Σοφία
Όλοι θέλουμε να είμαστε σοφοί: Όλοι θέλουμε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίζουμε σοφά και αποτελεσματικά το πλήθος των προβλημάτων που έχουν σχέση με μας και με τους άλλους, προβλημάτων που προκύπτουν στις απείρως πολυάριθμες και ποικίλες καταστάσεις της ζωής μας. Αυτά τα προβλήματα προκύπτουν στην οικογένεια, στην εργασία, στις θρησκευτικές και πολιτικές δραστηριότητές μας και σε όλες τις βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε. Πολλοί διαφορετικοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη και να ταιριάξουν. Πώς τους αξιολογούμε; Σε ποια ζητήματα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα;
Εάν είμαστε άνθρωποι που σκέπτονται, τότε τηρούμε υπεύθυνη στάση και ως προς τις δικές μας υποθέσεις αλλά και ως προς όσα βλέπουμε να συμβαίνουν γύρω μας όχι μόνο στο άμεσο περιβάλλον μας, αλλά και γενικά, ίσως ακόμα και στη διεθνή σκηνή. Ίσως να σκεφτόμαστε, για παράδειγμα, ότι αν εμείς είχαμε την ευθύνη των πραγμάτων, θα τα αντιμετωπίζαμε καλύτερα από εκείνους που είναι τώρα υπεύθυνοι. Θα μπορούσαμε, όμως; Όταν εξετάζουμε απόμακρα γεγονότα, φαίνεται εύκολο να είμαστε σοφοί, αλλά, δεν μας αφορούν προσωπικά. Εδώ βρίσκεται ένας βασικός παράγοντας για την εφαρμογή αυτού που θεωρούμε σοφία. Το κλειδί είμαστε εμείς οι ίδιοι και ο εγωκεντρισμός μας, με άλλα λόγια ο εγωισμός μας. Δεν μας οδηγεί αυτό, άραγε, στο να διαπιστώσουμε με βεβαιότητα, ότι, προκειμένου περί περιστατικών και γεγονότων που συμβαίνουν μακριά από μας, τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα οφείλονται στον εγωισμό, τον μεγάλο ή μικρό εγωισμό των εμπλεκομένων ανθρώπων; Τούτο συμβαίνει ιδιαίτερα με εκείνους που
εξουσιάζουν ή επιδιώκουν την εξουσία. Ο εγωισμός αυτός βασίζεται, κυρίως, στον υλισμό ή στον πλούτο, στα χρήματα ή στην κτηματική περιουσία. Αλλά προεκτείνεται, και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό, και στη θρησκευτική πίστη.
Σε τι, λοιπόν, έγκειται η σοφία; Η σοφία έγκειται στο να είμαστε σε θέση με κάποιο τρόπο να υπερβαίνουμε την περιορισμένη προσωπική άποψη, στο να ενδιαφερόμαστε αληθινά για τις πραγματικές αξίες, για τους άλλους, όποιοι κι αν είναι. Αυτό είναι μια προϋπόθεση για τη σοφία. Η σοφία περιλαμβάνει την κατανόηση, φροντίδα, συμπόνια και βαθιά εμπειρία από τα σκληρά χτυπήματα που μας δίνει η ζωή. Αυτά τα χτυπήματα, συχνά, έχουν αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο στη φυσική μας καλή κατάσταση, στα οικονομικά μας, ακόμα και στην κοινωνική μας θέση, αλλά έχουν επιπτώσεις και στη συναισθηματική και ψυχολογική μας κατάσταση. Μπορούν να υποσκάψουν τη θέλησή μας για την αντιμετώπιση περαιτέρω προκλήσεων. Μπορούν να μας κάνουν να νιώθουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η πεποίθηση βασισμένη στη σοφία, σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί συχνά να αποκαταστήσει την αυτοεκτίμησή μας, ενώ, χωρίς αυτήν θα περνούσαμε, ας πούμε, την υπόλοιπη ζωή μας στην άκρη. Η σωστή βοήθεια στο σωστό χρόνο μας φέρνει πίσω στην κύρια κατεύθυνση της ζωής. Ίσως, όμως, τότε θα έχουμε μάθει τι δηλώνουν οι σηματοδότες καθώς προχωρούμε στο δρόμο και θα έχουμε κατορθώσει να μάθουμε ότι υπάρχουν κατάλληλα σημεία στάθμευσης πριν ξαναπάρουμε το δρόμο της προόδου.
Ο Σοφός Άνθρωπος
Ο αληθινά σοφός άνθρωπος έχει μάθει να ξεπερνά τους περιορισμούς του προσωπικού εαυτού του με τα υπέρ το δέον περιοριστικά προσωπικά ενδιαφέροντά του. Τι σημαίνει αυτό πραγματικά; Μια επόμενη ερώτηση είναι: ποιος είναι αυτός ο εαυτός με τις φαινομενικά ακόρεστες απαιτήσεις του; Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά τα σώματά μας και τις απαιτήσεις που έχουν για τροφή, ζεστασιά, στέγη, ιματισμό και ό,τι άλλο είναι απαραίτητο. Στη σύγχρονη κοινωνία μας, αυτές οι ανάγκες συνήθως συνεπάγονται χρήματα.
Και οι συγκινήσεις παίζουν μεγάλο ρόλο στη ζωή μας: στενές σχέσεις ή μη, φέρνουν τα προβλήματά τους. Όπως είπε κάποτε ο ποιητής Τζον Ντον, «Κανένας άνθρωπος δεν είναι ένα νησί, περίκλειστο». Για να είμαστε ευτυχισμένοι, χρειαζόμαστε τους άλλους και για τις φυσικές και για τις συναισθηματικές ανάγκες μας. Δυστυχώς, βάζουμε συχνά αυτές τις σχέσεις σε κίνδυνο με τη συμπεριφορά μας. Έτσι, προκαλούμε στον εαυτό μας αρκετά, περιττά συναισθηματικά προβλήματα. Εάν ήμασταν σοφοί, θα ξέραμε πώς να αποφεύγουμε να καταστρέφουμε τις πολύτιμες φιλίες αλλά και τις σχέσεις μας.
Ανεκπλήρωτες επιθυμίες ή το να πρέπει να υπομένουμε αυτό που, μάλλον, θα θέλαμε να έχουμε αποφύγει, συμβάλλουν στην έλλειψη ηρεμίας. Μην επιτυγχάνοντας τις φιλοδοξίες μας, την κοινωνική θέση, τη δύναμη, τον πλούτο, το δημόσιο σεβασμό ή την εκτίμηση, την αναγνώριση ή ίσως ένα δείγμα ευγνωμοσύνης που αισθανόμαστε ότι μας οφείλεται, μας φέρνει σε ακόμα πιο στενόχωρη θέση. Όλα τα παραπάνω είναι πολύ γνωστές αιτίες βασάνων που προκαλούμε στον εαυτό μας, όπως διδάσκει ο Κύριος Βούδδας.
Τί κάνει, λοιπόν, ο σοφός άνθρωπος; Μπορεί να αποφύγει τον πόνο και τα βάσανα; Διδασκόμαστε ότι μπορεί, αν καταργήσει «την επιθυμία». Προφανώς, αυτό είναι ευκολότερο να το πει κανείς από το να το εφαρμόσει στην πράξη. Σημαίνει την κατανίκηση του εγωισμού σε όλες τις πολύμορφες πτυχές του. Ακόμα κι ένας άνθρωπος απελευθερωμένος από τις εγωκεντρικές απαιτήσεις του θα εξακολουθούσε να υποφέρει. Εάν ήταν έστω και λίγο ευαίσθητος, θα υπέφερε έμμεσα. Δεν θα του ήταν δυνατό να παραμείνει ανεπηρέαστος από τον ορυμαγδό των ατομικών και μαζικών συμφορών που συμβαίνουν στον κόσμο. Μια γνήσια συνειδητοποίηση του πόνου των άλλων ανθρώπων είναι συμπόνια, που θεωρείται το υψηλότερο συναίσθημα. Είναι εκδήλωση αγνής αγάπης. Είναι χαρακτηριστικό του εξελιγμένου ανθρώπου, του αληθινά σοφού ανθρώπου. Ανάλογα με το πόσο ανεπτυγμένη είναι αυτή η ικανότητα, το να αγαπάς τον άνθρωπο είναι πράγματι σοφό.
Η Αρχαία Σοφία
Η Σοφία μας λέει ότι η συνειδητότητα λειτουργεί με διάφορους τρόπους, χαρακτηριστικό δείγμα των οποίων είναι η ευαισθησία με την οποία τα ορυκτά ανταποκρίνονται προς το περιβάλλον τους. «Αισθάνονται» την θερμότητα, όταν, παραδείγματος χάριν, τα περισσότερα υλικά διαστέλλονται ή το κρύο, οπότε συστέλλονται. Τα άτομα μερικών στοιχείων δείχνουν συγγένεια προς τα άτομα άλλων στοιχείων, κι έτσι προκύπτουν οι χημικές ενώσεις, όπως όταν τα άτομα του οξυγόνου και του υδρογόνου ενώνονται για να σχηματίσουν το νερό.
Στο φυτικό βασίλειο αυτή η αισθαντικότητα είναι προφανέστερη. Έχει αποδειχθεί ότι μερικά φυτά μπορούν να ανταποκρίνονται ακόμα και στη διάθεση ή την πρόθεση του ανθρώπου. Μερικά ανταποκρίνονται, ακόμα, και στο άγγιγμα (feelings) άλλων φυτών. Τα πειράματα κάποιου καθηγητή Μπόουζ, στην αρχή αυτού του αιώνα, το απέδειξαν. Στα ζώα εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι εμφανίζεται συνειδητότητα κάποιου βαθμού που εξαρτάται από ποικίλες αντιδράσεις προς το περιβάλλον και τελικά προσεγγίζει τη συνειδητότητα των ανθρώπινων όντων. Ωστόσο, ο άνθρωπος διαφέρει από τα ζώα κατά το ότι όχι μόνο έχει επίγνωση του περιβάλλοντός του αλλά και του εαυτού του μέσα στο περιβάλλον. Έχει επιτύχει την αυτο-συνειδητότητα.
Στον άνθρωπο η συνειδητότητα δεν είναι περιορισμένη στο φυσικό πεδίο. Ξέρουμε πώς αισθανόμαστε π.χ. τι συμβαίνει στον συναισθηματικό μας κόσμο. Παρομοίως, «ξέρουμε» τι σκεφτόμαστε (τον νοητικό κόσμο μας) και, μερικές φορές, έχουμε επίγνωση ευγενών παρορμήσεών μας, όπως είναι η αυταπάρνηση, ο οίκτος, η δικαιοσύνη, η αληθινή κατανόηση κ.λ.π. Σύμφωνα με τη διδασκαλία, όλα αυτά είναι τρόποι ή επίπεδα συνειδητότητας που καθένα αντιστοιχεί σε μια όψη της εσώτερης ύπαρξής μας, που στον άνθρωπο είναι γνωστή ως αρχή και, στη συνέχεια, αντιστοιχεί προς ένα πεδίο της Φύσης.
Θεωρείται ότι υπάρχουν επτά τέτοιες αρχές στον άνθρωπο :α) το φυσικό σώμα του, β) η δύναμη ζωής του, που έχει την ίδια φύση με την «συμπαντική» δύναμη ζωής, γ)ένα αστρικό σώμα, που όχι μόνο ενεργεί ως δεξαμενή δύναμης ζωής (ζωτικότητας), αλλά και την διανέμει στο αστρικό σώμα και αποτελεί επίσης ένα πρόπλασμα γύρω από το οποίο «οικοδομείται» το φυσικό σώμα. Το αστρικό σώμα έχει καθορισμένη σύσταση, αντίστοιχη προς τη γενική φυσιολογία του γήινου σώματος, με νευρικό και κυκλοφορικό σύστημα που επιτρέπουν να κυκλοφορούν εντός του ζωτικές ενέργειες σαν αυτές του φυσικού σώματος, π. χ. το αίμα, οι ορμόνες, τα ένζυμα κ.λ.π… Αυτά τα τρία συστατικά ή αρχές – η φυσική, η αστρική και η δύναμη ζωής – έχουν άμεση σχέση με τη διατήρηση της ζωής του φυσικού σώματος ή οχήματος, όπως ονομάζεται μερικές φορές.
Κατά παρόμοιο τρόπο, όπως έχουμε δει, ο άνθρωπος έχει μια συναισθηματική αρχή στην οποίαν προκύπτουν συγκινήσεις και επιθυμίες, αλλά επιπλέον, γνωρίζει τις διάφορες διαθέσεις του, όπως όταν είναι θυμωμένος, ευτυχισμένος, στενοχωρημένος ή χαρούμενος: με άλλα λόγια, η συνειδητότητα λειτουργεί σε αυτό το επίπεδο. Γνωρίζει, επίσης, τα διάφορα είδη νοητικής δραστηριότητάς του. Συχνά, αυτή η δραστηριότητα είναι αυτόματη, αλλά κάποιες φορές, οδηγείται από τον ίδιον. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μπορεί να αποφασίζει να δίνει προσοχή σε κάτι που του αρέσει. Τόσο οι συγκινήσεις του όσο και οι σκέψεις του είναι δυνητικά υπό τον έλεγχό του.
Αυτό εισάγει μία όψη της βούλησης ή θέλησης στις «εσώτερες» δραστηριότητές του. Εκτός από το πραγματικό ερέθισμα της επιθυμίας για δράση μπορεί, εάν το επιλέξει, να ξεπεράσει την επιθυμία χρησιμοποιώντας αυτή τη θέληση που θεωρείται ότι εμφανίζεται μέσα στη φύση του σε υψηλότερο επίπεδο από το νοητικό, παράδειγμα αυτού είναι το γεγονός ότι μπορεί να σκέφτεται ό,τι θέλει και μπορεί να κατευθύνει τη νοητική του δραστηριότητα με τη θέλησή του. Σε αυτά τα υψηλότερα επίπεδα της ύπαρξής του ο άνθρωπος νιώθει αυτό που έχουμε αναφέρει ως συμπόνια. Αναβλύζει από ένα αίσθημα συμπάθειας που τον ενώνει όχι μόνο με τους συνανθρώπους του αλλά, καθώς εξελίσσεται, με όλη τη φύση. Αναγνωρίζει την ενότητά του με όλα τα δημιουργημένα πράγματα.
Η Αρχαία Σοφία ταξινομεί τις αρχές της ανθρώπινης φύσης σε ομάδες. Λέει ότι οι τρεις που σχετίζονται με τη ζωή του ίδιου του φυσικού σώματός του, η δύναμη ζωής και το όχημα της δύναμης της ζωής, αποτελούν μια κατώτερη τριάδα. Επομένως, οι ανθρώπινες συναισθηματικο-νοητικές αρχές αποτελούν μία μέση δυάδα. Το σημείο αυτό είναι περίπλοκο, καθώς ο νους θεωρείται ότι λειτουργεί και σε ανώτερο και σε κατώτερο επίπεδο. Ο νους που συνδέεται με την επιθυμία και τις συγκινήσεις, δηλαδή, αυτός που δικαιολογεί το τι θέλουμε να κάνουμε, θεωρείται ότι είναι ο κατώτερος ή προσωπικός νους, ενώ ο νους που συνδέεται με τα ανώτερα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης θεωρείται ότι είναι ο ανώτερος ή απρόσωπος νους. Αυτός ο ανώτερος νους έχει έναν διακριτό τρόπο λειτουργίας. Ενώ ο κατώτερος νους σχετίζεται με τις συνηθισμένες νοητικές δραστηριότητες που απαιτούνται στη καθημερινή ζωή, σκέψεις που διαδέχονται η μία την άλλη, λογική, σύγκριση, ανάμνηση, απόκτηση νοητικών δεξιοτήτων κ.λ.π., ο ανώτερος νους θεωρείται ότι είναι ο νους της γνώσης. Δεν χρειάζεται να αποθηκεύει πληροφορίες, η γνώση του προκύπτει από την αμέριστη ένωσή του με αυτό στο οποίο στρέφεται η προσοχή του. Ξέρει άμεσα τη φύση των πραγμάτων, επειδή υποσυνείδητα εκτιμά ότι – μακροπρόθεσμα ή σε μεγάλη κλίμακα – είναι δικές του όψεις λόγω της κοινής πνευματικής του φύσης με την ίδια τη Φύση. Αυτή η άμεση γνώση είναι γνωστή ως διαίσθηση. Η αρχή πάνω από τον ανώτερο νου είναι αυτή όπου προκύπτει η αγάπη από μια απολύτως συνειδητή εκτίμηση της Κοσμικής Ενότητας. Είναι ο ίδιος ο Εαυτός του ανθρώπου. Επιπλέον αυτών των αρχών, χαρακτηριστική στον άνθρωπο, είναι εκείνη που τις ενδυναμώνει. Στην Αρχαία Σοφία, αναφέρεται απλώς ως «ΑΥΤΟ». Είναι μη προσδιορίσιμο, με νοητικούς όρους. Είναι η βάση όλης της ύπαρξης και η ίδια η πηγή όλου του φυσικού δυναμισμού που εκδηλώνεται ως ζωή ενεργώντας μέσα από όλες τις μορφές της ύπαρξης. Αυτές οι τρεις «ανώτερες αρχές» αποτελούν μία Τριάδα, που είναι η Εγωική οντότητα, η Ατομικότητα που επισκιάζει κάθε προσωπικότητα. Είναι αθάνατη, ενώ οι προσωπικότητες είναι ολοφάνερα μόνο θνητές.
Ο πνευματικός δυναμισμός δεν ενεργεί τυχαία. Στη μακραίωνη διαδρομή του εξελικτικού χρόνου, οι μορφές ζωής λόγω των περιοδικών υπάρξεών τους μαθαίνουν. Έτσι, οι εσώτερες αρχές τους τροποποιούνται με την εμπειρία. Αυτό συνεπάγεται τροποποίηση των εξώτερων μορφών. Υπάρχει μια προοδευτική πορεία διεύρυνσης και ανάπτυξης της ζωής μέσω όλων των μορφών που ζωντανεύει. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας κάθε τι «μαθαίνει» τον ρόλο που πρέπει να παίξει στο μεγάλο έργο της ζωής. Κάθε τι, ας πούμε, ξέρει τι πρέπει να κάνει και το κάνει. Το σύνολο αυτής της «γνώσης» και δράσης είναι ο Νόμος, ο παγκόσμιος Νόμος, που λειτουργεί σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξης μέσα από τα Όντα που τα αποτελούν.
Τα όντα αυτά ομαδοποιούνται σύμφωνα με το επίπεδό τους. Είναι οι ομάδες που αποτελούν τις ιεραρχίες. Κάθε επίπεδο θεωρείται ξεχωριστό από τα άλλα ως προς τη λειτουργία και τα χαρακτηριστικά. Υπάρχουν επτά τέτοια διακριτά επίπεδα, τα κοσμικά πεδία της Ύπαρξης, με επτά αντίστοιχες ιεραρχίες, κάθε μία με τη δική της διάταξη ή κατάσταση συνειδητότητας.
Ένα από τα θαύματα του κοσμικού σχεδίου των πραγμάτων που, φυσικά, συμπεριλαμβάνει τη γη μας και ό,τι βρίσκεται πάνω σε αυτήν, είναι ότι υπάρχει μια μεγάλη σειρά αλληλουχιών που το διαπνέουν. Τα επτά πεδία της ύπαρξης με τις επτά αντίστοιχες ιεραρχίες τους ανταποκρίνονται στις επτά αρχές του ανθρώπου και τα επτά πεδία συνειδητότητας κ.ο.κ. Κάθε μία από αυτές τις ποικίλες όψεις της παντοδύναμης λειτουργίας προσαρμόζεται στη θέση της. Ο σπουδαστής αυτών των πραγμάτων οδηγείται στην κατανόησή τους από τον νόμο της αναλογίας, εκείνο τον νόμο που σύμφωνα με το Ερμητικό Αξίωμα λέει : «Όπως άνω, έτσι και κάτω, όπως το μικρό, έτσι και το μεγάλο» κ.ο.κ.
Υπάρχουν ποικίλες πτυχές του Νόμου. Μία είναι ότι όλες οι διαδικασίες της Φύσης είναι κυκλικές: κανόνες εναλλαγής: όλα έρχονται και παρέρχονται. Όλη η δραστηριότητα της Φύσης μέσω των πολυάριθμων λειτουργιών της είναι ρυθμική, παλμική, κυκλική, κατά την οποία μερικοί κύκλοι διαρκούν μόνο χιλιοστά του δευτερολέπτου ενώ άλλοι διαρκούν εκατομμύρια έτη όπως συμβαίνει με την κίνηση των πλανητών ή των γαλαξιών. Το ίδιο ισχύει και για το χρονικό διάστημα που υφίστανται τα πράγματα. Γενικά, τα μικρά πράγματα έχουν ζωή μικρής διάρκειας : όσο μεγαλύτερα είναι, τόσο μακρύτερη η ζωή. Αυτός ο νόμος ισχύει για όλα τα πράγματα και τα πλάσματα από τις πεταλούδες μέχρι τους ελέφαντες και τα σύμπαντα. Ισχύει επίσης και για τον άνθρωπο. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι τα ανθρώπινα σώματα έρχονται και φεύγουν. Φθάνουν στη ζωή σαν μωρά, περνούν την παιδική ηλικία και την εφηβεία, φθάνουν στην ωριμότητα και έπειτα σιγά- σιγά κλίνουν προς τον τελικό, αναπόφευκτο θάνατο. Η διδασκαλία προσθέτει πολλά σε αυτήν την διαδικασία. Λέει ότι, μολονότι η «ζωή» που χρησιμοποιεί τις μορφές, περιλαμβανομένου και του ανθρώπινου όντος, έρχεται και φεύγει, η ίδια η Ζωή συνεχίζεται. Ουσιαστικά, είναι αιώνια.
Όλη η φυσική δράση διεξάγεται από «τα μέσα προς τα έξω», από το υποκειμενικό προς το φυσικό. Ο άνθρωπος ως πνευματικό ον περιοδικά προβάλλει τα εσώτερα σώματά του από τους υποκειμενικούς κόσμους. Το φυσικό σώμα του είναι προβολή από μια εσώτερη περιοχή προς τον εξώτερο αντικειμενικό κόσμο των αισθήσεών μας, χρησιμοποιώντας βεβαίως τις γενετικές μεθόδους που εξελίσσονται από τη Φύση.
Αυτή η συνεχής ζωή εκδηλώνεται ως «ζωές» που, όπως συμβαίνει με όλα τα άλλα στη Φύση, υπακούουν σε μια ιεραρχική δομή και στον κυκλικό τρόπο λειτουργίας.
Η νοητικο – συναισθηματική δραστηριότητα εξακολουθεί για κάποιο διάστημα μετά τον θάνατο του ανθρωπίνου σώματος. Έπειτα, ανατέλλει και πάλι η συνειδητότητα σε αυτά που μπορούμε τώρα να ονομάσουμε πνευματικά επίπεδα, αλλά με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Λέγεται ότι σε ό,τι αφορά οποιαδήποτε ανθρώπινη οντότητα, αυτές οι τελευταίες τρεις αρχές, που περιλαμβάνουν ένα στοιχείο του ανώτερου νου, εξακολουθούν ουσιαστικά να υφίστανται αιωνίως. Κατά βάση, επομένως, ο εσώτερος άνθρωπος είναι αθάνατος.
Αυτό που, τελικά, κάνει έναν άνθρωπο σοφό είναι η ανάπτυξη αυτών των ανώτερων πτυχών ή αρχών της φύσης του. Άνθρωποι νέοι σε αυτό το μεγάλο εξελικτικό ταξίδι είναι σαν παιδιά με ελάχιστη σοφία. Οι παλαιότεροι με την εμπειρία και την προσπάθεια ωριμάζουν και γίνονται σοφοί καθώς καταφέρνουν να εκφράζουν όλο και περισσότερο τη Θεία Φύση που προβάλλει από τον Κεντρικό Πυρήνα της Ύπαρξης : τη Μία Ζωή σε δράση. Αποκτούν περισσότερη κατανόηση, αγάπη, συμπόνια, ευγένεια στη σκέψη και στις πράξεις. Οι μικροπρέπειες, η ζηλοτυπία, η απληστία, η έλλειψη ευαισθησίας μιας εφηβικής κατάστασης ξεπερνιούνται.
Αυτή η διαδικασία της πνευματικής εξέλιξης απαιτεί το πέρασμα της «Ζωής» μέσα από πολλές ζωές εμπειρίας, πρώτα στα βασίλεια της Φύσης και ύστερα, με την ανθρώπινη υπόσταση, σε πολλές υπο-φυλές, φυλές, διαφορετικά περιβάλλοντα, σταθμούς στη ζωή, ακόμα και σε κάθε φύλο, μέσα από πάρα πολλές προσωπικές ζωές. Αυτή είναι η διαδικασία της μετενσάρκωσης, όπου η μία ζωή διαδέχεται την άλλη, κατά τις οποίες παίζουμε πολλούς ρόλους σαν ηθοποιοί στη σκηνή. Ο ουσιαστικός, ο θείος άνθρωπος, στο εξελικτικό του ταξίδι επισκιάζει κυριολεκτικά εκατοντάδες ζωών στη γη, μερικές πνευματικά καρποφόρες, μερικές όχι, εκδηλώνοντας ολοένα και περισσότερες από τις ιδιότητες του θείου Εαυτού του. Ο εξελισσόμενος προσωπικός άνθρωπος αρχίζει να κάνει καλύτερη χρήση της ζωής, επιταχύνει τις εσώτερες ικανότητές του, και γίνεται, τελικά, σοφός. Έχει διδαχθεί τα μαθήματα της ζωής με σκληρό, οδυνηρότατο τρόπο. Ξέρει ολόκληρη την γκάμα του ανθρώπινου συναισθήματος, από τη μεγάλη χαρά μέχρι την άθλια δυστυχία, την επιτυχία και την αποτυχία, από την εγκατάλειψη της απόλυτης μοναξιάς μέχρι τη δημόσια αναγνώριση και φήμη. Ξέρει τι σημαίνει η οικειότητα της οικογενειακής ζωής, η συναδελφικότητα και η φιλία. Έχει γνωρίσει, ακόμα, το πένθος και την απώλεια. Έχει γνωρίσει το άκρατο σφρίγος της υγείας, την οδυνηρή κατάσταση της αναπηρίας και την απώλεια ικανότητας στα γηρατειά. Ξέρει τι θα πει να έχεις τύψεις για κάποια κακιά πράξη. Έχει υποστεί την αδικία και το ψέμα. Ξέρει την μεθυστική απόλαυση της επιτυχίας, της εκπληρωμένης φιλοδοξίας, αλλά και την παταγώδη αποτυχία.
Οι σοφοί μας έχουν πει ότι αυτή η μακροχρόνια εξελικτική διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί, εάν ο άνθρωπος αναλάβει προσωπικά την πνευματική του εξέλιξη. Το επόμενο τμήμα ασχολείται με το πώς μπορεί αυτό να πραγματοποιηθεί.
Οι Διδασκαλίες της Σοφίας
Κάπως έτσι είναι οι ψυχές που έχουν προχωρήσει πολύ στο μονοπάτι που οδηγεί στη Σοφία. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν περάσει μέσα και έξω από τη γήινη ζωή, αλλά μας έχουν αφήσει τα αποτελέσματα της εμπειρίας τους. Εάν είμαστε σε θέση να μαθαίνουμε, υπάρχουν στη διάθεσή μας οι διδασκαλίες σε πολλές βιβλικές γραφές. Αυτές δείχνουν τον δρόμο για πράγματα απόκοσμα, για πνευματικά θέματα. Είναι, σαν να λέμε, θέματα που προκαλούν τη συνειδητότητα. Λέγεται πως, καθώς ο άνθρωπος αναπτύσσει την εσώτερη φύση του, χτίζει μια γέφυρα ανάμεσα στον κατώτερο και τον ανώτερο νου και, χτίζοντάς την, μπορεί όλο και περισσότερο να κατανοεί τις πνευματικές αλήθειες κι έτσι να αποφεύγει να πληγώνεται από ατοπήματα που οφείλονται είτε σε άγνοια είτε σε σκοπιμότητα. Πρέπει, επίσης, να μάθει να ελέγχει την κατώτερη φύση του. Με αργούς ρυθμούς μαθαίνει και μαθαίνοντας δείχνει με λόγια και πράξεις τις αληθινές ιδιότητες του Ανώτερου Εγώ του, της θείας ανθρώπινης Ψυχής του. Αρχίζει να εκδηλώνει, σε όλες τις πράξεις του, την ποιότητα εκείνη του αληθινού μεγαλείου που ονομάζουμε σοφία. Ενεργεί τότε ως παράδειγμα, πρότυπο, σαν αληθινός ηγέτης στον κόσμο εκείνων από μας που δεν έχουν φθάσει ακόμα στο επίπεδό του αλλά εξακολουθούν να αγωνίζονται.
Από το περιοδικό The Theosophist, Αύγουστος 1998
