευματική αναζήτηση. Μερικοί ικανοποιούν αυτή τη δίψα ταξιδεύοντας σε επικίνδυνα και απομακρυσμένα μέρη της Γης προς αναζήτηση της Μυστικής Γνώσης. Άλλοι την ικανοποιούν με ακραίες μορφές πρακτικής –όπως βασανιστικές στερήσεις και δοκιμασίες. Όπως έχει δείξει η εμπειρία, υπάρχει ένα είδος ανθρώπου που αναζητάει τη Γνώση ακολουθώντας τέτοιες μορφές πνευματικών δρόμων, και το οποίο δεν θα ήταν ευχαριστημένο με κάτι πιο ήπιο. Υπάρχουν «αθλητές» και τύποι περιπετειώδεις και στην πνευματική ζωή και τους αξίζει κάποιος σεβασμός…
Η ΦΥΛΑΚΗ
Όπως και να έχει, η άμεση αντιμετώπιση του Φύλακα της Πύλης είναι μια εξαιρετικά επίπονη και με πολλούς κινδύνους πορεία προς τη Φώτιση.
Ασφαλώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο Φύλακας –που, αξίζει να το τονίσουμε, είναι ένας ευαίσθητος εσωτερικός μηχανισμός– να μη λειτουργήσει, να μην κάνει πέρα, και να καταστραφεί. Τότε, όπως και ο Γκλύντον, ο αναζητητής θα ακινητοποιηθεί και θα παγιδευτεί μέσα σε φόβους και εμμονές. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί να χρειαστούν χρόνια σωστής πνευματικής και ψυχολογικής εργασίας για να απελευθερωθεί κανείς. Αλλά μπορεί και να μην καταφέρει ποτέ να βγει από τη φυλακή μέσα στην οποία έχει κλειστεί από τις δικές του πράξεις, αν θυμηθούμε έναν άλλο παράδειγμα, αυτό του Τζέφρι Φέρμιν, του αλκοολικού Πρόξενου στο εξαιρετικό μυθιστόρημα Under the Volcano (Κάτω από το Ηφαίστειο) του Malcolm Lowry, που έγινε και υπέροχη κινηματογραφική ταινία.
Συνυφαίνοντας καμπαλιστικούς συμβολισμούς σε όλη την πλοκή του μυθιστορήματός του, o Lowry καθιστά σαφές πως ο Πρόξενος –ένας αποτυχημένος μάγος– έχει πέσει στην Άβυσσο, που είναι ένα άλλο όνομα για την Νταάτ. Αντίθετα με τον Γκλύντον, όμως, δεν καταφέρνει να ελευθερώσει τον εαυτό του. Πεθαίνοντας με ατιμωτικό τρόπο, στο τέλος του βιβλίου, πέφτει σε ένα λάκκο που συμβολίζει την Άβυσσο.
Ο ΑΡΜΟΝΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ
Υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος προσέγγισης του Φύλακα της Πύλης; Μια απάντηση μπορεί να κρύβεται στην ιδέα ότι η Νταάτ δεν είναι πραγματικά σεφιρά, που υποδηλώνει πως, αντίθετα με τις άλλες αρχές στο Δένδρο της Ζωής, δεν είναι μια σταθερή κατάσταση. Το σημείο της Νταάτ μπορεί να το έχει στην κατοχή του, να το εξουσιάζει –όπως είδαμε– ο Φύλακας, και για τους περισσότερους ανθρώπους αυτό είναι κάτι που ισχύει, άσχετα αν το γνωρίζουν ή όχι. Αλλά η Καμπαλά επίσης διδάσκει πως η Νταάτ είναι ο τόπος του Αγίου Πνεύματος (όρος που υπάρχει και στον Ιουδαϊσμό και στο Χριστιανισμό).
Γενικά, το Άγιο Πνεύμα είναι ένας είδος απεσταλμένου που θυμίζει στον αναζητητή την παρουσία του Θεού, ειδικότερα σε κρίσιμες ή δύσκολες στιγμές. Το Άγιο Πνεύμα είναι έτσι μία γέφυρα μεταξύ των ανώτερων επιπέδων του θεϊκού και των κατώτερων επιπέδων της ατομικής ψυχής.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως ο ασκούμενος έχει μια επιλογή. Μπορεί να προσπαθήσει να ανοίξει τις πύλες του Ουρανού δια της βίας, ερχόμενος αντιμέτωπος με τον Φύλακα –προσπάθεια η οποία υπόσχεται δραματική επιτυχία αλλά και εξίσου δραματικούς κινδύνους. Ή μπορεί να προκαλέσει την παρουσία του Αγίου Πνεύματος (της Δύναμης Άνωθεν αν προτιμάτε) με λιγότερο εντυπωσιακά μέσα, όπως είναι η προσευχή και ο διαλογισμός. Οι πνευματικοί δάσκαλοι δεν κουράζονται ποτέ να λένε πως οι πρακτικές αυτές μπορεί να περάσουν χρόνια πριν να έχουν αποτέλεσμα, ταυτόχρονα όμως είναι και πολύ λιγότερο επικίνδυνες από την «κατά μέτωπον επίθεση», που εκτός των άλλων προϋποθέτει έναν πολύ υγιή και δυνατό διανοητικά, συναισθηματικά και σωματικά οργανισμό.
Αν η Νταάτ είναι ένα είδος στενής πύλης για το θεϊκό βασίλειο, ο διαλογισμός ορθά επιχειρούμενος (σε συνδυασμό με ασκήσεις που κάθε πνευματικός δρόμος έχει) μπορεί να λειτουργήσει ως ένας ήπιος τρόπος διάνοιξής της, ώστε η Δύναμη Άνωθεν να έρθει κάποια στιγμή (συχνά εκεί που δεν το περιμένει κανείς…) και να πάρει τη θέση της στο σώμα του ασκούμενου. Αν η πύλη ανοιχτεί δια της βίας, πολύ σύντομα ή πολύ απότομα, τότε ο αναζητητής δεν θα βιώσει ειρήνη αλλά τρομερή αναστάτωση. Μία λιγότερο επεμβατική προσέγγιση από την πλευρά μας, μπορεί να κάνει πιο εύκολη και πιο αρμονική τη συνύπαρξη των πνευματικών μας ανακαλύψεων με τις φροντίδες και τα προβλήματα της καθημερινής μας ζωής.
Τουλάχιστον έτσι έχουν τα πράγματα θεωρητικά. Στην πραγματικότητα, ο (αληθινά) πνευματικός δρόμος δεν ήταν και ούτε μπορεί ποτέ να είναι μια εύκολη υπόθεση. Άσχετα με το πόσο προσεκτικός μπορεί να είναι κανείς, πάντα έρχεται μια στιγμή όπου οι δυνάμεις που αποδεσμεύονται στην ψυχή του νιώθει να τον κάνουν κομμάτια. Και βέβαια, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο ακόμη και εκείνοι που ακολουθούν ένα λιγότερο επιθετικό μονοπάτι από αυτό που περιγράφεται στο Zanoni, να χρειαστεί κάποια στιγμή να «εφορμήσουν» στην πύλη.
Η αλήθεια είναι ότι στον αληθινά πνευματικά δρόμο δεν χωρούν ούτε δόγματα, ούτε προκαταλήψεις. Υπάρχουν φορές όπου μόνο ακραία μέτρα μπορούν να φέρουν κάποιο αποτέλεσμα και φορές που τα μέτρα αυτά γίνονται μπούμερανγκ και χτυπούν εκείνον που τα επιχειρεί, αφήνοντάς τον σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή του Γκλύντον.
Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι συνήθως καλύτερα να αναζητάει κανείς την έμπειρη συμβουλή αλλά και τη βοήθεια κάποιου πιο προχωρημένου στο Δρόμο, ώστε όταν έρθει η ώρα να είναι έτοιμος να καταπιεί τη «φωτιά» της Γνώσης, τη στιγμή ακριβώς που κάτι τέτοιο μπορεί να τον ωφελήσει στο μέγιστο βαθμό.
Νικήτας Κόραλης
