Εισαγωγή:
Στο δεύτερο μέρος θα εξεταστεί η συμμετοχή του Παρισινού Τεκτονισμού στα όσα διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια της Παρισινής Κομμούνας. Τα περιστατικά που εξιστορούνται στο ΜΕΡΟΣ ΙΙ, αναφέρονται για πρώτη φορά στην Ελληνική βιβλιογραφία !!!
Για να γίνουν όμως κατανοητά αυτά τα γεγονότα, ο αναγνώστης θα πρέπει να γνωρίζει ορισμένα πράγματα:
Α. Το 1871 στη Γαλλία δραστηριοποιούνται, επισήμως, δύο μεγάλες Τεκτονικές Δυνάμεις (ονομάζονται παραδοσιακά και Τάγματα ή Δικαιοδοσίες). Είναι η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας με περισσότερα από 4.000 μέλη στο Παρίσι (15.000 σε όλη τη Γαλλία) και το Ύπατο Συμβούλιο του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου με 2.000 μέλη στο Παρίσι (5.000 μέλη σε ολόκληρη τη Γαλλία). Δυστυχώς δεν υπάρχουν αριθμητικά στοιχεία για τους Τέκτονες που ανήκουν στον Τύπο του Μέμφις – Μισραήμ, για τον Γυναικείο Τεκτονισμό, όπως επίσης και για τις «άτακτες» (sauvages) Τεκτονικές Στοές που λειτουργούν στο Παρίσι την ίδια εποχή. Για τους πιο βαθείς γνώστες του Τεκτονισμού αναφέρεται ότι το Ύπατο Συμβούλιο τότε, αντίθετα με ό,τι συνηθίζεται σήμερα, διατηρούσε υπό την αιγίδα του συμβολικά εργαστήρια. Ο αριθμός των Τεκτόνων του Παρισιού παρουσιάζει ιδιαίτερη σημασία για τα γεγονότα της 29ης Απρίλη.
Β. Βρισκόμαστε στο 1871 με την ανάλογη τεχνολογία της εποχής. Συνεπώς, με ένα Παρίσι αποκλεισμένο, οι Τέκτονες της επαρχίας δεν έχουν, πιθανώς, καμία άλλη ενημέρωση για τα Παρισινά γεγονότα, πλην της προπαγάνδας των Βερσαλλιών.
Γ. Κατά τη διάρκεια της 10ετίας 1860-1870 καταγράφεται μία ποιοτική αλλαγή στο πλήρωμα των Γαλλικών Τεκτονικών Στοών. Εξαιτίας των επαναστάσεων και των κοινωνικοπολιτικών ζυμώσεων του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, που είχαν ως ιδεολογική πλατφόρμα το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση, η αστική τάξη μέσω μίας «έκρηξης» των πολιτισμικών παραδόσεων, δημιουργεί στα μεγάλα αστικά συγκροτήματα «κύκλους» από φιλελεύθερους – ριζοσπάστες διανοούμενους. Αυτοί εντάσσονται στον Τεκτονισμό ανεβάζοντας το επίπεδο των Στοών των μεγαλουπόλεων. Στον αντίποδα του γεγονότος αυτού η επαρχία θα παραμείνει συντηρητική.
Δ. Αδελφοί Τέκτονες θα βρεθούν και στα δύο στρατόπεδα. Ο αριθμός αυτών που θα συμπαραταχθεί με τις Βερσαλλίες είναι σαφώς μικρότερος αυτού που αντιστοιχεί σε όσους θα ταχθούν τελικά με την Κομμούνα. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι άσκοπο να παρατηρήσουμε ότι η Παρισινή Κομμούνα και ο Γαλλικός Ελευθεροτεκτονισμός, όπως επίσης και της Ηπειρωτικής Ευρώπης, είχαν πολλές κοινές αξίες, όπως: την υπεράσπιση των Αρχών της Δημοκρατίας, της πολιτικής ελευθερίας, της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθε, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δημόσιας – λαϊκής εκπαίδευσης και του διαχωρισμού Κράτους – Εκκλησίας. Επιπροσθέτως, να σημειωθεί ότι ο Τεκτονισμός αποδοκιμάζει τη βία και καταδικάζει κάθε εμφύλιο πόλεμο. Αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως και η ύπαρξη Αδελφών μεταξύ των αντιμαχομένων, έκαναν τον Τεκτονισμό τον πλέον κατάλληλο διαμεσολαβητή στις διαπραγματεύσεις για μία πιθανή εκεχειρία.
Ε. Έχει ήδη ειπωθεί, ότι ο Τεκτονισμός της Ηπειρωτικής Ευρώπης (και όχι ο Αγγλοσαξωνικός) δεν μπορεί να αναπνεύσει άνετα και ασφυκτιά μέσα σε απολυταρχικά καθεστώτα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πάσχισε για την επικράτηση της Δημοκρατίας.
Το Τεκτονικό δέντρο βγάζει, κατά περιόδους, πραγματικά «παρά-ξενους» καρπούς. Είναι η ώρα να εξετάσουμε έναν από αυτούς. Έτσι κι αλλιώς,
αναλογιστείτε πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς το παρά-ξενο.
Η κοινωνική πολιτική της Κομμούνας --- Παρίσι 1871
Αν και η ζωή της Κομμούνας ήταν εξαιρετικά μικρή, και παρ' όλη τη κριτική που μπορεί να της γίνει για κάποια ζητήματα σχετικά με την γραφειοκρατία, τα μέτρα που πάρθηκαν κατά τη διάρκεια της σύντομης ύπαρξής της είναι αξιοσημείωτα και ενδεικτικά για την κατεύθυνση που θα είχε εάν είχε καταφέρει να επιβιώσει της αστικής επίθεσης.
Η σύνθεση της Κομμούνας περιελάμβανε Προυντονιστές αναρχικούς, σοσιαλιστές μέλη της Διεθνούς, Μπλανκιστές και πολλούς δημοκράτες. Παρ' όλη την πολιτική πολυμορφία τους, το 25% των εκλεγμένων στη Κομμούνα είχαν κάτι κοινό. Ήταν Ελευθεροτέκτονες ! Οι αποφάσεις που πάρθηκαν ήταν εξαιρετικά ριζοσπαστικές, αν και πολλές από αυτές έμειναν μόνο στα χαρτιά.
Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, όσον αφορά στην πολιτική που ακολούθησε η Κομμούνα στους τομείς: του χωρισμού κράτους - εκκλησίας, της δημόσιας εκπαίδευσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, φαίνεται λιγότερο εμπνευσμένη από τον Μαρξισμό και περισσότερο από τον Ελευθεροτεκτονισμό. Τα μέτρα που πήρε για την αποκατάσταση των κοινωνικών αδικιών και τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, ήταν τα ίδια με τις μεταρρυθμίσεις που προτείνονταν, κατά τη διάρκεια των εργασιών, στις Γαλλικές Τεκτονικές Στοές την περίοδο 1850 – 1870.
Στο «πολιτικά συμβολικό» κομμάτι, η Κομμούνα επανέφερε, την πρώτη μέρα λειτουργίας της, 28 Μάρτη, το Επαναστατικό Ημερολόγιο, που είχε καταργήσει η θερμιδοριανή αντεπανάσταση του 1794. Βρισκόταν πλέον, όχι στο 1871, αλλά στο «έτος 79 της Δημοκρατίας», και καθόρισε την κόκκινη σημαία σαν κρατικό έμβλημα της Κομμούνας.
Βασικό μέτρο το οποίο πήρε ήταν ο χωρισμός κράτους και εκκλησίας (Laïcité). Όλη η εκκλησιαστική περιουσία έγινε δημόσια και η εκκλησία έχασε κάθε πρόσβαση στην σχολική εκπαίδευση. Στις εκκλησίες δόθηκε η δυνατότητα να συνεχίσουν την θρησκευτική τους δραστηριότητα μόνο εφόσον οι χώροι τους άνοιγαν για την πραγματοποίηση ανοιχτών πολιτικών και πολιτιστικών συγκεντρώσεων τα απογεύματα. Τα μέτρα αυτά που καταργήθηκαν αμέσως μετά την καταστολή της Κομμούνας, επανήλθαν στη Γαλλία μόνο μετά το 1905, μετά από πολυετείς αγώνες του Τεκτονισμού, με τη ψήφιση του νόμου για τον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους.
Στην εκπαίδευση ξεκίνησε η διαδικασία που θα έκανε την βασική αλλά και την τεχνική εκπαίδευση προσβάσιμη στον καθένα. Σε κάποια διαμερίσματα πάρθηκαν αξιομνημόνευτα μέτρα όπως η δωρεάν παροχή όλων όσων απαιτούσε η εκπαιδευτική διαδικασία ή ακόμη και η δωρεάν παροχή τροφής και ενδυμασίας στους μαθητές.
Αξιοσημείωτη δράση υπήρξε τις ημέρες της Κομμούνας και στα ζητήματα των γυναικών. Στις 11 Απρίλη από ορισμένες σοσιαλίστριες γυναίκες συστάθηκε η φεμινιστική οργάνωση «Ένωση Γυναικών για την Υπεράσπιση του Παρισιού» και τη φροντίδα των τραυματιών. Πιστεύοντας ότι η απελευθέρωση από την πατριαρχία μπορούσε να έρθει μόνο με τον παγκόσμιο αγώνα κατά του καπιταλισμού, ζητούσαν ισότητα των φύλων, ισότητα μισθών, δικαίωμα στο διαζύγιο για τις γυναίκες και ελεύθερη, μη εκκλησιαστική, εκπαίδευση για τα κορίτσια. Στις διεκδικήσεις τους επίσης υπήρχε η άρση του διαχωρισμού μεταξύ παντρεμένων και μη γυναικών, των υιοθετημένων και φυσικών παιδιών, η απαγόρευση της πορνείας. Αν και στο συμβούλιο της Κομμούνας δεν υπήρχε γυναικεία παρουσία, η Ένωση Γυναικών δρούσε μέσα σε πολλές κοινοτικές επιτροπές και διοργάνωσε πολλά συνεταιριστικά εργαστήρια. Και είναι αξιοσημείωτο, επίσης, ότι παρ' όλη τη δραστηριότητά της, η Ένωση Γυναικών δεν διεκδίκησε το δικαίωμα εκλογής και ψήφου για τις γυναίκες.
Τα περισσότερα κοινωνικά ζητήματα, πάντως, αναλήφθηκαν από τα κατά τόπους διαμερίσματα της πόλης. Το Συμβούλιο της Κομμούνας, που ήταν άμεσα ανακλητό από τους Παριζιάνους, ασχολήθηκε με τα κυρίαρχα ζητήματα που απασχολούσαν το σύνολο της πόλης και ιδίως τον στρατιωτικό τομέα. Τα επιμέρους διαμερίσματα της πόλης με τα δικά τους συμβούλια και επιτροπές φρόντιζαν, σε συνεργασία με την Κομμούνα, για ζητήματα που αφορούσαν από την διατροφή και την υγεία μέχρι την εκπαίδευση και την εργασία.
Από την έναρξη των γεγονότων, το Σεπτέμβρη του 1870, οι διοικήσεις των δύο Τεκτονικών Ταγμάτων ήταν, σε γενικές γραμμές, πολύ διστακτικές απέναντι στη Κομμούνα και έδιναν, κατ’ επανάληψη, οδηγίες ουδετερότητας στους αδελφούς. Αυτές οι οδηγίες δεν έχαιραν της αποδοχής της βάσης.
2-3 Aπρίλη : Οι πρώτες πολεμικές αψιμαχίες αρχίζουν στις 2 του Απρίλη. Τα κυβερνητικά στρατεύματα καταλαμβάνουν, με αιφνιδιαστική επιχείρηση, το οχυρό του Courbevoie και ξεκινά «τυφλός» βομβαρδισμός κατοικημένων περιοχών. Το Παρίσι βρισκόταν πλέον υπό τον συνεχή βομβαρδισμό του πυροβολικού. Η Εθνοφρουρά απωθείται στο Νεϊγύ.
Μια καθυστερημένη απόπειρα αντεπίθεσης των δυνάμεων της Κομμούνας κατά των Βερσαλλιών στις 3 του Απρίλη οδηγεί σε πλήρη αποτυχία.
4 Aπρίλη : Όσοι Κομμουνάροι αιχμαλωτίζονταν εκτελούνταν αμέσως. Ο Κομμουνάρος Ντυβάλ συλλαμβάνεται στο Σατιγιόν. Την επομένη, και ενώ μεταφέρεται αιχμάλωτος στις Βερσαλλίες, εκτελείται καθ’ οδόν, στο Πετί Κλαμάρ, με εντολή του στρατηγού των Βερσαγιέζων Βινουά. Την ίδια μέρα, ένας άλλος Κομμουνάρος, ο Φλουράνς, υποχωρώντας, παγιδεύεται σε ένα πανδοχείο στη Ρυέιγ. Συλλαμβάνεται και οδηγείται δεμένος στον επικεφαλής του αποσπάσματος της χωροφυλακής, κάποιον Ντεμαρέ. Εκείνος τον κομματιάζει με το σπαθί του !
6 Aπρίλη: Η απάντηση της Κομμούνας έρχεται δύο μέρες μετά, στις 6 Απρίλη, με το «διάταγμα για τους ομήρους».
Άρθρο 5. Κάθε εκτέλεση αιχμαλώτου πολέμου ή οπαδού της Κυβέρνησης της Κομμούνας θα απαντάται, επί τόπου, με την εκτέλεση τριπλάσιου αριθμού κρατουμένων από την Κομμούνα ομήρων, οι οποίοι θα καθορίζονται με κλήρωση [Παρ’ όλα αυτά το άρθρο έμεινε ανενεργό έως τη «Ματωμένη Εβδομάδα»].
Ο εμφύλιος πόλεμος έχει ξεκινήσει. Όλα δείχνουν ότι τα πράγματα οδηγούνται σε ένα λουτρό αίματος !
7 Aπρίλη: Βράδυ. Όπως κάθε Παρασκευή, διεξάγονται οι τακτικές εργασίες της μικρής Συμβολικής Στοάς εν Ανατολή Μπελβίλ, «Οι Μαθητές της Προόδου». Η Στοά αυτή ανήκει στη δύναμη της Μεγάλης Ανατολής. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, υπό το άγχος των γεγονότων των προηγουμένων ημερών και γιατί όχι ; του ανθρωπίνου φόβου, το εργαστήριο παίρνει την πρωτοβουλία να συντάξει ένα ψήφισμα με σκοπό την παύση των εχθροπραξιών και την αποφυγή της αιματοχυσίας. Το κείμενο καλεί τους αντιπάλους:
«...για μία οριστική ειρήνη, η οποία θα είναι η ΑΥΓΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ.»
Η Στοά αποστέλλει, το ίδιο βράδυ, το ψήφισμα στη διοίκηση της Μεγάλης Ανατολής, στη rue Cadet.
«… για την εξέταση ενός πάρα πολύ σοβαρού θέματος».
Βράδυ. Το κείμενο του ψηφίσματος, «των Μαθητών της Προόδου», διαβάζεται στην ολομέλεια των Σεβασμίων. Μετά από συζήτηση λαμβάνονται οι παρακάτω αποφάσεις:
1. Το κείμενο να υιοθετηθεί από τη Μεγάλη Ανατολή χωρίς τροποποιήσεις και να ονομασθεί: «Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων»
2. Να τυπωθεί σε 4000 αντίγραφα και να τοιχοκολληθεί σε κεντρικά σημεία του Παρισιού, να δοθεί στις εφημερίδες προς δημοσίευση, να διαβιβασθεί στο Ύπατο Συμβούλιο του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας, να αναγνωσθεί κατά τη διάρκεια των εργασιών, σε όλες τις υπό την αιγίδα της Μεγάλης Ανατολής, Συμβολικές Στοές, Παρισίων και επαρχίας.
3. Να παραδοθεί από ειδικές Τεκτονικές αντιπροσωπείες, ως επίσημη διακήρυξη, τόσο στο Συμβούλιο της Κομμούνας, όσο και στη κυβέρνηση των Βερσαλλιών.
Το πλήρες κείμενο έχει ως ακολούθως:
ΓΑΛΛΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ελευθερία, Ισότης, Αδελφότης∴
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ των Ελευθεροτεκτόνων:
Εμπρός στα οδυνηρά γεγονότα, προ των οποίων ολόκληρη η Γαλλία θρηνεί. Εμπρός στο πολύτιμο αίμα το οποίο ρέει ως χείμαρρος, ο Τεκτονισμός, o οποίος αντιπροσωπεύει την ιδέα του ανθρωπισμού και την έχει εξαπλώσει σε ολόκληρο τον κόσμο, επανέρχεται να επιβεβαιώσει ενώπιόν σας, Κυβέρνηση και μέλη της Εθνοσυνελεύσεως, και ενώπιόν σας, μέλη της Κομμούνας, αυτές τις μεγάλες αρχές οι οποίες είναι ο νόμος, και οι οποίες επιβάλλεται να είναι ο νόμος, καθενός που στο στήθος του χτυπά καρδιά ανθρώπου.
Το Λάβαρο του Ελευθεροτεκτονισμού φέρει χαραγμένο το ευγενές ρητό:
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΙΣΟΤΗΣ, ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ.
Ο Τεκτονισμός διδάσκει την ειρήνη μεταξύ των ανθρώπων, και εις το όνομα του ανθρωπισμού διακηρύσσει το απαραβίαστο της ανθρώπινης ζωής.
Ο Τεκτονισμός καταδικάζει όλους τους πολέμους, θρηνεί δε, επί των εμφυλίων πολέμων.
Έχει το καθήκον και το δικαίωμα να έλθει να μπει ανάμεσά σας και να πει: ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ, ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ, ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΕΝΤΡΙΜΜΕΝΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ, σταματήστε την αιματοχυσία. Σας ζητούμε και σας παρακαλούμε να ακούσετε την έκκλησή μας.
Δεν ερχόμαστε να σας υπαγορεύσουμε ένα πρόγραμμα, καθώς βασιζόμαστε στη σοφία σας. Απλώς σας λέμε: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΝΑ ΧΥΝΕΤΕ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΙΜΑ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΡΕΕΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ, και θεσπίστε τις βάσεις για μία οριστική ειρήνη, η οποία θα είναι η ΑΥΓΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ.
Αυτό είναι ό,τι διακαώς σας ζητάμε και εάν η φωνή μας δεν εισακουστεί, τότε σας λέμε ότι αυτό το απαιτούν και το επιβάλλουν, η Ανθρωπότητα και η Πατρίδα.
Παρίσι, 8 Απριλίου 1871
Montanier, Becourt, μέλη του Συμβουλίου του Τάγματος
Saugé, Dandre, Baumann. Chanuet, Barré, Limonaire, Motard, Ragaigne, Martin, Marchal, Simon, Hirsch, Vilmotte, Σεβάσμιοι
[ Η Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων, τυπώθηκε σε μορφή προκηρύξεως, τοιχοκολλήθηκε σε κεντρικά σημεία του Παρισιού και αργότερα, στις 29 Απρίλη, ρίχτηκε, υπό μορφή προκηρύξεων, από αερόστατο.]
12 Aπρίλη: Η «Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων», όπως αποκαλείται πλέον το κείμενο, παραδίδεται από Τεκτονική αντιπροσωπεία στο Συμβούλιο της Κομμούνας, καθώς και στη Κυβέρνηση των Βερσαλλιών.
Η Κομμούνα δηλώνει: «φιλικό αλλά επιφυλακτικό».
Οι Βερσαλλίες δέχονται την Τεκτονική αντιπροσωπεία «με περιφρόνηση» και δηλώνουν: «δεν αναγνωρίζουμε νομική υπόσταση».
Την επόμενη εβδομάδα οι αντιπροσωπείες των μεσολαβητών αυξάνουν τον αριθμό των επισκέψεών τους στις Βερσαλλίες. Γίνεται όμως φανερό, ότι οι μεν αντιπρόσωποι των «συμφιλιωτικών» έψαχναν έναν αξιοπρεπή τρόπο να αποφύγουν τον κίνδυνο, ενώ κάποιοι άλλοι διαπραγματευτές προσπαθούσαν με αυτό τον τρόπο, να αποστασιοποιηθούν από του λαό του Παρισιού προς ίδιον όφελος… Οι συναντήσεις αυτές γίνονται αντικείμενο χλευασμού από τους κατοίκους της πόλης.
Από την άλλη μεριά ο Thiers όντας πλήρως ενημερωμένος για τις οργανωτικές αδυναμίες της Κομμούνας και της Εθνοφυλακής και συγχρόνως για να κατευνάσει τους συνεργάτες του, οι οποίοι ανυπομονούν να επιτεθούν στο Παρίσι, δεν δέχεται εύκολα αντιπροσωπείες διαπραγματευτών. Όταν δε, αυτό συμβαίνει, δείχνει μία αυταρχική και αμετακίνητη συμπεριφορά.
Οι «απατηλές» αυτές κινήσεις θα λειτουργήσουν ως το κίνητρο που θα οδηγήσει, τις επόμενες μέρες, στη θαρραλέα συμπεριφορά των Ελευθεροτεκτόνων του Παρισιού. Παρ’ όλα αυτά ακούγονται και κάποιες φωνές μέσα στη Τεκτονική παράταξη:
«Πρέπει, ναι ή όχι, να ασχολούμαστε με την πολιτική;»
21 Aπρίλη: Ο Τεκτονισμός αναλαμβάνει ακόμα μία ειρηνευτική πρωτοβουλία. Πολυμελής αντιπροσωπεία Τεκτόνων συνοδευόμενη από αντιπροσώπους της παράταξης των «συμφιλιωτικών» επισκέπτεται τις Βερσαλλίες με σκοπό να ζητήσει ανακωχή και να διαπραγματευτεί μία κοινά αποδεκτή πρόταση για λύση του προβλήματος.
Ο Thiers δεν δέχεται κουβέντα. Εμφανίζεται όπως πάντα, αυταρχικός και αμετακίνητος στις θέσεις του. Το μόνο που παραχωρεί είναι μία 8ωρη παύση του βομβαρδισμού του προαστίου Neilly στις 25 Απρίλη, για να μπορέσουν οι κάτοικοι … να το εγκαταλείψουν.
Ενδεικτικό παράδειγμα της αλαζονικής και δεσποτικής συμπεριφοράς του Thiers είναι ο παρακάτω διάλογος:
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι Τέκτονες αντιπρόσωποι διαμαρτυρήθηκαν για τον πρόσφατο δημοτικό νόμο που είχε ψηφίσει η Εθνοσυνέλευση.
Thiers: Τι ; … Μα αυτό είναι ό,τι πιο δημοκρατικό είχαμε στη Γαλλία τα τελευταία 80 χρόνια.
Τεκτ.Αντιπ.: Μας συγχωρείτε, αλλά εν τη αύτη περιπτώσει τι ήταν τα Κοινοτικά Ιδρύματα του 1791;
Thiers: A ! Λοιπόν θέλετε να γυρίσουμε πίσω στις ανοησίες των προγόνων μας;
Τεκτ.Αντιπ.: Δηλαδή, τελικά έχετε αποφασίσει να θυσιάσετε το Παρίσι;
Thiers: Μερικά σπίτια θα γκρεμιστούν, κάποιοι άνθρωποι θα σκοτωθούν, αλλά τελικά ο νόμος και η τάξη θα υπερισχύσουν. Μετά από αυτή την κυνική και συγχρόνως χυδαία απάντηση, σοκαρισμένη, η Τεκτονική αντιπροσωπεία αποχωρεί. Επιστρέφοντας στο Παρίσι δημοσιοποιεί το αποτέλεσμα της συνάντησης.
26 Aπρίλη: Μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων και τις κυνικές δηλώσεις του Thiers, το γενικευμένο αιματοκύλισμα είναι πλέον παραπάνω από βέβαιο. Στη προσπάθεια να βρεθεί τρόπος ώστε να σταματήσουν οι τραγικές εξελίξεις, συγκαλείται, το απόγευμα, στη Chatelet, Γενική Συνέλευση όλων των Παρισινών Στοών, ανεξαρτήτως Tάγματος.
Από τη πρώτη στιγμή γίνεται φανερό το ότι δεν βλέπουν όλοι οι αδελφοί τα γεγονότα υπό το ίδιο πρίσμα.
Αρχικά τον λόγο παίρνει ο αδ. Montanier, Μεγάλος Αξιωματικός της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, ο οποίος ανακοινώνει ότι:
«δεν συμμετέχει σ΄αυτή την κίνηση η οποία, κατ’ αυτόν, ξεφεύγει από τα Τεκτονικά οροθέσια».
Στο ίδιο πνεύμα συνέχισε και ο αδ. Floquet, ο οποίος αφού παραιτήθηκε από τα Τεκτονικά του αξιώματα, προεξοφλώντας μάλλον τις εξελίξεις υπέρ των Βερσαλλιών, δηλώνει
«την αντίθεσή του σε αυτή τη συνεργασία του Ελευθεροτεκτονισμού με τη Κομμούνα».
Την φωνή του πνίγουν κραυγές αποδοκιμασίας, από το ακροατήριο.
Στο βήμα ανεβαίνει ο αδ. Thirifocq, μέλος και πρώην Σεβάσμιος της Συμβολικής Στοάς «Ελεύθερη Εξέταση» [Libre Examen] υπό την αιγίδα του Υπάτου Συμβουλίου του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας. Τοποθετούμενος σε μία διαμετρικά αντίθετη θέση, από τους προλαλήσαντες αδελφούς και με πρωταρχικό στόχο την παύση των εχθροπραξιών, λέει:
«Το Παρίσι χαίρει του σεβασμού ολοκλήρου του κόσμου και ο Τεκτονισμός χαίρει του σεβασμού της αμυήτου κοινωνίας. Και το ένα και το άλλο είναι έργα που προβάλλουν Φως. Καταργήστε τα και τα σκότη θα μας καλύψουν ...» και συνεχίζει «... Πρέπει να πούμε στις Βερσαλλίες, ότι εάν εντός 48 ωρών, από τη στιγμή που θα υψώσουμε τα Λάβαρα των Στοών μας πάνω στα οδοφράγματα, δεν προτείνουν μία λύση που να οδηγεί στην ειρήνη, ή εάν έστω και μία σφαίρα ή οβίδα τους, τρυπήσει τα Λάβαρά μας, τότε θα καταφύγουμε στα όπλα για να εκδικηθούμε αυτή τη βεβήλωση.»
Η πρόταση γίνεται δεκτή με επευφημίες από τους παρισταμένους.
Στη συνέχεια λαμβάνει το λόγο ο αδελφός Millier, προσπαθώντας να γεφυρώσει τις δύο τάσεις και να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα:
«Το Παρίσι δεν έχει άλλες ηθικές δυνάμεις. Εάν πάμε πρώτοι στα οδοφράγματα και δεχόμενοι επίθεση, τελικά, οπισθοχωρήσουμε, έχουμε να χάσουμε πολλά. Πρέπει συμπαρασταθούμε ηθικά και να εμψυχώσουμε τους αμυνομένους, στις γειτονιές μας, φορώντας τα Τεκτονικά διακριτικά μας. Εάν έχουμε και χρησιμοποιήσουμε την απαραίτητη ψυχική δύναμη, το Παρίσι θα σωθεί» .......
Έχοντας κάνει ήδη δεκτή τη πρότασή του, η Συνέλευση ορίζει ως εκπρόσωπο των Τεκτόνων τον αδελφό Thirifocq. Με ένα νεύμα και με την παρότρυνση του αδελφού Ranvier βγαίνουν, όλοι, έξω από την αίθουσα, στο δρόμο μπροστά από τη Chatelet. Από εκεί, συντεταγμένα, βαδίζουν έχοντας προπορευόμενο το Λάβαρο της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, με κατεύθυνση το Δημαρχείο του Παρισιού – έδρα του Συμβουλίου της Κομμούνας. Φτάνοντας στο Δημαρχείο γίνονται αμέσως δεκτοί από τα μέλη του Συμβουλίου, στην «Αίθουσα της Τιμής». Πρώτος τον λόγο πήρε, ως εκπρόσωπος, ο αδελφός Thirifocq:
«Αν από την αρχή ο Ελευθεροτεκτονισμός δεν θέλησε να δράσει, ήταν διότι θέλαμε να έχουμε χειροπιαστές και συγκεκριμένες αποδείξεις ότι οι Βερσαλλίες θα απέρριπταν κάθε διαπραγμάτευση. Είμαστε έτοιμοι, σήμερα, να υψώσουμε τα Λάβαρα των Στοών μας επάνω στα οδοφράγματα, με σκοπό την κατάπαυση του πυρός. Εάν έστω και μία σφαίρα τα αγγίξει, τότε εμείς οι Τέκτονες θα βαδίσουμε, με τον ίδιο ζήλο μαζί σας, ενάντια στον κοινό εχθρό».
Η δήλωση αυτή γίνεται δεκτή με θερμά χειροκροτήματα από την πλευρά του Συμβουλίου της Κομμούνας. Τότε ο Jules Valle, εξ ονόματος της Κομμούνας, βγάζει το μεγάλο κόκκινο φουλάρι που φοράει, ενδεικτικό του αξιώματος του και συμβολικά το δένει πάνω στον ιστό του Λαβάρου της Μεγάλης Ανατολής. Στη συνέχεια οι αδελφοί αναχωρούν, μαζί με μία αντιπροσωπία του Συμβουλίου, για το Τεκτονικό μέγαρο της Μεγάλης Ανατολής στη rue Cadet, με σκοπό τη ρύθμιση των τελευταίων λεπτομερειών της Τεκτονικής παρέμβασης.
Στη σύσκεψη που γίνεται αποφασίζονται τα εξής:
1. Η συμμετοχή των αδελφών είναι προαιρετική
2. Η διαδήλωση των Τεκτόνων να γίνει την 29η Απρίλη.
3. Ως τόπος της αρχικής συγκέντρωσης ορίζεται η πλατεία Carrousel, ώρα 10:00.
4. Να ενημερωθούν οι αδελφοί μέσω ανακοινώσεων στον τύπο.
5. Επί κεφαλής της πορείας να τεθεί το Λάβαρο της Συμβολικής Στοάς «Υδρόγειος» [Le Globe] εν Ανατολή Vincennes. Ο λόγος για τον οποίο επιλέγεται, είναι ότι το Λάβαρο έχει λευκό χρώμα και φέρει με κόκκινα γράμματα την επιγραφή «Αγαπάτε Αλλήλους».
6. Οι συμμετέχοντες δεν θα φέρουν περίζωμα, αλλά μόνο το περιλαίμιο ή την ταινία του βαθμού τους.
27 Aπρίλη 1871 : Οι Παρισινές εφημερίδες με άρθρα τους προαναγγέλλουν την πρωτοβουλία των Ελευθεροτεκτόνων και καλούν τους Παριζιάνους να συμμετέχουν. H ανακοίνωση αναπτερώνει τις ελπίδες των απλών ανθρώπων.
Το Ύπατο Συμβούλιο του Σκωτικού Τύπου αποστέλλει πρόσκληση συμμετοχής σε όλους τους αδελφούς:
«Φίλτατε Αδελφέ,
Καλείσθε να μεταβείτε το Σάββατο 29 Απριλίου στις 7:30 το πρωί, στην οδό J. J. Rousseau 35, για να συνοδεύσετε το Λάβαρο της Σεπτής Στοάς σας, το οποίο αντιπροσωπεύει την αδελφότητα των ανθρώπων και κατόπιν, υπό τη σκέπη του, να διαδηλώσετε ενάντια στη τυραννία. Με αυτό τον τρόπο θα προσφέρετε στις μελλοντικές γενιές το αγαθό της Ελευθερίας.
V. TAVERNIER»
28 Aπρίλη 1871: Τα μέλη του Συμβουλίου της Μεγάλης Ανατολής που δεν συμφωνούν με τη πορεία προς τα οδοφράγματα, καλούν κάποιους Σεβάσμιους και προσπαθούν να τους μεταπείσουν. Ορισμένοι αλλάζουν γνώμη, άλλοι όχι. Αποφασίζουν να τοιχοκολλήσουν, το ίδιο βράδυ, τις θέσεις τους σε κεντρικά σημεία της πόλης και συγχρόνως να στείλουν, προς δημοσίευση, επιστολή στις εφημερίδες. Η επιστολή όμως θα ... αργήσει πολύ.
Το βράδυ της 28ης Απρίλη ακόμα μία Συμβολική Στοά εκτελεί τις τακτικές εβδομαδιαίες εργασίες της. Πρόκειται για άλλο ένα μικρό Τεκτονικό εργαστήριο, υπό την αιγίδα της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, με έδρα τη Μπελβίλ [προάστιο του Παρισιού]. Ονομάζεται «Η Ένωση της Μπελβίλ» [L’ Union de Belleville]. Κατά την διάρκεια των εργασιών, τα μέλη της Στοάς, εμπνεόμενα από τις αποφάσεις που είχε λάβει πριν δυο μέρες ο Παρισινός Τεκτονισμός, συντάσσουν το κείμενο μίας προτεινόμενης συμφωνίας μεταξύ Κομμούνας και Βερσαλλιών. Παρ’ όλο που το κείμενο δημοσιοποιήθηκε, δεν πρόλαβε να αξιοποιηθεί στα γεγονότα της επομένης μέρας.
Το πλήρες κείμενο παρατίθεται:
Απόσπασμα από το βιβλίο πρακτικών της Συμβολικής Στοάς “Η Ένωση της Μπελβίλ”
Εν Ανατολή Παρισίων 28 Απριλίου 1871 (Χρονολογία Κοινή)
Η Τεκτονική Συμβολική Στοά “Η Ένωση της Μπελβίλ” :
Λαμβάνοντας υπόψη, ότι τα ζητήματα καθολικής ηθικής και ανθρωπισμού αποτελούν διαρκή μέριμνα των Ελευθεροτεκτόνων.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, δίχως να εκτρέπεται τόσο από τη φιλοσοφική, όσο και τη μη-πολιτική σφαίρα οι οποίες είναι ο χώρος του, ο Ελευθεροτεκτονισμός έχει το δικαίωμα και συγχρόνως το καθήκον, να παρεμβαίνει σε όλα τα ζητήματα όπου εμφανίζεται παρανόηση των αρχών της αδελφότητος.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, σ’ αυτή την οδυνηρή περίοδο κρίσης, την οποία διανύουμε, η οποία ερημώνει την πατρίδα μας και πλήττει την ανθρωπότητα, είναι καθήκον όλων των Τεκτόνων, να επιβεβαιώσουν τις αρχές οι οποίες εμφανίζονται στον Ελευθεροτεκτονισμό, να συνταχθούν με την παγκόσμιο ηθική, και να γίνουν αυτοί οι οποίοι είναι ικανότεροι, να κάνουν τις ιδέες της παγκοσμίου αλληλεγγύης να επικρατήσουν.
Μία αλληλεγγύη η οποία, την ημέρα που θα υπάρξει, θα αποτρέψει την ανανέωση όλων των ασεβών αγώνων μεταξύ των ανθρώπων, και θα επιφέρει την εξαφάνιση του τελευταίου σπόρου της βαρβαρότητος, επανενώνοντας ολόκληρη την ανθρωπότητα σε μία οικογένεια.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, η απευθυνόμενη στον Γαλλικό Λαό διακήρυξη της Παρισινής Κομμούνας, δεν εμπεριέχει τίποτε το αντιβαίνων τις Τεκτονικές αρχές.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, επομένως είναι καθήκον του Ελευθεροτεκτονισμού, ο οποίος πάντοτε βρισκόταν επικεφαλής της πορείας της προόδου, να χρησιμοποιήσει όλη την ηθική δύναμη που διαθέτει, ώστε να κάνει, σύμφωνα με τις αρχές του, αυτές τις ιδέες να υπερισχύσουν.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, είναι το καθήκον κάθε Στοάς να υποδείξει, όχι μονάχα στους Τέκτονες, αλλά και σε όλους τους πολίτες, την ατραπό της δικαιοσύνης και της αληθείας,
Η Στοά "Η Ένωση της Μπελβίλ" διακηρύσσει:
Ότι επιθυμεί να σταματήσει η αιματοχυσία, τηρώντας ταυτοχρόνως το πρόγραμμα της Παρισινής Κομμούνας, όπως περιέχονταν στην διακήρυξή της στον Γαλλικό λαό.
Ως εκ τούτου, και προκειμένου να επέλθει αυτό το αποτέλεσμα, "Η Ένωση της Μπελβίλ" προσκαλεί:
Όλους τους Ελευθεροτέκτονες του Παρισιού και των επαρχιών, καθώς και όλους τους πολίτες, να ενωθούν μαζί της, ώστε τόσο η κυβέρνηση των Βερσαλλιών, όσο και η Παρισινή Κομμούνα να αποδεχθούν την επόμενη συμφωνία:
Αναγνώριση των δικαιωμάτων της Κομμούνας για όλες τις μεγάλες πόλεις, όπως και για τις μικρότερες κωμοπόλεις.
Γενικές εκλογές για όλες τις Κομμούνες και την Εθνοσυνέλευση. και
Προκειμένου να προβούμε σε αυτές τις εκλογές, οι οποίες θα πρέπει να λάβουν χώρα σε τρεις μήνες, κρίνεται απαραίτητο να δημιουργηθεί μια διοικητική επιτροπή αποτελούμενη από δύο ίσα μέρη, τόσο μελών της Κομμούνας, όσο και μελών των Βερσαλλιών. Αυτή η διοικητική επιτροπή θα διευθύνει τις εκλογές.
Αυτά είναι τα βασικά σημεία μίας συμφωνίας τα οποία προτείνονται από τη Στοά "Η Ένωση της Μπελβίλ", προκειμένου να δοθεί ένα τέλος σε αυτό το έγκλημα το οποίο διανύουμε. Για την επιτυχία του εγχειρήματος προσκαλεί όλους τους αδελφούς της, Τέκτονες και μη, να χρησιμοποιήσουν όλη την ηθική τους δύναμη και όλα τα μέσα τα οποία βρίσκονται στη διάθεσή τους και πηγάζουν από τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Κατ’ εντολή: Για τη Στοά "Η Ένωση της Μπελβίλ"
Ο Σεβάσμιος
Voisin H. Fernoux
Ο Γραμματέας
Ο Ρήτορας
29 Aπρίλη 1871: Το ξημέρωμα βρίσκει τους τοίχους, σε κεντρικά σημεία της πόλης, με αφίσες που προτρέπουν τους Τέκτονες να μη δεχθούν να συμμετάσχουν στην πορεία προς τα οδοφράγματα. Το κείμενο υπογράφεται από υψηλόβαθμα στελέχη του Ελευθεροτεκτονισμού.
Από νωρίς το πρωί, πολύς κόσμος συγκεντρώνεται στη πλατεία Carrousel, που είχε ορισθεί ως το σημείο συνάντησης όλων των Στοών. Εκτός από τους Τέκτονες, πολλοί είναι οι περίεργοι που θέλουν, πληροφορημένοι από τις εφημερίδες, να δουν αυτό το πρωτόγνωρο θέαμα. Στις 10:00 η πλατεία έχει γεμίσει, με ένα πολύχρωμο πλήθος, από 5000-6000 αδελφούς οι οποίοι εκπροσωπούν 55 Στοές. Όλοι φορούν, όπως έχει ορισθεί, μόνο τα περιλαίμια ή τις ταινίες του βαθμού τους, αλλά όχι τα περιζώματα. Για πρώτη φορά οι κάτοικοι του Παρισιού βλέπουν τις γαλάζιες, μαύρες, μωβ, πρασινοκίτρινες, κόκκινες και λευκές ταινίες. Που και που εμφανίζονται ορισμένοι με τα διακριτικά του Μέμφις-Μισραήμ, καθώς και αδελφές του γυναικείου Τεκτονισμού ντυμένες με μαύρα φορέματα και συνοδευόμενες από τους συζύγους ή τους συγγενείς τους. Υψωμένα πάνω από τα κεφάλια αυτής της λαοθάλασσας, κυματίζουν τα Λάβαρα των Στοών. Είναι η πρώτη φορά που Τεκτονικά Λάβαρα βγαίνουν εκτός των Στοών και μέχρι αυτή τη μέρα δεν έχουν εμφανισθεί, ποτέ ξανά, δημοσίως. Πάνω τους είναι κεντημένα, με ευδιάκριτα γράμματα, γνωμικά ειρήνης και αδελφότητας.
Έξι μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας έρχονται για να τους προϋπαντήσουν και να τους συνοδεύσουν μέσα από το πλήθος στο Μέγαρο του Δημαρχείου. Ο κόσμος παραμερίζει και δημιουργεί ένα διάδρομο μέσα από τον οποίο περνούν οι συγκεντρωμένοι Τέκτονες. Προηγείται μία μπάντα, η οποία παίζει μουσική με επίσημο και τελετουργικό χαρακτήρα, ακολουθούν τα μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας με τους υψηλόβαθμους τέκτονες, έπονται τα λάβαρα των Στοών και τέλος οι αδελφοί ομαδοποιημένοι κατά Στοές. Μία γυναικεία Στοά, η οποία δείχνει ιδιαίτερα εύφημη, γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό από τους παρευρισκόμενους.
Τελικά, οι αξιωματούχοι του Τεκτονισμού φτάνουν στις 11:00 στο Δημαρχείο, όπου το σύνολο των μελών του Συμβουλίου της Κομμούνας περιμένει να τους υποδεχθεί στο μπαλκόνι που σχηματίζει η Σκάλα της Τιμής στην πρόσοψη του Μεγάρου. Τα Λάβαρα παρατάσσονται στα σκαλοπάτια, αριστερά και δεξιά της σκάλας, ενώ την ίδια ώρα η μπάντα αρχίζει να παίζει την «Μασσαλιώτιδα» - «… εμπρός παιδιά της πατρίδας…».
Αντιπροσωπεία τεκτόνων ανεβαίνει στο μπαλκόνι, όπου πρώτος ο Felix Pyat, εκ μέρους του Συμβουλίου της Κομμούνας, παίρνει το λόγο και απευθύνεται στο παρευρισκόμενο πλήθος, Τέκτονες και αμυήτους, λέγοντας:
«Αδελφοί. Πολίτες της Μεγάλης Παγκόσμιας Παράταξης, πιστοί των κοινών μας Αρχών: Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα. Είστε πιο λογικοί από το Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα του Παρισιού. Ελευθεροτέκτονες, τα λόγια σας συνάδουν με τα έργα σας ! Μετά την ανάρτηση της Διακήρυξης σας – μίας Διακήρυξης της καρδιάς – στους τοίχους του Παρισιού, πηγαίνετε σήμερα να στήσετε τα Λάβαρά σας, σημαίες ανθρωπισμού, πάνω στο οδοφράγματα της πόλης μας η οποία πολιορκείται και βομβαρδίζεται. Πάτε να διαμαρτυρηθείτε ενάντια στις δολοφονικές οβίδες και τις αδελφοκτόνες σφαίρες, στο όνομα του δικαίου και της παγκόσμιας ειρήνης. Το Συμβούλιο της Κομμούνας πήρε την απόφαση και επέλεξε πέντε μέλη του, τα οποία θα έχουν την τιμή να σας συνοδεύσουν σε αυτή την ένδοξη, σε αυτή τη νικητήριο πράξη. Μία πράξη, η οποία θα διαβάζεται στη μελλοντική ιστορία της Γαλλίας, αλλά και της ανθρωπότητας».
Την ομιλία ακολούθησαν ενθουσιώδεις ιαχές από το ακροατήριο, τόσο από τους Τέκτονες, όσο και από τους υπόλοιπους πολίτες του Παρισιού:
«ΖΗΤΩ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ»
«ΖΗΤΩ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»
Κατόπιν, το λόγο λαμβάνει ο 76χρονος Charles Beslay, μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας αλλά και Τέκτων:
«Πολίτες, τι άλλο μπορώ να πω μετά την εύγλωττη ομιλία του Felix Pyat; Είστε έτοιμοι να προχωρήσετε σε μία πράξη αδελφότητας. Θα υψώσετε τα Λάβαρά σας πάνω στα οδοφράγματα της πόλης μας και θα ενταχθείτε στις τάξεις μας ενάντια στους εχθρούς μας, των Βερσαλλιών. Ειλικρινά θλίβομαι γιατί αδυνατώ να πάρω μέρος σε αυτήν την ηρωική πράξη...».
Τα λόγια του πνίγηκαν μέσα σε ειλικρινή δάκρυα και λυγμούς, ενώ πάνω στη συγκίνησή του αγκαλιάζει και φιλάει τον κοντινότερό του Τέκτονα.
Από το ακροατήριο, κάτω στη πλατεία, ένας Τέκτονας με διακριτικά Σεβασμίου φωνάζει και ζητά να έχει την τιμή να είναι ο πρώτος που θα ανέβει πάνω στο οδόφραγμα και θα τοποθετήσει το Λάβαρο της Στοάς του, «Η Επιμονή» [La Perseverance], η οποία είχε ιδρυθεί το 1790 την εποχή της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης.
Στη συνέχεια ο αδελφός Terifocq, εκπρόσωπος των Τεκτόνων, δείχνοντας το λευκό Λάβαρο της Στοάς «Υδρόγειος», λέει:
«Αυτό θα είναι το πρώτο Λάβαρο που πρέπει να μπει απέναντι από τις τάξεις του εχθρού. Θα ανοίξουμε την αγκαλιά μας στους Βερσαλλιέρους.
Ναι, αδελφοί και πολίτες. Πρόκειται να φωνάξουμε, απευθυνόμενοι σε αυτούς τους στρατιώτες: Στρατιώτες της κοινής μητέρας πατρίδας, συναδελφωθείτε μαζί μας, δεν έχουμε σφαίρες για σας, μη μας πυροβολήσετε. Ελάτε να αγκαλιαστούμε και να κάνουμε ειρήνη.
Και εάν αυτή η ειρήνη επιτευχθεί, θα επιστρέψουμε στο Παρίσι απολύτως πεπεισμένοι ότι έχουμε κερδίσει την πιο όμορφη Νίκη! Τη Νίκη του Ανθρωπισμού! Εάν αντιθέτως δεν εισακουστούμε και μας πυροβολήσουν, τότε θα καλέσουμε σε βοήθεια όλους τους ΕΚΔΙΚΗΤΕΣ. Είμαστε σίγουροι ότι θα μας ακούσουν. Οι Τέκτονες απ’ όλες τις περιοχές της Γαλλίας θα ακολουθήσουν το παράδειγμά μας. Είμαστε σίγουροι ότι σε κάθε σημείο της χώρας οι αδελφοί Τέκτονες θα ενωθούν και θα έρθουν να βοηθήσουν το Παρίσι. Τότε οι Τέκτονες θα ενταχθούν στις μάχιμες μονάδες και με το παράδειγμά τους θα εμψυχώσουν τους γενναίους Εθνοφύλακες – Υπερασπιστές της πόλης».
Κλείνοντας, ένα από τα μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας, κρατώντας την κόκκινη σημαία, απευθύνεται στους Τέκτονες, λέγοντας:
«Αυτή, η σημαία, ας συνοδεύσει τα Λάβαρά σας και ας μην στρέψει πλέον ο ένας το χέρι του εναντίον του άλλου»
Μόλις τελειώνουν οι ομιλίες και την ώρα που οι ομιλητές αποχωρούν από το μπαλκόνι, ένα αερόστατο που φέρει σε όλες τις πλευρές του το χαρακτηριστικό «τρίστιγμο», σύμβολο του Τεκτονισμού, αφήνεται να υψωθεί στον ουρανό της πόλης. Κατευθύνεται πάνω από τις περιοχές έξω από το Παρίσι, στις οποίες το πλήρωμα του αερόστατου ρίχνει κατά περιόδους προκηρύξεις που είχαν τυπωμένη τη «Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων» της 8ης Απρίλη.
Μπροστά από το Δημαρχείο οι Τέκτονες σχηματίζουν πομπή. Οργανώνονται κατά Στοά, με το Σεβάσμιο της κάθε μίας να προηγείται κρατώντας και το Λάβαρο της Στοάς. Όλες οι Στοές μαζί σχηματίζουν μία μεγαλειώδη πορεία 6.000 Τεκτόνων, που μεγαλύτερή της δεν έχει δει το Παρίσι. Επικεφαλής αυτής της λαοθάλασσας τίθεται το λευκό Λάβαρο με την κόκκινη επιγραφή «Αγαπάτε Αλλήλους» της Στοάς «Υδρόγειος» που έχει έδρα το προάστιο Vincennes.
Ο σχηματισμός ξεκινά με κατεύθυνση τη Λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων. Απ’ όπου περνά, πλήθη κόσμου περιμένουν να τον δουν και τον υποδέχονται με μανιώδη χειροκροτήματα, επευφημίες και ουρανομήκεις ζητωκραυγές:
«ΖΗΤΩ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ»
«ΖΗΤΩ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»
Αυτές οι κραυγές αδελφοσύνης, του κόσμου που παρακολουθεί τις σημαίες της ειρήνης να περνούν, φέρνουν αισθήματα αισιοδοξίας και στον πιο απαισιόδοξο.
Κατά τη διαδρομή οι τυφλές βολές του πυροβολικού των Βερσαλλιέρων, μέσα στην κατοικημένη περιοχή, υποχρεώνουν συχνά την πορεία να αλλάζει διαδρομή και να βαδίζει σε παράπλευρους δρόμους, έτσι ώστε να αποφεύγει τις οβίδες. Ευτυχώς δεν τραυματίζεται κανείς.
Στις 14:00 η πορεία φτάνει στην Αψίδα του Θριάμβου. Εκεί όπως έχει προσυμφωνηθεί, χωρίζεται σε τρία τμήματα. Τα δύο μικρότερα κατευθύνονται σε άλλα οδοφράγματα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος συνεχίζει ίσια προς το μεγάλο οδόφραγμα της Porte-Maillot.
Φτάνοντας εκεί οι Σεβάσμιοι των Στοών σκαρφαλώνουν πάνω στο οδόφραγμα και στήνουν τα Λάβαρα, στα πιο ψηλά σημεία, έτσι ώστε να είναι ορατά από τον Κυβερνητικό Στρατό. Το Λάβαρο της Vincennes υψώνεται στο πλέον κεντρικό και συγχρόνως επικίνδυνο σημείο. Βλέποντας οι Βερσαλλιέροι αυτήν την εικόνα, των Λαβάρων αλλά και των Τεκτόνων με τα διακριτικά τους πάνω στο οδόφραγμα, «παύουν πυρ».
Εκμεταλλευόμενοι την κατάπαυση του πυρός και μετά από σύντομες συνεννοήσεις, μία αντιπροσωπεία που αποτελείται από Τέκτονες, μεταξύ των οποίων και ο αδελφός Terifocq καθώς και τα πέντε μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας που τους έχουν συνοδεύσει, βγαίνουν από το οδόφραγμα παίρνοντας μαζί τους και το λευκό Λάβαρο. Βαδίζουν στη Λεωφόρο που βρίσκεται μπροστά τους, φτάνουν στη γέφυρα του Courbevoie και σταματούν μπροστά από το οδόφραγμα των Κυβερνητικών.
Ο επικεφαλής αξιωματικός δηλώνει αναρμόδιος να μιλήσει μαζί τους και τους παραπέμπει στον διοικητή της στρατιωτικής δύναμης του Courbevoie, στρατηγό Montaudon. Οδηγούνται στο διοικητήριο και εκεί εξηγούν στο στρατηγό ότι ο σκοπός της Τεκτονικής πρωτοβουλίας και της παρουσίας τους εκεί είναι η επίτευξη εκεχειρίας. Ο στρατηγός, ο οποίος τυχαίνει να είναι και ο ίδιος Τέκτων, λέει ότι έχει συγκεκριμένες διαταγές και δεν μπορεί να πάρει τέτοια πρωτοβουλία. Αντιπροτείνει όμως να τους αφήσει να επισκεφτούν τις Βερσαλλίες και να συνομιλήσουν με τον Thiers. Παρ’ όλα αυτά τους εξηγεί ότι δεν είναι δυνατόν να πάνε όλοι και έτσι επιλέγεται μία ομάδα τριών ατόμων, μεταξύ των οποίων είναι και ο αδελφός Terifocq. Οι υπόλοιποι επιστρέφουν στο Port-Maillot. Το βράδυ επικρατεί ησυχία. Είναι το πρώτο βράδυ, μετά από 25 μέρες, που το Παρίσι δεν δονείται από τους ήχους των πυροβόλων και τις εκρήξεις των οβίδων.
Εν τω μεταξύ οι τρεις αντιπρόσωποι φτάνουν το βράδυ στις Βερσαλλίες. Τους αφήνουν να περιμένουν πολύ ώρα. Τελικά, ο Thiers δέχεται να τους συναντήσει, με μεγάλη δυσκολία. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης δείχνει ανυπομονησία, είναι εκνευρισμένος και αδιάλλακτος. Τους ανακοινώνει ότι αποφάσισε να μην κάνει καμία παραχώρηση. Επιπροσθέτως, τους τονίζει ότι δεν θα δεχθεί πλέον καμία αντιπροσωπεία.
30 Aπρίλη 1871: Το πρωί η αντιπροσωπία επιστρέφει από τις Βερσαλλίες. Τη στιγμή που περνά πίσω από το οδόφραγμα του Port Maillot, ο κυβερνητικός στρατός ανοίγει πυρ. Οι πρώτες σφαίρες τρυπούν τα Τεκτονικά Λάβαρα. Οι αντιπρόσωποι ανακοινώνουν στους αδελφούς και στα μέλη της Κομμούνας, που τους περιμένουν, το αποτέλεσμα της συνάντησης.
Αργότερα, την ίδια μέρα, πέφτει νεκρός ο πρώτος Τέκτων, από τα πυρά των Βερσαλλιέρων.
Άρθρα στις Παρισινές εφημερίδες περιγράφουν με διθυραμβικά σχόλια τη διαδήλωση των Ελευθεροτεκτόνων και υπόλοιπα γεγονότα της 29ης Απρίλη. Την ίδια μέρα δημοσιεύεται επίσης, στον τύπο, επιστολή της Μεγάλης Ανατολής με την οποία η διοίκηση, διαχωρίζει τη θέση της από τις ενέργειες των μελών :
ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
Μία, πολυάριθμη, Τεκτονική συνεδρίαση που έλαβε χώρα στο θέατρο της Chatelet, την 26ην Απριλίου, προσδιορίσθηκε από τους παρακάτω όρους:
«Η Γενική Συνέλευση των Τεκτόνων διαμαρτύρεται ...»
Εμείς, τα μέλη του Μεγάλου Συμβουλίου του Τάγματος της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, θεωρούμε ότι πρέπει να δηλώσουμε δημοσίως, ότι:
Μία Γενική Συνέλευση όλων των αντιπροσώπων των εργαστηρίων της Δικαιοδοσίας μας, έχει το δικαίωμα να ονομασθεί Γενική Συνέλευση του Γαλλικού Ελευθεροτεκτονισμού, μόνο όταν συγκληθεί υπό τακτικές διαδικασίες. Η απουσία του Μεγάλου Διδασκάλου, καθώς και της πλειοψηφίας των Μεγάλων Αξιωματικών, είναι ένα γεγονός το οποίο, από μόνο του, ακυρώνει τη Τεκτονική ισχύ της εν λόγω συνεδρίασης.
Κατά συνέπεια, δηλώνουμε ότι ο Ελευθεροτεκτονισμός της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, ουδόλως δεσμεύεται από το ψήφισμα που εξέδωσε η συγκέντρωση της Chatelet. Επίσης, το εν λόγω ψήφισμα, δεν δεσμεύει όσους Τέκτονες παρευρέθησαν προσωπικά.
Παρίσι, 29 Απριλίου 1871
Τα μέλη του Μεγάλου Συμβουλίου του Τάγματος
DE SAINT-JEAN, MONTANIER, G. BECOURT, GALIBERT, GRAIN, RENAUD.
Η καθυστέρηση στο να φτάσει το παραπάνω κείμενο στο κοινό, είναι εμφανής τόσο από την ημερομηνία σύνταξης [!] της επιστολής όσο και από την ημερομηνία δημοσίευσής της. Τα δύο αυτά στοιχεία ίσως να είναι ένδειξη «πολιτικού ελιγμού».
Το ίδιο απόγευμα συγκαλείται νέα Γενική Συνέλευση των Τεκτόνων. Είναι σύντομη. Οι Ελευθεροτέκτονες απογοητευμένοι από την περιφρονητική και αδιάλλακτη στάση του Thiers η οποία οδηγεί σε λουτρό αίματος, λαμβάνουν την απόφαση να συνταχθούν με την Παρισινή Κομμούνα, ενάντια στις Βερσαλλίες και να βαδίσουν στη μάχη «με τα διακριτικά τους».
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο Γαλλικός Τεκτονισμός της επαρχίας, αντίθετα απ’ ότι ανέμεναν οι αδελφοί του Παρισιού, παρέμεινε αμέτοχος και σιωπηλός εμπρός στα γεγονότα !
01 Μάη 1871: Τη 1η Μάη δημοσιεύεται στην εφημερίδα “Le Cri du Peuple”, το παρακάτω κείμενο:
« Βγήκατε από τα μυστικά σας εργαστήρια για να φέρετε σε δημόσια θέα τη Σημαία της Ειρήνης, η οποία αψηφά τη δύναμη. Φέρατε στο φως του ηλίου, Ιδέες που κρατούσατε για αιώνες κρυφές μέσα στα σύμβολά σας.
Ο Ελευθεροτεκτονισμός, στο όνομα της Αδελφότητος, ένωσε την εργαζόμενη μεσαία τάξη με το ηρωικό προλεταριάτο. Τον ευχαριστώ γι’ αυτό.
Τέκτονες, είστε αντάξιοι της Δημοκρατίας και της Επανάστασης ! »
Jules VALLES – Μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας του Παρισιού – Εφημερίδα: “Le Cri du Peuple” – 1η Μάη 1871
Τις πρώτες μέρες του Μάη, σύμφωνα με αναφορά της Μεγάλης Ανατολής, συγκροτείται τάγμα εθελοντών, από εκπαιδευμένους στο στρατό Τέκτονες. Η μονάδα αυτή εξοπλίζεται με τουφέκια, από την Εθνοφρουρά. Όταν αυτά δεν επαρκούν, οι αδελφοί «επιστρατεύουν» ... τα ξίφη των Συμβολικών Στοών!!! Η Τεκτονική δύναμη θα πολεμήσει μέχρι εσχάτων και εκατοντάδες [σύμφωνα πάντα με τη Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας] θα πέσουν στο πεδίο της μάχης. Δυστυχώς δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για τη δράση της μονάδας.
Οι κοινωνικές αναζητήσεις και προβληματισμοί, καθώς και τα
γεγονότα της Κομμούνας, δεν μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστα ούτε τα τυπικά των Τεκτονικών εργασιών, ούτε τις Τεκτονικές «διδασκαλίες». Στη δεκαετία του 1894-1904, η Μεγάλη Στοά της Γαλλίας πήρε την πρωτοβουλία και τροποποίησε τα τυπικά των εργασιών του Α.Α.Σ.Τ. με τα οποία εργαζόταν. Στα τυπικά αυτά προστέθηκαν αλληγορικές διδασκαλίες με κοινωνικο-πολιτικό περιεχόμενο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ένα απόσπασμα από το δοκίμιο του Ανδρέα Χρ. Ριζόπουλου, με τίτλο «Τέκτονες Αναρχικοί», στο οποίο γίνεται αναφορά στα Τεκτονικά τυπικά αυτής της φιλοσοφικής κατεύθυνσης:
“Ένας αναρχικός μπορεί να ολοκληρώσει την πορεία του στο Συμβολικό Τεκτονισμό και στους επιγενόμενους βαθμούς του Σκωτικού Τύπου χωρίς να αντιμετωπίσει πρόβλημα συνείδησης. Μάλιστα σε ορισμένους όρκους θα βρει σημεία που φαίνονται σαν να έχουν γραφτεί από τους μεγάλους αναρχικούς ή σοσιαλιστές συγγραφείς. Παραθέτω ένα χαρακτηριστικό κείμενο:
«…Ουδέποτε και δια να σώσω την ζωή μου δεν θα συνθηκολογήσω και ουδέποτε θα υποταχθώ εις οιονδήποτε δεσποτισμόν υλικόν, όστις υφαρπάζει και καταχράται την κυβερνητικήν δύναμιν δια να καταθλίβει και υποδουλώνει τους ανθρώπους … ουδέ θα υποταχθώ ποτέ εις οιονδήποτε διανοητικόν δεσποτισμόν όστις δεσμεύει τας συνειδήσεις, προσδένει την ελευθέραν σκέψιν και θεωρεί ως μυσαρόν έγκλημα τας ευσυνειδήτους πίστεις και τους ειλικρινείς και τιμίους δισταγμούς…»”
21 Μάη 1871: Η «Ματωμένη Εβδομάδα" ξεκινά. Η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας μετατρέπει το κεντρικό της κτήριο, στη rue Cadet, σε νοσοκομείο για τους τραυματίες μαχητές της Κομμούνας. Όσο προχωρούν οι μέρες, κάνουν την εμφάνιση τους στο νοσοκομείο, όλο και περισσότερα φέρετρα που καλύπτονται από το Τεκτονικό περίζωμα ή/και τη ταινία του νεκρού ...
24 Μάη1871: Η εφημερίδα “Journal Officiel” δημοσιεύει την ακόλουθη, δραματική, ανακοίνωση:
«Αδελφοί, η Κομμούνα, ο υπερασπιστής των Ιερών Αρχών μας, καλεί σε βοήθεια !
Γνωρίζετε ότι τα Σεπτά μας Λάβαρα, σκίστηκαν από τις σφαίρες και γκρεμίστηκαν από τις οβίδες των εχθρών μας. Ανταποκριθήκατε με ηρωισμό. Συνεχίστε να βοηθάτε την εργατική τάξη [compagnonnages]. Η απόφαση που λάβαμε εντός των Σεπτών Στοών μας, θα υπαγορεύσει σε όλους και στον καθ’ ένα χωριστά, το Ιερό Καθήκον που πρέπει να εκπληρώσουμε.
Μακάριοι ας είναι, όσοι πέσουν σε αυτόν τον Ιερό Αγώνα!»
27 Μάη1871: Τη νύχτα σκληρές μάχες διεξάγονται από δρόμο σε δρόμο και από γειτονιά σε γειτονιά στη Belleville . Σύμφωνα με αναφορά της Μεγάλης Ανατολής μεταξύ των τελευταίων μαχητών που αντιστέκονται μέσα στα σοκάκια, υπάρχουν και Τέκτονες.
Από το όργιο των δολοφονιών που θα ακολουθήσει τη «Ματωμένη Εβδομάδα» δεν θα εξαιρεθούν οι Ελευθεροτέκτονες. Πολλοί συλλαμβάνονται με την κατηγορία «της συμμετοχής στη διαδήλωση της 29ης Απρίλη» και εκτελούνται. Αρκετοί Τέκτονες, παρά τον κίνδυνο να αντιμετωπίσουν το εκτελεστικό απόσπασμα, κρύβουν καταζητούμενους αδελφούς τους. Ορισμένοι διαλέγουν τον δρόμο της αυτοεξορίας για να γλυτώσουν [Ο αδ. Thirifocq θα διαφύγει στο Βέλγιο], όσους δεν προλαβαίνουν – τους πιο τυχερούς – τους περιμένει η Ν. Καλλιδονία ή, η φυλακή. Κατά τη διάρκεια των δικών η Τεκτονική ιδιότητα θεωρείται επιβαρυντικό στοιχείο.
Ευτυχώς το κυνήγι των Τεκτόνων θα διαρκέσει λίγους μόνο μήνες.
01 Αυγούστου1871: ...Και ο πικρός επίλογος [ή ένας … «πολιτικός» ελιγμός;]. O Μεγάλος Διδάσκαλος της Μεγάλης Ανατολής Leonide Babaud-Laribiere, μετά από σιγή δύο μηνών, αποκηρύσσει επίσημα τη συμμετοχή Τεκτόνων στα γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας:
«Ο Ελευθεροτεκτονισμός παραμένει απολύτως ξένος ως προς τις εγκληματικές ανατρεπτικές ενέργειες, οι οποίες αιματοκύλισαν το Σύμπαν και κάλυψαν το Παρίσι με αίμα και ερείπια ... δεν υφίσταται καμία συμβατότητα μεταξύ των αρχών του Ελευθεροτεκτονισμού και της Κομμούνας ... και αν κάποιοι άνδρες, ανάξιοι να φέρουν τον τίτλο του Τέκτονος, προσπάθησαν να μετατρέψουν τα ειρηνικά μας Λάβαρα σε σημαίες εμφυλίου πολέμου, η Μεγάλη Ανατολή τους αποκηρύσσει, ως παραβάτες του πλέον ιερού καθήκοντός τους»
To Ύπατο Συμβούλιο του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας, θα παραμείνει σιωπηλό και δεν θα κάνει καμία απολύτως δήλωση !
Κοινωνικός Κύκλος / Cercle Social | Les Amis de la Vérité
