ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΜΥΗΣΗ
Όπως είδαμε η μύηση στα μυστήρια δεν ήταν εύκολη, και ο υποψήφιος έπρεπε να περάσει στάδια εξαγνισμού ,και δοκιμασιών ώστε να καταστεί ικανός να λάβει την σοφία και να την μεταδώσει με την σειρά του . Όπως παραδέχεται και ο Πλάτωνας: "Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι φέροντες τον πυρσό, λίγοι όμως είναι οι μύστες".
Η σοφία η οποία προσφερόταν στον μύστη δεν μπορούσε να έχει αποτέλεσμα , εάν πρώτα δεν είχε καταφέρει να μεταμορφώσει τον εσωτερικό του κόσμο.
"Τώρα, το να ανακαλύψεις το Δημιουργό και Πατέρα του σύμπαντος είναι πραγματικά δύσκολο, και τότε, έχοντας ανακαλύψει αυτόν , έτσι ώστε όλοι να μπορούν να κατανοήσουν, είναι αδύνατο" μας αποκαλύπτει ο Πλάτωνας στον Τίμαιο. Η έννοια του Θεού δεν είναι ξεκάθαρη μιας και δεν πρόκειται μόνο για την ύπαρξη ή τη μη-ύπαρξη του Θεού, αλλά για την υπόστασή Του, για το τι είναι και πώς λειτουργεί.
Οπωσδήποτε οι μονοθεϊστικές θρησκείες έχουν παίξει έναν αρνητικό ρόλο ως προς τούτο, επειδή παρουσίασαν τη Θεότητα μέσα από ένα προσωποποιημένο θεϊκό σχήμα αποκλείοντας κάθε ερμηνεία και ανάλυση της υπόστασής Της. Οι πολυθεϊστικές θρησκείες βρίσκονται πλησιέστερα στη φύση της Θεότητας, καθώς μέσα από μια σειρά θεών συμβόλιζαν τις Θείες Δυνάμεις, οι οποίες απορρέουν από τη Θεότητα.
Η Θεογονία του Ησίοδου αλλά και η Ορφική κοσμογονία είναι από τα αρχαιότερα κείμενα της Ελληνικής ιστορίας-θεολογίας, και που προφανώς μάθαιναν οι μυημένοι κατά την διάρκεια της μυήσεως τους. Η θεογονία του Ησιόδου σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ένα κείμενο που του ενέπνευσαν οι Ελικωνιάδες Μούσες, κόρες του Δία, δίνοντας του ταυτόχρονα την εντολή για το τι πρέπει να πει κα ποίον να υμνήσει, κάτι παρόμοιο έγινε και στην αποκάλυψη του Ιωάννη μόνο που την θέση των Μουσών "πήρε" ο Θεός. Η κοσμογονία ή αλλιώς η "Ιερά Ιστορία των Ελλήνων" του Ησιόδου, ήταν τόσο σημαντικό έργο σύμφωνα με τον Πλάτωνα((Πολιτεία) ώστε γράφει για αυτό : " Τα έργα πάλι του Κρόνου και όσα έπαθε από τον γιο του (Δία), έστω και αν ήταν αληθινά, νομίζω πως δεν έπρεπε να λέγονται έτσι στους νέους, αλλά μάλιστα να αποσιωπούνται. Κι αν είναι ανάγκη να ειπωθούν, να τα ακούν με μυστικότητα όσο δυνατόν λιγότεροι…"
Συνοπτικά η θεογονία του Ησίοδου θεωρεί ως πρώτο στοιχείο το Χάος, από όπου προκύπτουν η Γαία, ο Έρως, το Έρεβος και η Νύχτα και έπονται εκατοντάδες τέκνα και οι Ολύμπιοι Θεοί. Το Χάος είναι το αδρανές στοιχείο, η Γαία η έκφραση της γονιμότητας του κόσμου του επιστητού και των φυσικών φαινομένων- η ύλη η θηλυκή ενέργεια , ο Έρως είναι το δυναμικό στοιχείο, η ελκτική δύναμη που ενώνει τα στοιχεία της ύλης και τα ωθεί στην δημιουργία. Από την Γαίας, με παρθενογεννήση, προέκυψαν ο Ουρανός, τα Όρη, η Θάλασσα και ο Τυφών από την ενώσεως της Γαίας και του Ουρανού γεννώνται, μεταξύ άλλων, ο Κρόνος και η Ρέα και εξ αυτών ο Δίας, η Δήμητρα (Γη μήτηρ) και τρία ακόμη αδέλφια.
Το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων ήταν ένα φίδι που ήταν τυλιγμένο γύρω από ένα αυγό, που συμβόλιζε τον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα. Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, συμβόλιζε τον νεόφυτο που την στιγμή της μύησης έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός άνθρωπος γεννιόταν.. .
Ο χρόνος φανερώνει την έννοια της δημιουργίας σε σχέση με το άλλο συστατικό της δημιουργίας του χώρου που οι Ορφικοί ονόμαζαν Χάος. Έχουμε δηλαδή την κίνηση στον χωροχρόνο. Τα αίτια της δημιουργίας είναι αφενός μεν η μονάδα το ένα ου περικλείει τα πάντα στην μήτρα του και η πολλαπλότητα που εκπορεύεται από αυτό. Με την κίνηση των στοιχείων δημιουργείται μία περιδίνηση που σχηματίζει το κοσμογονικό αυγό , το πρώτο μορφικό φανέρωμα της δημιουργίας, από το οποίο δημιουργήθηκαν οι κόσμοι με την επέμβαση του Φάνη , του Έρωτα που ενώνει τα στοιχεία μεταξύ τους.
Με το σχίσιμο λοιπόν του αβγού, έχουμε την πρώτη δύναμη του Αιθέρα-Δία στην τρισυπόστατη μορφή του Φάνητα που δονήθηκε σε αιθερινή δύνη, που είναι ο Νούς-μήτις. Στον καθοδικό στροβίλισμα του σε αυξάνουσα συνεχώς ταχύτητα συνακολούθησε η γονιμοποιός δύναμη-Έρως. Μετά από αυτόν ακολούθησε με επιταχυνόμενο ρυθμό δίνης, το φως ο δεύτερος δηλαδή Φάνης των ορφικών. Το φως όμως όχι το υλικό αλλά εκείνο το αίτιο των νοητικών όντων, που στην αριθμητική δυναμική του εξέλιξη του στις ζώσες μορφές ονομάζεται από τους φιλοσόφους και τους Αλχημιστές οντογονικό ζωντανό φώς.-φιλοσοφική λίθος.
Την τριδύναμη αυτή αιθερική ενέργεια, η Χριστιανική διδασκαλία συνεχίζουσα και δανειζόμενη ίδια φυσική και πνευματική αλήθεια της αρχαίας φιλοσοφίας και Θεολογίας την ονομάζει Αγία Τριάδα, όταν διδάσκει Πατήρ , Υιός και Άγιο πνεύμα, ομοούσιος και αχώριστος. Αυτό δηλαδή που ο Ορφέας το είχε πει πολύ νωρίτερα, γιατί στα Ορφικά του Όττο Κέρν γράφονται τα Εξής:
"Και όλα αυτά τα είχε εκθέσει ο σοφότατος χρονογράφος ο Τιμόθεος(5ος αιώνας π.χ) αναφερόμενος στον Ορφέα ότι είπε ότι η Τριάς η ομοούσιος έχει τα πάντα δημιουργήσει..".
Όσο αφορά την Ορφική κοσμογονία και για την χρονολογική προσέγγιση της, ο αστρονόμος Κ. Χασάπης με βάση τον στίχο : "ΜΙΞΑΣ ΧΕΙΜΩΝΟΣ ΘΕΡΕΟΣ Τ' ΙΣΟΝ ΑΜΦΟΤΕΡΟΙΣΙΝ" (ύμνος Απόλλωνος ) που γίνεται λόγος περί ισότητας των εποχών , υπολόγισε (με βάση την μετάπτωση των εποχών) τις δύο ημερομηνίες που θα μπορούσε να είχε συμβεί αυτό το φαινόμενο :
1. 1.366π.Χ. ή 11.835 π.Χ
Υποστηρίζεται ότι τα Ορφικά πρέπει να έχουν γραφτεί το 11.835 π.Χ. εφόσον ο Ορφέας ( που συμμετείχε στην Αργοναυτική εκστρατεία ) έζησε πολλές γενιές πριν τον τρωικό πόλεμο ο οποίος με τις νεότερες χρονολογήσεις τοποθετείται το 1450 π.Χ. Συνεπώς είναι αδύνατον στα κείμενα που συνέλεξε ή και συνέθεσε ο Ορφέας να περιγράφεται γεγονός του 1366 π.Χ.
Για να θεωρήσουν οι συγγραφείς του στίχου την ισότητα των εποχών ως κάτι αξιοσημείωτο (και θα έπρεπε να είναι σίγουροι ότι πρόκειται για κάτι αξιοσημείωτο για να το καταχωρήσουν και σε θρησκευτικό ύμνο) θα πρέπει η ισότητα αυτή να έχει ξαναπαρατηρηθεί στο παρελθόν.
Τέλος ο πελασγικός μύθος της κοσμογονίας αναφέρει ότι Εν αρχή η Ευρυνόμη η Θεά των Πάντων αναδύθηκε γυμνή από το Χάος, αλλά δεν βρήκε τίποτε στέρεο για να ακουμπήσει τα πόδια της, και έτσι διαχώρισε τη θάλασσα από τον ουρανό χορεύοντας μόνη πάνω στα κύματα. Η Ευρυνόμη χόρεψε κατά τα νότια, και ο αέρας που αναδεύθηκε πίσω της, φάνταξε κάτι καινούριο και ξεχωριστό, κάτι για να αρχίσει έργο δημιουργίας. Η Ευρυνόμη στράφηκε κι άδραξε αυτόν το βόρειο άνεμο, τον έτριψε μέσα στα χέρια της, και εμφανίστηκε ο μέγας όφις Οφίων. Η Ευρυνόμη χόρεψε για να ζεσταθεί, έξαλλα, όλο και πιο έξαλλα, ώσπου ο Οφίων κυριεύτηκε από λαγνεία, κουλουριάστηκε γύρω στα θεϊκά εκείνα μέλη, και ορέχτηκε να σμίξει μαζί της. Η Ευρυνόμη έλαβε μορφή περιστέρας πλανήθηκε πάνω στα κύματα, και όταν πέρασε ο καιρός που έπρεπε, γέννησε το Αβγό του Σύμπαντος.
Με την προσταγή της, ο Οφίων κουλουριάστηκε επτά φορές γύρω στο αβγό, ώσπου το αβγό άνοιξε και χωρίστηκε στα δύο. Από μέσα του κύλησαν όλα όσα υπάρχουν, τα παιδιά της Ευρυνόμης: ο ήλιος, η σελήνη, οι πλανήτες, τα αστέρια, η γη με τα βουνά και τους ποταμούς της, με τα δέντρα, τα βότανά της και τα ζωντανά πλάσματα. Η Ευρυνόμη και ο Οφίων έστησαν το σπιτικό τους στο όρος Όλυμπο, όπου ο Οφίων εξόργισε την Ευρυνόμη υποστηρίζοντας ότι αυτός ήταν ο δημιουργός του Σύμπαντος. Ευθύς εκείνη τον χτύπησε στο κεφάλι με τη φτέρνα της, και τον εξόρισε στις σκοτεινές σπηλιές κάτω από τη γη.
Κατόπιν, η Θεά δημιούργησε τις επτά πλανητικές δυνάμεις, ορίζοντας μια Τιτανίδα και έναν Τιτάνα για καθεμιά. Τη Θεία και τον Υπερίωνα για τον Ήλιο, τη Φοίβη και τον Άτλαντα για τη Σελήνη, τη Διώνη και τον Κρίο για τον πλανήτη Άρη, τη Μήτι και τον Κοίο για τον πλανήτη Ερμή, τη Θέμιδα και τον Ευρυμέδοντα για τον πλανήτη Δία, την Τηθύ και τον Ωκεανό για την Αφροδίτη, τη Ρέα και τον Κρόνο για τον πλανήτη Κρόνο. Αλλά ο πρώτος άνθρωπος ήταν ο Πελασγός, προπάτορας των Πελασγών, που ξεπήδησε από το έδαφος της Αρκαδίας και τον ακολούθησαν μερικοί άλλοι, που ο Πελασγός τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες, να τρώνε βελανίδια και να ράβουν χιτώνες από χοιρόδερμα.
Οι Έλληνες Προσωκρατικοί φιλόσοφοι ήταν οι πρώτοι που κάνοντας απλή χρήση της λογικής και της παρατήρησης στην Ιωνία, αλλά και της μεταφυσικής στην Μεγάλη Ελλάδα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ένας Δημιουργός του Σύμπαντος. Ένας από τους αρχαίους σοφούς - μάλιστα από τους επτά λεγόμενους σοφούς της Ελλάδας - , ήταν ο Θαλής ο Μιλήσιος, που έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ. Θαλής ήταν ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος που αναζήτησε την πρώτη αρχή των όντων και των κοσμικών φαινομένων. Ως πρώτη αιτία όρισε το νερό.
Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει : "Λένε επίσης ότι πρώτος αυτός βρήκε τις εποχές του χρόνου και τον διαίρεσε σε τριακόσιες εξήντα πέντε μέρες".
Ο Θαλής που ήταν μαθηματικός, παρατηρώντας και τον κόσμο και τη φύση, κατέληξε όχι μόνο να παραδεχθεί ότι υπάρχει Θεός, αλλά να τον ορίσει ορθώς, ότι είναι πρεσβύτατος των όντων, και Αυτός που δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος:
"το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος, το ωραιότερο δημιούργημα είναι ο κόσμος, διότι είναι έργο Θεού ,το μεγαλύτερο ο χώρος, διότι χωράει τα πάντα ." . Συνέλαβε δηλ. ο Θαλής πολύ ορθά με μόνη τη λογική σκέψη, ότι ο Θεός για να είναι Θεός, είναι άναρχος και αθάνατος..
Ο Δημόκριτος και ο Λεύκιππος δίδασκαν πως οι πρώτες αρχές των πραγμάτων που περιέχονταν στο Σύμπαν, ήταν άτομα και κενό. Αλλά το κενό στην απόκρυφη φιλοσοφία είναι ουσία ανενεργός που τίθεται σε κίνηση από τη Θεία Θέληση, δηλαδή την κρυμμένη Θεότητα, το Τίποτα, το Ουδέν ή το Χάος. Για τους Πυθαγορείους και τον Πλάτωνα, το Χάος ήταν η "Ψυχή του Κόσμου". Από αυτήν δημιουργήθηκε το σύμπαν παίρνοντας το σχήμα του Δωδεκάεδρου, ενώ ο "πρωτογεννημένος" γεννήθηκε από το Χάος και το Πρωταρχικό Φως.
Ο Αναξίμανδρος γεννήθηκε στη Μίλητο το 547 π.χ. και ήταν γιος του Πραξιάδη και μαθητής του Θαλή. Όπως και ο δάσκαλος του, δεν ήταν μόνο φιλόσοφος αλλά μεγάλος αστρονόμος, μετεωρολόγος, γεωγράφος και βιολόγος. Ο Αναξίμανδρος είναι ο πρώτος που έκανε μία μεθοδική προσπάθεια να εξηγήσει φιλοσοφικά όλες τις πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας εγκαταλείποντας τις μέχρι τότε μυθολογικές διατυπώσεις για την αρχή, τη γένεση και την φθορά των όντων. Το μεγάλο βήμα, η μεγάλη τομή, που έκανε, ο Αναξίμανδρος με τη σκέψη του, είναι ότι εισήγαγε πρώτος στην ιστορία της φιλοσοφίας την έννοια του απείρου.
Το άπειρον είναι η αρχή του κόσμου, η αρχή όλων των πραγμάτων, αυτό που είναι πίσω από την απέραντη ποικιλία και τις διαφορετικές τους ιδιότητες. Ο Σιμπλίκιος, Νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 6ου αϊ μ. Χ., παραθέτει το μοναδικό σωζόμενο απόσπασμα του Αναξίμανδρου στο έργο του "Εις Φυσικά". Ο Αναξίμανδρος είπε ότι αρχή των όντων είναι το άπειρο από το οποίο έγιναν όλοι οι ουρανοί και οι κόσμοι που υπάρχουν... Και απ' όπου προέρχεται η γένεση των όντων εκεί ακριβώς συντελείται και η διάλυση τους σύμφωνα με την ανάγκη, γιατί τιμωρούνται και επανορθώνουν αμοιβαία για την αδικία, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου. Ο Αναξίμανδρος προσδιορίζει το άπειρον ως στοιχείο αγέννητο, άφθαρτο και αθάνατο.
Το άπειρο δεν είναι μείγμα των υλικών στοιχείων ούτε άυλη νοητική αρχή: είναι ύλη που περιέχει τα πάντα. Από το άπειρο αποσπώνται οι αντίθετες ύλες "ψυχρόν" και "θερμόν" και από την ανάμιξη τους το νερό. Από το νερό προκύπτουν τα άλλα στοιχεία, η γη , ο αέρας και η φωτιά. Από τον αέρα και τη φωτιά σχηματίζονται τα αστέρια που έχουν την λάμψη της φωτιάς και την ρυθμική κίνηση των ρευμάτων του αέρα.
Ένας άλλος ΄Έλληνας σοφός, ο Ξενοφάνης από την Κολοφώνα (580-475 π.Χ.) αποκηρύσσοντας τους ανθρωπόμορφους θεούς των συμπατριωτών του καθώς και τις ανθρωποπαθείς εκφράσεις και εμφανίσεις τους, παρατήρησε ότι αν τα ζώα είχαν θεούς, σίγουρα θα τους έκαναν ζωόμορφους. "Οι θνητοί νομίζουν ότι οι θεοί γεννιούνται και ότι έχουν φορέματα και φωνή και σώμα σαν το δικό τους. Αλλά αν τα βόδια και τα άλογα ή τα λιοντάρια είχαν χέρια ή μπορούσαν να σχεδιάσουν με τα χέρια και να κάνουν έργα που κάνουν οι άνθρωποι, τα άλογα θα απεικόνιζαν τους θεούς σαν άλογα , τα βόδια σαν βόδια, και θα έκαναν το σώμα τους σαν το δικό τους.Οι Αιθίοπες λένε ότι οι θεοί τους είναι πλακουτσομήτιδες και μαύροι, οι Θράκες ότι οι δικοί τους θεοί είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες"(Κλήμης). Όπως δηλ. οι άνθρωποι κατασκευάζουν και επινοούν θεούς ανθρωπό-μορφους με ανθρώπινες αδυναμίες και πάθη.
Έτσι εξ αντιδιαστολής, κατέληξε ο Ξενοφάνης στο να πει ότι Ένας Θεός υπάρχει μέσα σε θεούς και ανθρώπους κι αυτός "ούτε κατά την μορφή όμοιος με τους ανθρώπους (είναι) ούτε κατά την σκέψη, όλος στοχάζεται κι όλος θωρεί κι όλος ακούει κι ακίνητος στον ίδιο τόπο πάντα μένει".
Την ύπαρξη του Θεού από την τάξη και την ομορφιά του κόσμου συνήγαγε και ο Αναξαγόρας (500-428 πΧ) λέγοντας το περίφημο ρητό του " τα Πάντα τα διακόσμησε ο Νους ".
Για τον Αναξαγόρα δηλ. όπως και για τον Πυθαγόρα που ονόμασε πρώτος το σύμπαν "κόσμο" (στολίδι, κόσμημα) είχε μεγάλη σημασία η ευρυθμία , η τάξη και η ομορφιά που παρατηρείται στη φύση.
Πληροφορίες για την κοσμολογική θεώρηση του μεγαλύτερου Φιλόσοφου της αρχαιότητας μας, του Πυθαγόρα μας δίνει ο Πλάτωνας στον Τίμαιο. Ο Τίμαιος ξεκινά με το ερώτημα "Τι είναι εκείνο το οποίον υπάρχει πάντοτε, αλλά δεν γεννάται ποτέ, και τι είναι εκείνο το οποίον πάντοτε γεννάται αλλά ποτέ δεν υπάρχει;". Πρωταγωνιστής στο έργο της πλάσης είναι ο Δημιουργός, τον οποίο ο Πλάτωνας άλλοτε τον αναφέρει με αυτό το όνομα , άλλοτε τον αποκαλεί Θεό , και Αγαθόν. Δεν γίνεται αναφορά στους Δώδεκα Θεούς, παρά μόνο αναφέρεται σε κατώτερους Θεούς όπου ο Θεός σύμφωνα με τον Πλάτωνα τους λέει "αφού γεννηθήκατε δεν είστε βέβαια αθάνατοι ούτε τελείως άφθαρτοι..". Πριν από την δημιουργία η ύλη δεν παρέμενε ήσυχη, αλλά κινούνταν εσφαλμένως και άτακτος, έτσι ο δημιουργός την έβαλε από την αταξία στην τάξη , νομίζοντας ότι η τάξη θα ήταν καλύτερη της αταξίας. Ο Δημιουργός κατασκεύασε το σύμπαν , αφού έβαλε Νου στην Ψυχή και την Ψυχή σε σώμα.. Μας αποκαλύπτεται εδώ μία τριςυπόστατη διάσταση του κόσμου -ΝΟΥΣ-ΨΥΧΗ-ΣΩΜΑ.
Οι 'Έλληνες για να εκφράσουν την Θεία ουσία χρησιμοποίησαν τον κύκλο, λόγω της διπλής της ιδιότητας ενότητας και απείρου. Είναι η πρωταρχική ουσία , η αιώνια, η αναγκαίος μία , από την οποία τα πάντα προήρθαν . Χαρακτηριστικό σύμβολο που χρησιμοποίησαν λοιπόν ήταν ο ουροφόρος όφις που δαγκώνει την ουρά του και στο κέντρο έγραφαν ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ. Το Παν αυτό ακριβώς επειδή είναι Εν κινδυνεύει να θεωρηθεί ως Μηδέν. Μόνον εκ παραβολής και αντιδιαστολής προς άλλα πράγματα αντιλαμβανόμαστε ότι Το παν ελάχιστα απέχει από το μηδέν..
Ο κύκλος μόνος παριστά την πρώτη ύλη των σοφών, ενώ για το αμύητο είναι το μηδέν. Η ουσία του ΕΝ θα έμενε αιωνίως άγονη ακίνητη, εάν δεν ενεργοποιούταν η δημιουργός αρχή που θα προκαλέσει στην ομοιομορφία του Οντος-μη Οντος διπλή πόλωση, από την όποία θα επορέυσει η αντικειμενική ύπαρξη. Σχηματικά θα μπορούσε να περιγραφεί σαν ένα σημείο στο κέντρο του κύκλου από το οποίο αυτή η δημιουργική δύναμη διαδίδεται ανεξάντλητα μέχρι την περιφέρεια του κύκλου, χωρίς αρχή και τέλος….
Ο κύκλος της ζωής είναι μια κίνηση που έχει την ρίζα του στην πνευματική όψη του κόσμου, την εκτίναξή του στην άλλη όψη που λέγεται ύλη και τελικά την επιστροφή του στο σημείο από το οποίο πήγασε. Είναι ένας κύκλος με δύο τόξα, το ένα καθοδικό προς την ύλη και το άλλο ανοδικό προς το πνεύμα. Αυτός ο κύκλος της ζωής αποδίδεται με το φίδι που δαγκώνει την ουρά του και συμβολίζει την κοσμική γνώση και τη σοφία. Το σύμβολο του ουροβόρου όφι, αποδίδει την περιπέτεια της ατομικής ψυχής, στον υλικό κόσμο.
Η εκδηλωμένη Ζωή είναι η διάσπαση του Ενός στα πολλά και αυτό προδιαγράφει την επανασύνδεση των πολλών στο Ένα. Για να πετύχει αυτή η ενότητα, χρειάζεται ο άνθρωπος να συνειδητοποιήσει τον σκοπό της ύπαρξής του, και να ξεχωρίσει το πρόσκαιρο, από το αιώνιο, όπως προτρέπει ο Πλάτωνας. Η Ουσία-Αρχή, όταν αρχίζει την διαχέεται προς τα έξω γεμίζει τον Χώρο με την ουσία-εκπόρευση της , και τότε ονομάζεται αιθέρας ή ύλη. Η δυναμική αυτή ενέργεια στο σχήμα του κύκλου που είδαμε παραπάνω, επεκτείνεται από το κέντρο προς την περιφέρεια, δημιουργώντας έτσι έναν κύκλο-κόσμο μέσα στον οποίο η εκδηλωμένη ζωή εμφανίζει τρεις θεμελιώδεις διαφορετικές καταστάσεις ως Πνεύμα - Ψυχή - Ύλη. Η αντιστοιχία στον άνθρωπο εμφανίζεται ως πνεύμα - ψυχή - σώμα.
Tο πνεύμα είναι μια υπερδύναμη που καθοδηγεί την ψυχή, επειδή η ψυχή είναι το περικάλυμμα του πνεύματος. Από τους Ροδόσταυρους ονομάζεται Ροδοσταυρικό Πυρ, από τον Αριστοτέλη ονομάστηκε Ενδελέχεια, από τον Πυθαγόρα Είδος και Μορφή, από τον Ηράκλειτο Αείζωο Πυρ και από τους Χριστιανούς Άγιο Πνεύμα. Για τους Έλληνες λοιπόν, αλλά και άλλους αρχαίους πολιτισμούς, όλα απορρέουν από μία Αρχή, η οποία δεν μπορεί ποτέ να αναπτυχθεί πλήρως παρά μόνο μέσα και μέσω του συλλογικού και ολικού πλήθους των απορροών της.
Η Κοσμική Μονάδα είναι ο Εκδηλωμένος Λόγος ή ο Δημιουργός Θεός και ο Αρχιτέκτονας, είναι ένα συλλογικό άθροισμα Μονάδων, οι οποίες αποτελούν τα πέπλα του ή τα πεδία του μέσω των οποίων θα εμφανιστεί ως Σύμπαν. Κάθε άνθρωπος , είναι στην ουσία του ένας σπινθήρας θείας πνευματικής, νοητικής, αιθερικής, αστρικής και φυσικής συνειδητότητας, ένας φορέας πολλών "σωμάτων". Όλα υπάρχουν το ένα περιβάλλοντας το άλλο, και αυτό που λέγεται εξελικτικός στόχος, είναι η προοδευτική απελευθέρωση του ανώτερου από το κατώτερο.
Το τρίπτυχο Χάος-Θεός - Κόσμος και οι αντιστοιχίες του Θεός - Μονάδες - Άτομα, αποδίδουν τον σχηματισμό του Κόσμου με πρωτεργάτες τους Θεούς, οι οποίοι ξεπηδούν μέσα από το Χάος, δηλαδή μέσα από τη ρίζα της ύλης, όπου στη διάρκεια της κοσμικής συσκότισης και συστολής φωλιάζει το σπέρμα της Συνειδητότητας. Μέσα από το Χάος των Ελλήνων ή το Παραμπράχμαν των Ινδών ή τη Θεότητα, εμφανίζεται μια ακτίνα, ένα Φως, ο Φάνης- Φάνητας των Ορφικών ο Πρωτογεννημένος από τον οποίον απορρέουν με τη σειρά, που ήδη αναφέρθηκε, οι Αρχιτέκτονες της Κοσμικής Ζωής.
Οι θεοί είναι οι Οντότητες που υπάρχουν στο Πεδίο της Μοναδικής Ουσίας. Στο πεδίο της μεταφυσικής αναζήτησης και πίστης, το Πνεύμα είναι η Αρχή που εμφανίζεται στη χαραυγή της δημιουργίας και ως Νόμος που εκδηλώνει τη Θέληση του Δημιουργού, κατευθύνει με τις αξίες του την εκδηλωμένη ζωή και την εξέλιξή της. ενώ ο άλλος πόλος της Εκδήλωσης, που είναι η Ύλη, είναι ο ίσκιος του Πνεύματος μέσα στο Διάστημα. Το Πνεύμα είναι η συνειδητότητα, είναι εκείνο που έχει τη δυνατότητα να θέλει, να αποφασίζει και να σκέπτεται. Είναι η καθοδηγητική διάνοια στο απέραντο πεδίο της Κοσμικής Εξέλιξης.
Η Ύλη είναι η ουσία του Διαστήματος η οποία μπαίνει σε κίνηση από την Πνευματική Πνοή. Η Ζωή είναι το αποτέλεσμα της ανάμειξης του πνεύματος και της ύλης. Ανάμεσα στα δύο, στέκει μια ενδιάμεση Μονάδα Ζωής που ονομάζεται Κοσμικός Νους ή Κοσμική Ψυχή. Αυτή η Κοσμική Μονάδα, περιέχοντας όλες τις ιδιότητες του Πνεύματος, τις μεταδίδει στην Υλη και έτσι της προσδίδει τις δυνατότητες για βελτίωση, εξέλιξη, πρόοδο και τελικά μέθεξη στις συνειδητές λειτουργίες της Ζωής Οι έννοιες βέβαια της πρωταρχικής ενέργειας- ήταν και είναι- δύσκολο να περιγραφούν.
Όπως ο Παρμενίδης λέει "Η αρχή των πάντων Δεν μπορεί να ονομαστεί, ή να μιλήσουμε για αυτή ..", ή όπως ο Ερμής ο Τρισμέγιστος δίδασκε στον Ασκληπιό:
"Καμία σκέψη μας δεν θα μπορούσε να δεχτεί το Θεό, καμία γλώσσα δε θα μπορούσε να τον προσδιορίσει. Αυτό που είναι ασώματο, αόρατο, άμορφο είναι αδύνατο να γίνει κατανοητό από τις αισθήσεις μας, αυτό που είναι αιώνιο είναι αδύνατο να μετρηθεί από το μικρό μέτρο του χρόνου." Άρα ο Θεός είναι άφατος.Ο Θεός μπορεί πράγματι, να μεταδώσει σε μερικούς εκλεκτούς την τέχνη να υπερβούν τα φυσικά πράγματα για να παρατηρήσουν μιαν ακτίνα της υπέρτατης τελειότητας του, αλλά αυτοί οι εκλεκτοί δε βρίσκουν τα κατάλληλα ακριβώς λόγια για να μεταφέρουν σε λαϊκή γλώσσα το άυλο όραμα που τους έκανε να ανατριχιάσουν.
Εξηγούν στην ανθρωπότητα τις δευτερεύουσες αιτίες των δημιουργιών που περνούν κάτω από τα μάτια τους, όπως οι εικόνες της παγκόσμιας ζωής αλλά η αρχική αιτία παραμένει σκεπασμένη και δε θα μπορέσουμε να την καταλάβουμε παρά μόνο διασχίζοντας το θάνατο….". Η γνώση απαιτούσε σωματική και πνευματική πειθαρχεία, και η αποκάλυψη αυτής της γνώσης επέφερε ως και την ποινή του θανάτου.
Η ζωή του Διαγόρα κινδύνεψε διότι απεκάλυψε τα απόρρητα των Μυστηρίων. Ο Ανδροκλής και ο Αλκιβιάδης οδηγήθηκαν στο δικαστήριο γιατί μίλησαν για τα μυστήρια δημοσίως, ενώ και ο Αισχύλος καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή κατηγορήθηκε ότι παρουσίασε επί σκηνής τα δρώμενα σχετικά με τα Ελευσίνια. Τέλος ο Αριστοτέλης, όταν καταδικάστηκε για ασέβεια από τον Ιεροφάντη Ευρυμέδοντα , αναγκάστηκε να φύγει στην Χαλκίδα.Οι αμύητοι που εισέρχονταν στο άδυτο καταδικάζονταν σε θάνατο και η περιουσία τους δημεύονταν.
Ο Πυθαγόρας έλεγε: "Ου τά πάντα τοις πάσοι ρητά" , ενώ ο Ιησούς Χριστός "μη δότε τα αγία τοις κυσί, και μη θέτετε τους μαργαρίτας ενώπιον των χοίρων". Λίγο πριν την μύηση στα Ελευσίνια μυστήρια ο κήρυκας φώναζε επιτακτικά για να απομακρυνθούν οι ανέτοιμοι "ΕΚΑΣ, ΕΚΑΣ ΟΙ ΒΕΒΗΛΟΙ", συνέβαινε δηλαδή ότι και την εποχή των πρώτων χριστιανικών αιώνων απέναντι των κατηχημένων, οι οποίοι διατάσσονταν να φύγουν , μόλις άρχιζε η λειτουργία των πιστών, των μυημένων στον χριστιανισμό με την φράση: "τας θύρας- τας θύρας" για να μην ακούσει κανείς αλλόθρησκος για τα σύμβολα της πίστεως. Σε έναν Ορφικό ύμνο δε ο Ορφέας φέρεται αν λέει: "θα απευθύνω τους λόγους μου προς εκείνους, προς τους οποίους είναι θεμιτόν να ομιλήσω. Αλλά εις τους αμύητους, εις όλους ομαδικώς, κλείσατε τας θύρας…".
