είναι αυτός του Προμηθέα: του ανθρώπου που κερδίζει θείες δυνάμεις και επιτυγχάνει
την δική του σωτηρία, και την σωτηρία όλου του σύμπαντος, μέσα από τις δικές του
προσπάθειες. Έτσι η ανθρωπότητα γίνεται ο ενδιάμεσος του εαυτού του.
Albert Beguin, “Poetry and Occultism”
Όταν στο καφενείο, στην ουρά του σουπερμάρκετ, ακόμη και στο κομμωτήριο, οι
μέχρι πρότινος απόρθητες – τουλάχιστον στην Ελλάδα – αμπελοφιλοσοφίες,
κουτσομπολιά, και συζητήσεις για την μπάλα έχουν αντικατασταθεί από σχεδόν
καταναγκαστικές έντρομες αναφορές στην παγκόσμια Λερναία Κρίση, τότε υπάρχει
σοβαρό πρόβλημα. Οι δε γηραιότεροι που ξέρουν ακόμη να ξεχωρίζουν την
πικραλίδα από την τσουκνίδα κουνούν σοφά το κεφάλι και μας θυμίζουν ότι αν δούμε
τα χειρότερα, μπορούμε πάντα να γυρίσουμε στο χωριό και να φυτέψουμε πατάτες –
από τις πρακτικότερες λύσεις που μπορούμε να αναλογιστούμε αφού τα δεδομένα και
συνηθισμένα σημεία αναφοράς μας μοιάζουν να στέρεψαν από απαντήσεις.
Ίσως χάριν του κυνισμού να μην μας κάνει εντύπωση πως οι κοινωνικοί θεσμοί και οι
κατευναστικές αλλά παγιωμένες απαντήσεις της πνευματικής ηγεσίας έχουν πάψει
χρόνια τώρα να προσφέρουν κοινωνική συνοχή ή να αποτελούν σημείο αναφοράς σε
δύσκολους καιρούς, ειδικά για τα ανήσυχα πνεύματα. Όμως, ακόμη και ο πιο κυνικός
σκεπτικιστής θα πίστευε ότι οι ναοί του Μαμμωνά θα γλίτωναν την καταστροφή.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως όχι απλά αυτό δεν συμβαίνει, αλλά πως οι
εκπρόσωποι του “κατεστημένου” και της εξουσίας σε όλο τον πλανήτη μοιάζουν να
έχουν σηκώσει ψηλά τα χέρια. Με το ζοφερό αυτό φόντο, σημειώνουμε επίσης πως οι
καθιερωμένες γιορτινές ομιλίες πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών έκαναν λόγο για
αλληλεγγύη, στήριξη και σύσφιξη των ανθρωπίνων και κυρίως οικογενειακών
σχέσεων – αρχές κι αξίες που ξεπερνούν θεσμούς και δόγματα, και που μας
υπενθυμίζουν την ανθρώπινη υπόστασή μας.
χωράνε δύο πιθανές ερμηνείες, κι εδώ νοείται η δεύτερη που συνδέεται παράδοξα
αλλά και ελπιδοφόρα με ορισμένες μυητικές παραδόσεις και την έννοια της
αυτογνωσίας, του ολισμού και της εναρμόνισης του ανθρώπου με τη Φύση και τις
δυνάμεις της – ένα σκεπτικό που ίσως να προσφέρει πολύτιμες κατευθυντήριες.
Ένα εύλογο ερώτημα είναι το πώς και γιατί πολλοί κατά κόσμον σοβαροί άνθρωποι,
επιχειρηματίες, μπίζνεσμεν, ακαδημαϊκοί και οικογενειάρχες δαπανούν τον χρόνο
τους αναζητώντας υψηλά ιδεώδη υποβάλλοντας τον εαυτό τους σε διαδικασίες και
τελετές οι οποίες μοιάζουν – κι ας μου επιτραπεί το λογοπαίγνιο – στο αμύητο
βλέμμα, τουλάχιστον αστείες, την στιγμή που παιδιά πεθαίνουν της πείνας, οι θεσμοί
της «πολιτισμένης» κοινωνίας καταρρέουν, τα δάση και οι θάλασσες του πλανήτη
μας δηλητηριάζονται, και η παγκόσμια παραγωγή δεν μπορεί πια να στηρίξει τον
υπερπληθυσμό. Αν θέλει κανείς να ασχοληθεί με φιλανθρωπίες, μπορεί εύκολα να
συνεισφέρει με την αποστολή μιας επιταγής στην οργάνωση της αρεσκείας του ή να
συμμετάσχει σε εθελοντικές ομάδες. Για πνευματική θαλπωρή υπάρχει η θρησκεία,
τα βιβλία “self-help” κι εν ανάγκη οι ψυχολόγοι, και για τους αναζητητές της γνώσης
υπάρχουν τα βιβλία και το διαδίκτυο… αφού η Ιερά Εξέταση δεν καίει πια
αιρετικούς. Κι όμως οι ενδιαφερόμενοι ολοένα και πληθαίνουν, ενώ στο εξωτερικό
πλέον έχει εδραιωθεί η ακαδημαϊκή μελέτη του εσωτερισμού και των ταγμάτων
αυτών, τα οποία βάσει της δημοτικότητάς τους κάθε άλλο παρά παγιωμένα κατάλοιπα
μιας παρελθούσας εποχής μοιάζουν να είναι.
Ποιά είναι τα Τάγματα;
άμεσα από τα Ροδοσταυρικά Μανιφέστο από τη μία, την Τεκτονική δομή από την
άλλη. Πολλά παρακλάδια δημιουργήθηκαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα από την
ίδρυση και εξάπλωση των πρώτων επίσημων Τεκτονικών δυνάμεων στην Αγγλία το 1717, αλλά ουσιαστικά ακολουθούν όλα αυτό που έχει ονομαστεί ‘ημι-Τεκτονική’ δομή η οποία χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη και αυστηρή μυητική ιεραρχία.
Σε αυτά συγκαταλέγονται ο αμιγής και ο μικτός Τεκτονισμός, ο Ροδοσταυρισμός που
στις μέρες μας εκπροσωπείται κυρίως από το AMORC (Αρχαίο και Μυστικό Τάγμα
του Ρόδου και του Σταυρού), το FRC (Αδελφότητα του Ρόδου και του Σταυρού), το
Lectorium Rosicrucianum και το Societas Rosicruciana. Οι παραδόσεις με πιο εμφανή
στοιχεία πρακτικής μαγείας περιλαμβάνουν το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής,
το Τάγμα του Ναού της Ανατολής (Οrdo Templi Orientis), διάφορα Μαρτινιστικά
Τάγματα, και οι μυητικές παραδόσεις της Wicca παρά τις αρκετές διαφοροποιήσεις
δεν παύουν να παρουσιάζουν μια μυητική δομή επάνω σε συγγενές μοτίβο. Επιπλέον
τόσο μέσα στους κόλπους του υψηλόβαθμου Τεκτονισμού όσο και ανεξάρτητα,
λειτουργούν τάγματα που ακολουθούν Ναϊτικές, Τευτονικές, ή Ορθόδοξες ιπποτικές
παραδόσεις, ενώ υπάρχουν κάποια μικρότερης εμβέλειας ή πιο συγκεκριμένου
ενδιαφέροντος παρακλάδια, όπως το Argenteum Astrum (Αργυρόν Άστρον) –
παρακλάδι του Ο.Τ.Ο. (Τάγμα των Ιπποτών της Ανατολής), δημιούργημα του Aleister Crowley, ή κάποιες Δρουϊδικές ή άλλες παγανιστικές οργανώσεις που συγκεντρώνονται κυρίως στις βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες.
Οι τελευταίες διαφοροποιούνται καθώς αποτελούν ή αυτο-αποκαλούνται θρησκείες,άρα δεν εμπίπτουν στην αυστηρή έννοια του μυητικού τάγματος, των οποίων σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η έμφαση στο ότι δεν είναι και δεν αντικαθιστούν τις θρησκείες, και με εξαίρεση κάποια τάγματα Χριστιανικής κατεύθυνσης, δέχονται μέλη όλων των θρησκειών. Η διαφορά επίσης έγκειται στο γεγονός ότι μια θρησκεία αποτελείται από δόγμα που απαιτεί υπακοή και απαρασάλευτη πίστη, ενώ χαρακτηρίζεται από εξωτερική έκφραση και λειτουργία. Η μυητική οδός απαιτεί υπακοή μόνον στους πειθαρχικούς κανόνες της ιεραρχίας – σε επίπεδο συμπεριφοράς και σεβασμού – από εκεί όμως και πέρα ενθαρρύνει τις απορίες και την ατομική εξερεύνηση, προτείνοντας τρόπους αναζήτησης αλλά όχι απαντήσεις, καθώς αυτές πρέπει να τις βρει ο καθένας μόνος του, καταδυόμενος στην δική του ύπαρξη και συνείδηση.
Σε κοινωνικό επίπεδο, οι οργανώσεις αυτές παρουσιάζουν μια πολύ συγκεκριμένη
διαφορά από τα κατεστημένα ιδρύματα και τους συνηθισμένους θεσμούς:
χαρακτηρίζονται αφενός από την αποκέντρωση και την εν δυνάμει παγκοσμιότητά
τους αφού στοχεύουν στην ουσία της ανθρώπινης φύσης, πέρα από σύνορα,
θρησκείες, κοινωνική υπόσταση ή υλικούς στόχους, κι είναι στενά συνυφασμένες με
το εκάστοτε κοινωνικό γίγνεσθαι στο οποίο ανήκουν. Εμπεριέχουν φιλοσοφίες που
απευθύνονται και εξερευνούν τις ανθρώπινες πνευματικές δυνάμεις – που αντί να
ζητούν καθυπόταξη, προτείνουν τρόπους αφύπνισης και αυτό-ενδυνάμωσης. Οι
εξωτερικές εκφάνσεις τους περιλαμβάνουν κοινωνική και πολιτιστική προσφορά –
προσπάθειες που δεν ξεκινούν μονάχα από την κεφαλή της εκάστοτε οργάνωσης,
αλλά συχνά από πρωτοβουλίες μεμονωμένων μελών.
Ο Τεκτονισμός και τα παρακλάδια του
Μαζί με μέλη των περισσοτέρων μυητικών ταγμάτων που αναφέρουμε, οι Τέκτονες
της Ευρώπης υπέστησαν βίαιους διωγμούς κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου, καταλήγοντας στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ απαγορεύτηκε η
σύσταση και λειτουργία στοών στις υπό Γερμανική κατοχή χώρες . Στο πρώην
Ανατολικό μπλοκ παρέμεινε απαγορευμένος οργανισμός ως το 1989, αν και αρκετές “εξόριστες” στοές συνέχισαν να λειτουργούν, όπως αυτή της Ρωσίας που
λειτουργούσε στο Παρίσι μέχρι την αποκατάστασή της το 1995. Σημειώθηκε γρήγορη άνθηση και στα Βαλκανικά κράτη, που έπειτα από τον εκδημοκρατισμό τους το 1989 ολοένα κι εξαπλώνονται – ενδεικτικά 5000 μέλη μετρά μόνο η Ρουμανία. Η Τουρκία επίσης έχει μακρόχρονη και έντονη Τεκτονική παράδοση με ταραχώδη ιστορία, αλλά η οποία το 2001 αριθμούσε 12000 μέλη και εξακολουθεί να είναι ενεργή και στις
χώρες των Βαλκανίων και της π. ΕΣΣΔ. Ο Τεκτονισμός είναι το μεγαλύτερο πληθυσμιακά σύνολο ταγμάτων με την μεγαλύτερη εξάπλωση – περί τα 15 εκατομμύρια μέλη όλων των κοινωνικών στρωμάτων, μοιρασμένοι κυριολεκτικά σε όλες τις ηπείρους και σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Στην δε Αμερική, εκτός από τον επίσημο Τεκτονισμό, υπάρχουν Τεκτονικά σχολεία
και οργανώσεις για παιδιά και των δύο φύλων: οι Κόρες του Ιώβ για κορίτσια μεταξύ
10-20, και το Τάγμα De Molay για αγόρια μεταξύ 12-20 ετών, ενώ συνολικά μετρούν
κάποιες δεκάδες χιλιάδες μέλη παγκοσμίως. Οι στόχοι τους είναι η εκμάθηση
οικογενειακών και κοινωνικών αξιών, ενώ οι δραστηριότητές τους σε μεγάλο βαθμό
θυμίζουν τον προσκοπισμό, αν και ακολουθούν μια καθαρά Τεκτονική δομή που
συμπεριλαμβάνει αλληγορικές κατηχήσεις και έμφαση σε Χριστιανική ηθική.
Επιπλέον στις ΗΠΑ υπάρχουν αρκετά Τεκτονικά παρακλάδια που απαρτίζονται
κυρίως από τις συζύγους ή άλλα οικογενειακά μέλη Τεκτόνων, όπως το Τάγμα του
Άστρου της Ανατολής και το Τάγμα του Αμάραντου, που ακολουθούν το Τεκτονικό
σύστημα με λιγότερα όμως στοιχεία εσωτερισμού και αλληγορίας. Όπως και τα
τάγματα ανηλίκων, εστιάζουν περισσότερο σε ηθικές αξίες και κοινωνική προσφορά,
όπως οι οργανώσεις τύπου Rotary και Lions.
Στην Ελλάδα λειτουργούν τέσσερις Τεκτονικές δυνάμεις (σ.σ. βάσει στοιχείων του
2008. Έκτοτε έχουν αναπτυχθεί μερικές ακόμη μικρές ανεξάρτητες Τεκτονικές
οργανώσεις) με παρουσία στις περισσότερες μεγάλες πόλεις της χώρας μας. Παρ΄ότι
ενίοτε τίθενται ζητήματα μη κανονικότητας και αναγνώρισης, διατηρούν όλες φιλικές
σχέσεις με διάφορες κανονικές Τεκτονικές δυνάμεις του εξωτερικού. Τόσο στην
πρωτεύουσα όσο και στην περιφέρεια στηρίζουν ενεργητικά διάφορους σκοπούς,
όπως ιδρύματα υγείας, αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας σε αναπτυσσόμενες
χώρες, περιβαλλοντικές οργανώσεις, πολιτιστικούς συλλόγους και την διαφύλαξη
τοπικών παραδόσεων.
Τα τελευταία χρόνια ο Τεκτονισμός αποτελεί αντικείμενο μελέτης σε αρκετά
Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ως ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο, και σε σχέση με την
επιρροή και συνδρομή του στην ιστορία του Δυτικού κόσμου. Η τάση αυτή
εξελίσσεται ραγδαία καθώς η ιστορία του Τεκτονισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη
με κάποιες από τις πιο σημαντικές ιστορικές εξελίξεις των τελευταίων αιώνων – όχι,
όπως συχνά ισχυρίζονται γνωστές θεωρίες συνωμοσίας, ως χθόνιος και σκοτεινός
υποκινητής της παγκόσμιας πολιτικής, αλλά ως όχημα της ελεύθερης διακίνησης
ιδεών πέρα από κάθε εθνικό, θρησκευτικό, πολιτικό ή κοινωνικό σύνορο, που μέσα
από την συμμετοχή των μελών στο ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι, αργά και σταθερά
επηρέασαν κι επηρεάζουν τις κοινωνίες με τις οποίες είναι συνυφασμένες.
Αυτό οφείλεται στην ίδια την φύση και δομή του Τεκτονισμού που σύμφωνα με
υψηλόβαθμο Τέκτονα που μοιράστηκε μαζί μας τις απόψεις του, “δεν διδάσκει ούτε
προτείνει κάποιο δόγμα, παρά μόνο δείχνει στον υποψήφιο τρόπους να ανακαλύψει
διαχρονικές ανθρώπινες αλήθειες για τον εαυτό του, εφόσον είναι έτοιμος.”
Απώτερος στόχος είναι η ουσιαστική ανοικοδόμηση του ανθρώπου – πρώτα του
εκάστοτε μέλους για τον εαυτό του κι ύστερα μέσα από την προσφορά στον περίγυρό
του. Οι Τεκτονικές διδασκαλίες κατά κύριο λόγο περιέχουν ηθικά διδάγματα τα οποία
ο καθένας μυούμενος είναι ελεύθερος να ερμηνεύσει όπως ο ίδιος δύναται.
Στην Αγγλία όπου άνθησε αρχικά ο σύγχρονος Τεκτονισμός, έχουν γίνει πολλές
προσπάθειες για ένα πλησίασμα προς το ευρύτερο κοινό, ώστε να γίνει πιο κατανοητό
το περιεχόμενο, η φιλοσοφία και τα οφέλη της συμμετοχής στον Τεκτονισμό. Το
Μουσείο της Ενωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας (ΕΜΣΤΑ) στο Λονδίνο
διοργανώνει εκθέσεις κι εκδηλώσεις ανοικτές για το κοινό, ενώ και η βιβλιοθήκη της
είναι ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια, υπό την αιγίδα
της ΕΜΣΤΑ έχουν ιδρυθεί σε αρκετές Βρετανικές πανεπιστημιουπόλεις φοιτητικές
στοές, 15 μέχρι στιγμής, οι οποίες σκοπό έχουν να φέρουν τον Τεκτονισμό πιο κοντά
στην νεολαία και να προσφέρει στους φοιτητές μια εναλλακτική ενασχόληση και
πορεία από την Βρετανική φοιτητική παράδοση του μεθυσιού .
Μέρος της τάσης εκσυγχρονισμού που εμφανίζει ο σύγχρονος Βρετανικός
Τεκτονισμός αποτελεί η σύσταση Διαδικτυακής Στοάς, της οποίας τα μέλη πρέπει να
είναι κανονικά μυημένοι Τέκτονες, αλλά που συνεδριάζουν και μέσω διαδικτύου, ενώ
δέχεται μέλη από διάφορες χώρες. Αποτελεί πείραμα που ίσως να ξενίζει τους πιο
παραδοσιακούς, αλλά ταυτόχρονα δοκιμάζει πράγματι τα όρια και τις δυνατότητες
της τεχνολογίας απέναντι στην έννοια της παγκοσμιότητας. Πλήθος forum και chatroom
υπάρχουν επίσης, από τα πιο χαλαρά όπου μη Τέκτονες μπορούν να εκφράσουν
απορίες και προβληματισμούς, μέχρι κάποια πιο αυστηρά και δομημένα όπου ανά
βαθμό «κλειδωμένες» σελίδες συγκεντρώνουν μυημένους για πιο αναλυτική
συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.
Ροδοσταυρισμός
διαφυλάσσουν την αυθεντική Ροδοσταυρική παράδοση, επικαλούμενοι καταγωγή από την εποχή των Ροδοσταυρικών
Μανιφέστο – κάτι που όμως είναι αδύνατον να αποδειχθεί. Τα τρία γνωστότερα και πιο δυναμικά Ροδοσταυρικά τάγματα είναι οι στοές της Societas Rosicruciana, που δέχεται μονάχα Τέκτονες Διδάσκαλους, το AMORC που είναι ανοικτό σε όλους, ανεξαρτήτως φύλου ή θρησκεύματος, και το Lectorium Rosicrucianum που διδάσκει μια μορφή εσωτερικού Χριστιανισμού με Γνωστικά και Ερμητικά στοιχεία.
Κάποια από ταμικρότερα τάγματα επίσης δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο Χριστιανικό περιεχόμενο των μυήσεών τους και ως αυτού απευθύνονται μονάχα σε Χριστιανούς.
Μεγαλύτερο σε έκταση και απήχηση είναι το AMORC, με μέλη κυριολεκτικά σε όλο
τον πλανήτη, κυρίως επειδή το τάγμα επικοινωνεί με μεγάλο μέρος των μελών του
μέσω ταχυδρομείου και διαδικτύου, με την αποστολή μονογραμμάτων και υλικού που
επιτρέπει την «αυτο-μύηση», δηλαδή την λήψη μύησης μέσω τελετής που ο
υποψήφιος κάνει μόνος του.
Ονομάζει το σύστημά του «Κυριαρχία (με την έννοια της άρτιας εκμάθησης) της Ζωής,» και οι διδασκαλίες του περιλαμβάνουν την μελέτη και πρακτική εφαρμογή φυσικών και μεταφυσικών νόμων με απώτερο στόχο την εναρμόνιση του ατόμου με το περιβάλλον, τους συνανθρώπους του, και με τις μακροκοσμικές δυνάμεις. Τα μέλη έχουν την δυνατότητα, εφόσον μελετήσουν κάποια από τα προπαρασκευαστικά συγγράμματα, να επισκεφτούν ναούς σε πόλεις που τις διαθέτουν για να μυηθούν παραδοσιακά.. Στοές του υπάρχουν σε 56 χώρες συνολικά, συμπεριλαμβανομένων και πολλών χωρών της Αφρικής και της Ασίας, ενώ στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερις πρόναοι που δεν απονείμουν μυήσεις αλλά στους οποίους συγκεντρώνονται ανά τακτά διαστήματα τα μέλη και παρακολουθούν ή συμμετέχουν σε ομιλίες ή συζητήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο την
επιπλέον εξέλιξη του ατόμου. Το κεντρικό επιτελείο του AMORC στην Καλιφόρνια
διαθέτει πανεπιστήμιο, βιβλιοθήκη, μουσείο και πλανητάριο, ενώ εκδίδει ακαδημαϊκό
ερευνητικό περιοδικό (Rosicrucian Digest) και διοργανώνει ανοιχτά συνέδρια κι
εκδηλώσεις στοχεύοντας στη γεφύρωση της σοβαρής μελέτης των μεταφυσικών
επιστημών με την εσωτερική αναζήτηση.
Το L.R. είναι επίσης εξαιρετικά διαδεδομένο, με 160 κέντρα και περίπου 12000 μέλη
παγκοσμίως. Στην Ελλάδα υπάρχει μικρή αλλά δυναμική παρουσία σε Αθήνα και
Θεσσαλονίκη που οργανώνει συχνές ελεύθερες δημόσιες διαλέξεις και άλλες
εκδηλώσεις, ενώ αποσκοπεί στην διδασκαλία «ενός συστήματος ζωής τέλειας
ενότητας, στην απελευθέρωση από τον τροχό της ζωής και του θανάτου» μέσα από
πρακτική εφαρμογή μεταφυσικών διδασκαλιών και κατανόησης της ανθρώπινης
φύσης και πνεύματος. Σημαντικό μέρος της πρακτικής διαδικασίας είναι και ο
αυστηρός εξαγνισμός του σώματος που περιλαμβάνει την χορτοφαγία και αποχή κάθε
κατάχρησης
Μαρτινιστικά Τάγματα
Ο Μαρτινισμός είναι μια Χριστιανική εσωτερική φιλοσοφία που προκύπτει από τις διδασκαλίες των Louis-Claude de Saint-Martin και Gerard Encausse (Papus), και η αρχή του κινήματος τοποθετείται στα τέλη του 18ου αιώνα.Ουσιαστικός
του στόχος είναι ο εξαγνισμός της ψυχής και η επίτευξη μιας κατάστασης ψυχικής αγνότητας όπως αυτή που ταυτίζεται με την εποχή της Εδέμ πριν το προπατορικό αμάρτημα. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω της προσευχής και τελετουργιών που σκοπό έχουν να φέρουν τον μυημένο σε επαφή με το θείο.
Υπάρχουν τρία κυρίως σκέλη που απαρτίζουν την γενικότερη φιλοσοφία του Μαρτινισμού: η μυστικιστική παράδοση με βάση την ενδοσκόπηση και τον διαλογισμό όπως διδάχτηκε από τον ίδιο τον Saint-Martin και καθιερώθηκε από τον Papus, η θεουργική παράδοση των Elus-Coens, ένα τάγμα που ναι μεν εξαφανίστηκε τον 19ο αιώνα, αλλά που στοιχεία του σώζονται σε σύγχρονα τάγματα, και τέλος, ως μέρος κάποιων Τεκτονικών τυπικών.
Πλήθος ταγμάτων σήμερα χρησιμοποιούν τον τίτλο του Μαρτινισμού, αρκετά από τα
οποία συνδέονται με Τεκτονικά ή Ροδοσταυρικά σώματα, ή και με Ερμητικές παραδόσεις. Αποτελεί ένα πιο συγκεκριμένου ενδιαφέροντος μονοπάτι το οποίο ειδικά με την βοήθεια του διαδικτύου αποκτά όλο και περισσότερους ενδιαφερόμενους.
Golden Dawn
Η ονομασία «Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής: Τάγμα του Ρουμπινένιου Ρόδου
και του Χρυσού Σταυρού» συνδέεται με αρκετές οργανώσεις που συνδυάζουν τα
στοιχεία της αρχικής Χρυσής Αυγής και ισχυρίζονται – ανεπιβεβαίωτα – πως
διατηρούν αναπόσπαστη τη γραμμή της παράδοσης από το πρωτότυπο Τάγμα της
Χρυσής Αυγής που ίδρυσαν οι William Wynn Westcott και Samuel Macgregor
Mathers το 1888 στο Λονδίνο. Ύστερα από την αρχική αρκετά μεγάλη δημοτικότητά
του σε αποκρυφιστικούς κύκλους, στα μέσα του 20ου αιώνα έφθινε η συμμετοχή
μέχρι που την δεκαετία του ’70 είχαν κλείσει όλες οι στοές. Από τις σημερινές
οργανώσεις η πιο δυναμική και γνωστή είναι αυτή που επανίδρυσε το ζεύγος Chic και
Tabatha Cicero μαζί με τον Israel Regardie – μαθητή του Crowley – στις αρχές της
δεκαετίας του ’80.
Το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής (που καλό θα είναι να υπογραμμιστεί ότι
ουδεμία απολύτως σχέση φέρει με το ακροδεξιό πολιτικό κόμμα) είναι καθαρά
εσωτερική σχολή μαγείας, της οποίας οι διδασκαλίες συνδυάζουν την αφρόκρεμα του
Δυτικού αποκρυφισμού. Η περίπλοκη «διδακτέα ύλη» εμπεριέχει στοιχεία
Καββαλιστικής κοσμολογίας, αστρολογίας, και Ερμητισμού, οργανωμένη σε ημι-
Τεκτονική -Ροδοσταυρική μυητική δομή, με μυήσεις που περιλαμβάνουν στοιχεία
θεουργίας και έντονο Αιγυπτιακό συμβολισμό. Αρκετά μέλη της G.D. ανήκουν και σε
άλλες μυητικές παραδόσεις, ενώ ταυτόχρονα διδάσκεται ένα σύστημα αυτό-μύησης
μέσα από τα βίβλία του Regardie, στα οποία έχουν προσθέσει και συμπληρώσει το
ζεύγος Cicero όπως και άλλοι σχολιαστές. Ως μελετητής της ψυχανάλυσης, ο
Regardie επέμενε στην συμπλήρωση της μυητικής αναζήτησης με την ψυχανάλυση
προκειμένου ο αναζητητής να φτάνει σε μια πραγματική αυτογνωσία και να μην
παρασέρνεται από τυχόν αυταπάτες και συμπλέγματα. Απώτερος σκοπός της προόδου
μέσα από το συγκεκριμένο σύστημα είναι η γνώση του φωτός, η κάθαρση της ύλης,
και η κατασκευή αστρικού «σώματος φωτός» το οποίο και θα επιτρέψει την
επανένωση με το συμπαντικό Φως.
Τα σημερινά ενεργά τάγματα της Χρυσής Αυγής συνεχίζουν μια παράδοση έρευνας
και εξωστρέφειας, καθώς δηλωμένα μέλη της διοργανώνουν και συμμετέχουν συχνά
σε συνέδρια, ερευνώντας και παρουσιάζοντας υλικό γύρω από πολλούς και
διάφορους τομείς της Δυτικής εσωτερικής παράδοσης. Στο Λονδίνο το ιστορικό
αποκρυφιστικό βιβλιοπωλείο Atlantis ανήκει σε μέλη γνωστά για την δυναμική
παρουσία τους στον χώρο, διοργανώνοντας συχνές εκδηλώσεις και ημερίδες, ενώ το
επίσης Λονδρέζικο βιβλιοπωλείο-σαλόνι Treadwells φιλοξενεί ερευνητές-ομιλητές
και επισκέπτες από κάθε σχεδόν μυητική παράδοση. Ενδεικτικά το πρόγραμμα
εκδηλώσεων του 2009 περιλαμβάνει ομιλίες από μακροχρόνια μέλη τόσο της G.D.
και του Ο.Τ.Ο., όσο και παγανιστικών ταγμάτων. To δε ζεύγος Cicero διατηρεί
ιστοσελίδα με πλούσιο υλικό και εκδίδει περιοδικό που φιλοξενεί άρθρα από
ακαδημαϊκούς και ενεργά μέλη της οργάνωσης, με στόχο την διαρκή πληροφόρηση κι
εξερεύνηση της παράδοσης που κληρονόμησαν.
Σήμερα είναι αρκετά διαδεδομένη η G.D. ενώ όπως και το AMORC, είναι εντελώς
αποκεντρωμένη. Στην Αγγλία, Αμερική και στις Σκανδιναβικές χώρες είναι αρκετά
έως πολύ δημοφιλής, ενώ και στην Ελλάδα παρατηρείται αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον.
Εντούτοις, η σημαντική της επιρροή στις αποκρυφιστικές και μαγικές πρακτικές στον
αιώνα μας, κυρίως χάρη στις εκδόσεις το Regardie, είναι ίσως η πιο μεγάλη της
επιτυχία, καθώς τα συστήματα της Wicca, όπως και κάποια μικρότερα τάγματα όπως
οι Servants of the Light, Builders of the Adytum, SODALITAS Rosae+Crucis & Solis
Alati και Aurum Solis, όλα εμπεριέχουν τα στοιχεία του συγκρητισμού και της
ενεργητικής προσέγγισης προς την μεταφυσική στην διδασκαλία των οποίων
πρωτοστάτησε η G.D., ότι δηλαδή, τα μυστικά του σύμπαντος είναι δικαιωματική
ανθρώπινη κληρονομιά, και βρίσκονται στα ακροδάχτυλά μας, αρκεί να έχει κανείς
τη θέληση να διαβεί την οδό που θα τα αφυπνίσει.
Ο.Τ.Ο.
βασικά παρακλάδια του Ο.Τ.Ο. Έτσι το κύριο και «επίσημο» παρακλάδι έχει βάση
την Καλιφόρνια, ενώ διαφοροποιείται από την Βρετανική οργάνωση που αυτό-
αποκαλείται «Τυφωνιανό Ο.Τ.Ο.». Η ουσιαστική μυητική δομή κι ιεραρχία είναι και πάλι Τεκτονική, αλλά το περιεχόμενο είναι σαφώς διαφοροποιημένο κατόπιν της
παρέμβασης του Crowley, με κεντρικό υλικό τις διδασκαλίες από το βιβλίο του «Το Βιβλίο του Νόμου». Συνοψίζεται από τον ίδιο τον Crowley ως «μια λογική βάση για την παγκόσμια αδελφοσύνη και την παγκόσμια θρησκεία… ενδυναμώνει τον κάθε άνθρωπο να ανακαλύψει μόνος του το πεπρωμένο του και του επιδεικνύει τις ηθικές και νοητικές ιδιότητες που χρειάζεται για να το εκπληρώσει».
Εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα τάγματα, το ΟΤΟ περιλαμβάνει ένα καθαρά θρησκευτικό σκέλος, την EcclesiaGnosticaCatholica, (Γνωστική Καθολική Εκκλησία), η οποία είναι ανοιχτή για το κοινό. Η λειτουργία της ακολουθεί την δομή της Καθολικής λειτουργίας, αλλά τα μυστήριά της τιμούν την έννοια του «Θελήματος», η κεντρική έννοια του ΟΤΟ που σε ελεύθερη απόδοση νοεί την ελεύθερη βούληση με σαφείς Γνωστικές αναφορές. Μια από τις διατάξεις της εκκλησίας θυμίζει έντονα το Καββαλιστικό δέντρο της ζωής, ενώ χοροστατούν ιερέας μαζί με ιέρεια, η οποία στην αρχή της λειτουργίας «αφυπνίζει» τον ιερέα από έναν συμβολικό τύμβο, ύστερα ανεβαίνει στην εξέδρα – το αντίστοιχο του ιερού – όπου γδύνεται πίσω από ένα πέπλο. Η υπόλοιπη λειτουργία περιλαμβάνει έναν συμβολικό ιερό γάμο μεταξύ ιερέα και ιέρειας, και καταλήγει σε ένα είδος μετάληψης
αφιερωμένη στα στοιχεία, τις πλανητικές και συμπαντικές δυνάμεις, και ευχέλαιο για
σοφία κι ευτυχία. Ο συμβολισμός προκύπτει από την δυαδική φύση της Γνωστικής
φιλοσοφίας που αντανακλάται στην ανθρώπινη φύση, σε συνδυασμό με διάφορα
στοιχεία τελετουργικής μαγείας.
Η διάδοση του ΟΤΟ σημειώνεται κυρίως στις Δυτικές χώρες, ενώ μικρή παρουσία
υπάρχει και στην Ελλάδα, στο FYROM, την Κροατία, και το Ισραήλ. Είναι πολύ
διαδεδομένο στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, Λατινική Αμερική και Βρετανία, αλλά
στην Ασία δεν αναφέρεται παρουσία πλην της Ιαπωνίας.
Είναι ίσως από τις πιο κάθετες φιλοσοφίες που βρίσκουμε ανάμεσα στα μυητικά
τάγματα, η οποία εκφράζει και με τον πλέον απροκάλυπτο τρόπο την έμφαση κι
εξύψωση της ανθρώπινης πνευματικής και υλικής φύσης. Σε αντίθεση, τα
προαναφερθέντα συστήματα υπαινίσσονται κι αφήνουν μεγαλύτερο περιθώριο
προσωπικής ερμηνείας ως προς τις αλληγορικές διδασκαλίες στην περίπτωση του
Τεκτονισμού, ή των συμπαντικών νόμων φυσικής και μεταφυσικής στην περίπτωση
του Ροδοσταυρισμού, αφού ο κάθε αναζητητής ορίζει την θέση του ως άνθρωπος
απέναντι σε αυτά.
Η παρακαταθήκη του Προμηθέα
Το παραπάνω απόφθεγμα του Beguin συνοψίζει τον πυρήνα της εσωτερικής αναζήτησης που χαρακτηρίζει τα μυητικά τάγματα και τις εσωτερικές σχολές που γέννησε μια εποχή θρησκευτικών πολέμων και αναταραχών, χιλιαστικής μοιρολατρίας, και βαθιάς απογοήτευσης με όλα τα υπαρκτά κατεστημένα. Κεντρικό μοτίβο τους, η θεωρία πως ο Άνθρωπος εμπεριέχει μέσα στην ψυχή του όλες τις λειτουργίες και τις ικανότητες να επιτύχει μια επανένωση με το Θείο, ταυτόχρονα βελτιώνοντας και αποκαθιστώντας οτιδήποτε το φθαρτό ή μιασμένο στο ευρύτερο περίγυρό του και στην ίδια την Φύση. Όχι απλά είχε την δυνατότητα να το επιτύχει, αλλά ήταν καθήκον οποιουδήποτε κατανοούσε τις συνεκδοχές της ικανότητας αυτής.
Όσον αφορά τον μύθο του Προμηθέα, η βαρύτατη τιμωρία του από τον Δία αντανακλά τον φόβο για την ελευθερία που απέκτησε το ανθρώπινο γένος – με την φωτιά των θεών στα χέρια τους, κάποια στιγμή δεν θα είχαν πια ανάγκη τους θεούς.
Εν τέλει, ίσως να είχαν δίκιο και ο Προμηθέας και ο Δίας, αφού ελευθερία χωρίς
ευθύνη και μέτρο φέρνει την κατάχρηση και την ασυδοσία. Μέρος της μυστικότητας
των ταγμάτων στα οποία αναφερθήκαμε αφορά ακριβώς αυτό το σημείο: ότι τα
αγαθά κόποις κτώνται, και άρα η μυητική ιεραρχία και διαδικασία στην οποία
υπόκεινται τα μέλη τους αφορά την ανάπτυξη της πειθαρχίας και του σεβασμού που
οφείλει κανείς να έχει προς την γνώση και την ίδια του τη φύση αν θέλει να λέγεται
ελεύθερος άνθρωπος. Περισσότερα για το θέμα της μυστικότητας μπορείτε να
διαβάσετε εδώ.
Οι σημασίες αλλάζουν ανάλογα με τα συμφραζόμενα της κάθε εποχής, και μια
εύλογη αντίρρηση στον συσχετισμό της παραπάνω ιστορικής αναδρομής με την
εποχή μας θα έθετε πως η έννοια της ατομικής και πολιτικής ελευθερίας του 18ου
αιώνα ουδεμία σχέση έχει με το σήμερα. Όμως, η ανάγκη μιας πιο ολιστικής σχέσης
με τον περίγυρό και το περιβάλλον μας δεν έχουν αλλάξει – και ίσως τώρα
περισσότερο από ποτέ είναι χρήζουν αναθεώρησης. Η επανεξέταση των λύσεων του
παρελθόντος δεν σημαίνει ότι πρέπει να τις ασπαστούμε με μια κυριολεκτική και
άκαμπτη προσέγγιση, αλλά ότι ίσως να περικλείουν διαχρονικές και προσαρμόσιμες
αξίες, όπως φανερώνει αφενός η αναζωπύρωση αρκετών εξ’αυτών – αρκετά οργανικά
– μέσω του διαδικτύου, αφετέρου η εισαγωγή της μελέτης τους στην ακαδημαϊκή
κοινότητα. Τα στοιχεία αυτά εναποθέτει και μια μεγάλη ευθύνη στους ίδιους τους
συνεχιστές αυτών των παραδόσεων τόσο βάσει του καθήκοντος που επιφέρει η
γνώση και η ελευθερία, ειδικά δεδομένης της φύσης των αξιών και αρχών που
προασπίζονται. Κανένα σύστημα δεν αποτελεί πανάκεια η αντίδοτο και η φθαρτή κι
επιρρεπής φύση του ανθρώπου πάντοτε θα δημιουργεί εντροπίες κι εμπόδια. Όμως,
εάν πράγματι ισχύει ο μύθος του Προμηθέα, τότε ίσως και να αξίζει μια κοντινότερη
ματιά. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι αυτός ο δρόμος είναι για όλους,
κάτι που άλλωστε μόνο ο καθένας μόνος του μπορεί να κρίνει. Ωστόσο, ως
παραδόσεις που έχουν συμμετάσχει (κι εξακολουθούν να συμμετέχουν) ενεργά στον
πολιτισμό μας, αποτελούν πλούσια πηγή γνώσης και πολιτισμού που με λίγη έρευνα,
ίσως να εμπεριέχουν και στοιχεία χρήσιμα για την σημερινή εποχή, κάτι με το οποίο
θα ασχοληθώ περισσότερο στο επόμενο άρθρο.
Posted by Sasha Chaitow on 10 Jan, 2013
Το άρθρο αυτό δημοσιευτήκε το φθινόπωρο 2008 στο περιοδικό
ΑΒΑΤΟΝ. Ενδέχεται κάποιες λεπτομέρειες να έχουν αλλάξει στα
χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, ωστόσο τα κεντρικά στοιχεία
παραμένουν ακριβή. Σκοπός του άρθρου, όπως μου είχε ζητηθεί
τότε από την αρχισυνταξία του περιοδικού, ήταν μια επισκόπηση
των πιο γνωστών εσωτερικών σχολών-ταγμάτων, παρουσιάζοντας
εν συντομία τον χαρακτήρα και τον βαθμό εξάπλωσής τους
διεθνώς, άρα θα πρέπει να ληφθεί υπ’όψη ότι το άρθρο αυτό
αποτελεί μια γενική εισαγωγή, χωρίς ωστόσο να εμβαθύνει σε
κάποιες έννοιες. Σε άρθρο που θα ακολουθήσει σε λίγες ημέρες, θα
ασχοληθώ εκτενέστερα με την έννοια της μύησης και τον ρόλο της
στην εποχή μας
