(Μέρος 1ο)
Σημείωση:Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια μεταφρασμένη έκδοση του άρθρου: “S.A.Mackey and the Dendera zodiacs”. Το πρωτότυπο άρθρο (στα Αγγλικά) βρίσκεται στη διεύθυνση: http://blavatskyarchives.com/mackeysd/mackeysd.html
Ο Σάμπσον Άρνολντ Μάκεϋ (1765-1843) ήταν ένας υποδηματοποιός του Νόργουϊτς (στο Νόρφολκ, Ηνωμένο Βασίλειο), όπου και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του. Αν καιέλαβε ελάχιστη μόρφωση σαν νέος, τελικά επιδίωξε τις προσωπικές του σπουδές σε πεδία όπως η αστρονομία, η γεωλογία, και η παγκόσμια μυθολογία. Βασισμένος στις σπουδές του, ο Μάκεϋ τελικά διατύπωσε τις προσωπικές του θεωρίες για μία ποικιλία θεμάτων, όπως τη μετάπτωση των ισημεριών, την αρχαία ιστορία, και τη μυθολογία. Έδωσε διαλέξεις και έκδωσε πολλά βιβλία και φυλλάδια που περιέγραφαν τις θεωρίες του, κάνοντας το με δικά του έξοδα. Ο Ντέιβιντ Πρατ γράφει:
“Ήταν ένας από τους πρώτους συγγραφείς που αμφισβήτησε δημοσίως το Βιβλικό δόγμα πως η Γη δεν ήταν παραπάνω από περίπου 6000 χρονών, και παράταξε επιχειρήματα υπέρ του ότι η Γη, και η ανθρωπότητα επίσης, ήταν εκατομμυρίων ετών. Προσκλήθηκε να γίνει μέλος των Ελευθεροτεκτόνων, αλλά αρνήθηκε διότι ήθελε να διατηρήσει την ανεξαρτησία του. Πέθανε σε ένα πτωχοκομείο. “[1]
Ο Σ.Α. Μάκεϋ ήταν μια πηγή στην οποία αναφερόταν συχνά η Ε.Π. Μπλαβάτσκι. Οι περισσότερες αναφορές της σε αυτόν είχαν να κάνουν με τη θεωρία του Μάκεϋ που αφορούσε τους Ζωδιακούς κύκλους του Αιγυπτιακού ναού της Ντεντέρα, και με την ερμηνεία του περιεχομένου τους. Ο Μάκεϋ πίστευε πως, κατά τη διάρκεια των χιλιετιών κατά των οποίων λαμβάνει μέρος η μετάπτωση των ισημεριών, η διαδρομή που διαγράφει ο ουράνιος βόρειος πόλος της Γης δεν είναι ένας κλειστός κύκλος (όπως συνήθως θεωρείται), αλλά μια σπειροειδής [2] διαδρομή. Αυτό σημαίνει πως ο Μάκεϋ πίστευε ότι η κλίση του άξονα της Γης συνεχώς άλλαζε με έναν ως επί το πλείστον ομαλό ρυθμό, αλλάζοντας κλίση κατά περίπου 4 μοίρες ανά ένα μεταβατικό κύκλο (precessional cycle, ή “Μεγάλο Έτος”, το οποίο θεωρείται πως κατά προσέγγιση αποτελεί μια περίοδο ίση με 25000-26000 χρόνια).Ο Μάκεϋ πίστευε πως αυτή η βαθμιαία αλλαγή της κλίσης του άξονα ήταν υπεύθυνη για περιοδικές και ιδιαίτερα σφοδρές κλιματικές αλλαγές που λάμβαναν χώρα στην επιφάνεια του πλανήτη, και με αυτό τον τρόπο δραστικά επηρέαζαν την ζωή επάνω σε αυτόν. Επίσης θεωρούσε πως η μυθολογία ήταν ουσιαστικά ένα περιγραφικό μέσο προορισμένο για να επικοινωνούνται σημαντικά γεγονότα αστρονομικής, πλανητικής και γεωλογικής φύσεως. Αυτό, κατά τον Μάκεϋ, λάμβανε χώρα μέσω της μετατροπής παρατηρημένων φαινομένων
σε “μεγαλειώδεις ακατανοησίες”, όπως τις περιέγραψε.
Έτσι λοιπόν θεωρούσε πως η μυθολογία, και ακόμα και η αρχαία αρχιτεκτονική, γλυπτική και ζωγραφική είχαν κωδικοποιημένα μέσα τους στοιχεία που ο Μάκεϋ παρουσίασε σαν τη θεωρία του για την κίνηση των πλανητών κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών. Όπως ο ίδιος γράφει στο βιβλίο του “Μια νέα θεωρία της Γης και της πλανητικής κίνησης”:
“Καθώς αυτό [...] είναι τόσο διαφορετικό στη φύση του από όλα τα άλλα βιβλία μου. Μια και είναι ένα βιβλίο προορισμένο για το Μαθηματικό, που ο σταθερός νούς του ποτέ δεν αποσπάται από το άμεσο αντικείμενο των ερευνών του, επηρεασμένο από τα λαμπρά στολίδια της συναρπαστικής Ποίησης. Που ποτέ δεν δημιουργεί ένα κόσμο φαντασιακών πλασμάτων [...]. Όταν βλέπει μια κοντινή σύνοδο του Ερμή και της Αφροδίτης, [...] δεν δημιουργεί ένα τέρας επίκοινου φύλου, ενώνοντας τα ονόματά τους και αποκαλώντας το Ερμ’-Αφρόδητο. Ούτε, όταν βλέπει μια ολική έκλειψη του Ήλιου μεταξύ του Άρη και του Ερμή το καταγράφει απεικονίζοντάς το σαν έναν νεκρό άνδρα μεταξύ δύο λωποδυτών. Ακόμα και αν η έκλειψη συνέβη στο τμήμα του ουρανού όπου ο Μεσημβρινός διασταυρώνεται με τον Ισημερινό!
[...] Καθώς ο Μαθηματικός δεν επιτρέπει στον εαυτό του να παραπλανηθεί από καμία από αυτές τις χαρούμενες πτήσεις Μεγαλοφυΐας , που αποδείχτηκαν η κατάρα της κοινωνίας με το να μην καταλαβαίνονται. Για την ευκολία, λοιπόν, αυτών που μπορεί να μην έχουν την κλίση να διαβάσουν αυτές τις μεγαλειώδεις ακατανοησίες, θα εκδώσω αυτό το βιβλίο ξεχωριστά. “ [NTE, σελ. 1]
Σε αυτό το άρθρο, πρόκειται να επιθεωρήσουμε κάποιους από τους ισχυρισμούς και τις σχετικές ερμηνείες του Σ.Α. Μάκεϋ αναφορικά με τους Ζωδιακούς της Ντεντέρα, μια και το υλικό του σε αυτό τον τομέα αναφέρεται αρκετές φορές στη “Μυστική Δοξασία” (“The Secret Doctrine”) της Ε.Π. Μπλαβάτσκι, και αλλού.
Οι “τρείς παρθένοι” του Σ. Α. Μάκεϋ
Ένας από τους ισχυρισμούς του Μάκεϋ για τους Ζωδιακούς της Ντεντέρα [3] για τον οποίο βρίσκουμε πολύ συχνές αναφορές είναι πως πολλαπλές αναπαραστάσεις του αστερισμού Παρθένου βρίσκονται σε αυτούς τους δύο Ζωδιακούς. Πιο συγκεκριμένα, ο Μάκεϋ αναγνωρίζει τρείς μορφές σε κάθε έναν από τους δύο Ζωδιακούς ως αναπαραστάσεις του αστερισμού Παρθένου. Στη συνέχεια ερμηνεύει την συλλογική παρουσία τους στους Ζωδιακούς σαν μια αναπαράσταση της οποίας το νόημα είναι πως ο άξονας της Γης βρέθηκε “τρείς φορές εντός του Εκλειπτικού επιπέδου”. Ο ίδιος γράφει:
“Ο Ηρόδοτος μας λέει πως οι [...] άνθρωποι της μάθησης σε αυτή τη χώρα [Αίγυπτο] τον πληροφόρησαν πως ο Πόλος της Γης και ο Πόλος του Εκλειπτικού συνέπιπταν στο παρελθόν. Έχω δει, στο δεύτερο τόμο του “Ταξίδια στην Αίγυπτο” του Ντενόν, δύο αρχαίους Ζωδιακούς από ένα ναό στην Τεντύρα ή Ντεντέρα, στους οποίους οι Πόλοι απεικονίζονται και στις δύο καταστάσεις. Και σε αυτόν [το Ζωδιακό] που δείχνει τους Πόλους κάθετους μεταξύ τους, υπάρχουν σημάδια που μας δείχνουν πως δεν ήταν η τελευταία φορά που ήταν σε αυτή τη θέση, αλλά η πρώτη. [...] Τα κύρια χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν πως ήταν ένα μνημείο που απεικονίζει την πρώτη φορά που ο Πόλος ήταν σε αυτή τη θέση είναι ο Λέων και η Παρθένος. […]”
“[Στον ορθογώνιο] Ζωδιακό, όπως έχει σχεδιαστεί από τον Ντενόν, βλέπουμε τρείς Παρθένους μεταξύ του Λέοντα και του Ζυγού. Η τελευταία [Παρθένος] εκ των οποίων κρατά στο χέρι της ένα στάχυ σιταριού.”:
Εικόνα 1. Μέρος του σκίτσου του ορθογώνιου ζωδιακού της Ντεντέρα από τον ίδιο τον Σ.Α. Μάκεϋ. Δείχνει τις “τρείς παρθένους” μεταξύ του Λέοντα και του Ζυγού.
Έτσι λοιπόν, ο Μάκεϋ ερμήνευσε αυτή την ομάδα τριών μορφών μεταξύ του Λέοντα (το λιοντάρι που πατά σε ένα φίδι) και του Ζυγού (ο ζυγός με έναν άνθρωπο στο κέντρο του) σαν μια τριπλή αναπαράσταση του αστερισμού του Παρθένου, μια αναπαράσταση που κατά τον Μάκεϋ μας δείχνει πως οι πόλοι είχαν βρεθεί τρείς φορές “εντός του Εκλειπτικού επιπέδου”. Παρ’ ολ’ αυτά, αν συμβουλευτούμε τον πραγματικό Ζωδιακό της Ντεντέρα, βρίσκουμε πως το σκίτσο του Μάκεϋ αποτελεί μια ιδιαίτερα επιλεκτική, και μάλλον μονόπλευρη αναπαράσταση των χαρακτηριστικών του ορθογώνιου ζωδιακού. Οι δύο γυναικείες μορφές που συνοδεύουν την Παρθένο με το στάχυ σιταριού, οι οποίες αναγνωρίζονται εύκολα από το αστέρι το οποίο βρίσκεται πάνω από το κεφάλι τους, δεν είναι καθόλου αποκλειστικό χαρακτηριστικό της Παρθένου με το στάχυ, όπως το σκίτσο του Μάκεϋ τις κάνει να φαίνονται. Στην πραγματικότητα, ο ορθογώνιος Ζωδιακός εμπεριέχει ένα σύνολο 24 τέτοιων μορφών, διαμοιρασμένων σε όλο του το μήκος. Η παρατήρηση αυτή λοιπόν, κάνει προφανές το γεγονός πως οι γυναικείες μορφές με το αστέρι δεν μπορούν να είναι αναπαραστάσεις του αστερισμού του Παρθένου. Τέτοιες μορφές εμφανίζονται στην παρακάτω εικόνα:4
| Δίδυμοι Ταύρος Κριός |
Ταύρος | Κριός |
Εικόνα 2. Φωτογραφία τμήματος του πραγματικού ορθογώνιου Ζωδιακού της Ντεντέρα, όπως φαίνεται σήμερα στο ναό της Χαθόρ, στη Ντεντέρα. Πάνω από αυτή την εικόνα, οι εν λόγω γυναικείες μορφές έχουν σημειωθεί με ένα σύμβολο που μοιάζει με τελεία από το συγγραφέα [εμένα], για να γίνουν πιο ευδιάκριτες στον αναγνώστη. Επίσης βλέπουμε ανάμεσα τους, από αριστερά πρός τα δεξιά, τρία από τα 12 ζώδια: τους Διδύμους (Gemini), τον Ταύρο (Taurus) και τον Κριό (Aries).
Είναι αξιοσημείωτο πως ούτε καν ο σχηματισμός που παρατηρούμε -- όπου δύο από αυτές τις γυναικείες μορφές βρίσκονται τοποθετημένες ακριβώς μπροστά από ένα ζώδιο --δεν είναι καθόλου αποκλειστικό χαρακτηριστικό της Παρθένου με το στάχυ, μια και βλέπουμε καθαρά πως αυτός ο σχηματισμός επαναλαμβάνεται για τους Διδύμους, τον Ταύρο και τον Κριό (όπως φαίνεται στην Εικόνα 2). Στην Εικόνα 3, βλέπουμε τον διαμοιρασμό αυτών των γυναικείων μορφών σε ολόκληρο τον ορθογώνιο Ζωδιακό, επιδεικνύοντας εμφανώς την ισόβαθμη παρουσία τους σε όλο το μήκος του:
Εικόνα 3. Επισκόπηση του ορθογώνιου Ζωδιακού, με τις εν λόγω γυναικείες μορφές σημειωμένες με κόκκινο.
Το ζήτημα αυτών των μορφών συζητείται περεταίρω σε κάποιο βαθμό στο σχετικό τμήμα των σημειώσεων [4]. Για τον άμεσο σκοπό της επιθεώρησής μας, οι παραπάνω παρατηρήσεις είναι αρκετές για να γίνει εμφανές πως μια άμεση σχέση μεταξύ της Παρθένου με το στάχυ και των γυναικείων μορφών στον ορθογώνιο Ζωδιακό είναι μάλλον αμφίβολη.Επιπλέον, όσων αφορά τον κυκλικό Ζωδιακό της Ντεντέρα, ο Μάκεϋ μας πληροφορεί πως υπάρχουν “τρείς Παρθένοι” και εκεί, επίσης. Ο ίδιος γράφει:
“Στην κυκλική Πλανόσφαιρα [δηλ. στον κυκλικό Ζωδιακό] υπάρχουν τρείς παρθένοι, που αντιπροσωπεύουν τους τρείς Δεκάντες (Decans), στους οποίους χωριζόταν κάθε ζώδιο του Ζωδιακού. Αλλά εδώ, η πρώτη παρθένος απεικονίζεται με ένα Παιδί στο γόνατό της.” [OD,σελ. 21-22 ]
Ο Μάκεϋ μας έχει προμηθεύσει με το δικό του σκίτσο και για αυτό το Ζωδιακό. Το σκίτσο βρίσκεται παρακάτω, στην Εικόνα 4:
Εικόνα 4. Το σκίτσο του κυκλικού Ζωδιακού από τον ίδιο τον Σ.Α. Μάκεϋ.
Η παρθένος που κρατά ένα παιδί στο γόνατό της και η παρθένος με το στάχυ από σιτάρι είναι πολύ εμφανείς στο σκίτσο του Μάκεϋ (κάτω δεξί τμήμα της Εικόνας 4). Αλλά τι απέγινε η τρίτη ‘παρθένος’, στην οποία αναφέρεται ο Μάκεϋ; Η μορφή με το μεγάλο δρεπάνι, η οποία βρίσκεται αριστερά από την παρθένο που κρατά το παιδί στο γόνατο, συνταυτίζεται από το Μάκεϋ με τον αστερισμό Βοώτη (Bootes). Έτσι, η μόνη επιλογή που απομένει είναι η μορφή που στέκεται αριστερά από την παρθένο με το στάχυ. Όμως η μορφή είναι εμφανέστατα ανδρική, όπως φαίνεται από το χαρακτηριστικό Αιγυπτιακό πάνινο βουβωνικό ένδυμα. Περεταίρω, αν ελέγξουμε πιο ακριβή σχέδια του κυκλικού Ζωδιακού, ή αν ελέγξουμε τον πραγματικό κυκλικό Ζωδιακό, βρίσκουμε μια επιγραφή ακριβώς πάνω από αυτή την ανδρική μορφή η οποία γράφει “Ώρος (Horus) ο Ταύρος”. Αυτός είναι ένας τίτλος που αντιπροσωπεύει έναν από τους πέντε πλανήτες, και αποδίδεται ομόφωνα στον πλανήτη Κρόνο από την Αιγυπτιολογία. Έτσι λοιπόν, από τα παραπάνω, γίνεται εμφανές πως η εν λόγω μορφή δεν μπορεί να είναι ούτε γυναικεία, ούτε απεικόνιση του αστερισμού Παρθένου [5] .
Ο ορθογώνιος Ζωδιακός της Ντεντέρα
Επεξηγώντας την ερμηνεία του όσων αφορά τον ορθογώνιο Ζωδιακό (βλέπε Εικόνα 3. και σημείωση 3.), ο Σ.Α. Μάκεϋ γράφει:
“Όλοι γνωρίζουν πως ο καλοκαιρινός Ήλιος ανεβαίνει ψηλότερα το μεσημέρι απ’ότι ο χειμερινός Ήλιος. Όταν ο Ήλιος έχει αποκτήσει το μεγαλύτερο ύψος του το καλοκαίρι, λέμε πως είναι “Μέσο του Θέρους”, και τότε ο Ήλιος γυρίζει προς τα πίσω ξανά. Αυτό το σημείο λέγεται Καλοκαιρινός Τροπικός, το ανώτερο ή ψηλότερο τμήμα του Ζωδιακού, -- η κορυφή, και όταν ο Ήλιος έχει κατέβει στο χαμηλότατο σημείο του στα μέσα του χειμώνα, από αυτό το σημείο γυρίζει προς τα πίσω, και αυτό το σημείο λέγεται ο χαμηλός τροπικός, το κάτω μέρος του Ζωδιακού. [...] Εδώ [δηλ. στον ορθογώνιο Ζωδιακό] έχουμε τους 12 αστερισμούς σε δύο ευθείες παράλληλες ζώνες, τοποθετημένες ανάμεσα σε δύο γυναικείες μορφές που αγκαλιάζουν το σύνολο του Ζωδιακού. Εδώ είναι ένα κοντάρι με μια λαβή από τη μία πλευρά, ενδεικτική της κορυφής. Αλλά για να αποτραπεί οποιαδήποτε αμφιβολία, η λαβή έχει τοποθετηθεί έτσι ώστε να αγγίζει το στόμα της γυναίκας, και κανείς δεν μπορεί να υποθέσει ούτε για μια στιγμή πως το στόμα στο κεφάλι προοριζόταν να αντιπροσωπεύει το κάτω μέρος του Ζωδιακού. Εδώ λοιπόν, στην κορυφή αυτού του Ζωδιακού, βρίσκουμε τον Αιγόκερο, και στο κάτω μέρος [του Ζωδιακού], στα πόδια της γυναίκας βρίσκουμε τον κάβουρα [τον Καρκίνο] διαιρεμένο περίπου στη μέση του. Εδώ λοιπόν, σε αυτό τον περίφημο Ζωδιακό, έχουμε τα πιο ικανοποιητικά στοιχεία που δείχνουν πως ο κάβουρας [ο Καρκίνος] ήταν πρωτύτερα ένας χειμερινός αστερισμός, και ο Αιγόκερως, στην κορυφή, ένας καλοκαιρινός αστερισμός. “ [TZT, σελ. 15-21]
Έτσι, φαίνεται πως ο Μάκεϋ, αφού είδε την προαναφερόμενη διαμόρφωση του ορθογώνιου Ζωδιακού της Ντεντέρα, θεώρησε πως τα παρακάτω ήταν πλήρως αποδεδειγμένες προϋποθέσεις:
Το “ανώτερο” ή το “ψηλότερο” τμήμα του Ζωδιακού αντιστοιχεί στο θερινό ηλιοστάσιο (“Μέσο του Θέρους”), όταν ο Ήλιος ανεβαίνει στο ψηλότερο σημείο του στον ουρανό. Το “χαμηλότατο” τμήμα του Ζωδιακού αντιστοιχεί στο χειμερινό ηλιοστάσιο (στα μέσα του χειμώνα), όταν ο Ήλιος ανεβαίνει στο χαμηλότερο σημείο του στον ουρανό.
Το “κοντάρι με τη λαβή” στο Ζωδιακό είναι ενδεικτικό της κορυφής, αλλά για να αποτραπεί οποιαδήποτε αμφιβολία, η λαβή έχει τοποθετηθεί έτσι ώστε να αγγίζει το στόμα της γυναίκας, και κανείς δεν μπορεί να υποθέσει ούτε για μια στιγμή πως το στόμα στο κεφάλι προοριζόταν να αντιπροσωπεύει το κάτω μέρος του Ζωδιακού. Έτσι, οι παραπάνω προϋποθέσεις θεωρούνται πως αποδεικνύουν πλήρως πως ο Καρκίνος (ο οποίος βρίσκεται στα πόδια των δύο γυναικών που περικλείουν το Ζωδιακό) ήταν χειμερινός αστερισμός, και πως ο Αιγόκερως (που βρίσκεται στο κεφάλι των γυναικών) ήταν θερινός αστερισμός.Ωστόσο, είναι προφανές από τα σχόλια του Μάκεϋ πως εξηγεί το περιεχόμενο του Ζωδιακού χωρίς να λαμβάνει καθόλου υπ’ όψη του το σχετικό γενικό πλαίσιο (μυθολογικό, συμβολικό, θρησκευτικό, πολιτισμικό, κλπ.) μέσα στο οποίο βρίσκουμε αυτό το Ζωδιακό -- πόσο μάλλον, απ’ότι φαίνεται ούτε καν το γνωρίζει. Όλα τα θρησκευτικά, μυθολογικά και φιλοσοφικά συστήματα -- ακόμα και απλές σχολές καλλιτεχνικής απεικόνισης -- όλα έχουν κάποια χαρακτηριστικά σύμβολα και “μοτίβα” που είναι αναγκαίο να ερμηνεύονται εντός ενός κατάλληλου γενικού πλαισίου, έτσι ώστε να αποφεύγονται χονδροειδείς διαστρεβλώσεις και παρεξηγήσεις. Ακόμα και πράγματα που μπορεί να μας φαίνονται “ολοφάνερα” μπορεί να έχουν διαφορετικά νοήματα και σημασία σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια, τα οποία χαρακτηρίζονται από το δικό τους μυθολογικό υπόβαθρο και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, μπορούμε να κάνουμε τις παρακάτω ερωτήσεις:
Αν δείχναμε την εικόνα μιας “οργισμένης θεότητας” του Θιβετανικού Βουδισμού σε έναν παρατηρητή που δεν έχει καμία απολύτως γνώση πάνω στο θέμα, θα το θεωρούσε ο παρατηρητής “ολοφάνερο” πως αυτό είναι μια απεικόνιση ενός φωτισμένου όντος που καταβάλλει δυνάμεις προς κοσμικό όφελος; Ή, για παράδειγμα, η απεικόνιση του τριχωτού αρχέγονου ανθρώπου Πάνγκου, ο οποίος θεωρείται από την Κινεζική μυθολογία ως αυτός που αρχικά διαχώρισε το κοσμικό αυγό στον Ουρανό και τη Γη. Θα μπορούσε μια απλή απεικόνιση του Πάνγκου να μεταβιβάσει άμεσα και χωρίς αμφιβολία την ιδέα του συμπαντικού “κτίστη”, σε κάποιον με καμία γνώση αυτού του μυθολογικού πλαισίου;
Είναι προφανές από αυτά τα χονδροειδή παραδείγματα, όπως και από άλλα πιθανόν καλύτερα που θα μπορούσαν να αναφερθούν, πως για να εκτιμήσουμε σωστά μια “μυθολογική” αναπαράσταση, ή και οποιαδήποτε αναπαράσταση που σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο, πρέπει να αποκτήσουμε μια αρκετά καλή γνώση των βασικών συμβόλων και εννοιών που χαρακτηρίζουν αυτό το πλαίσιο. Κατά συνέπεια, μπορούμε να προχωρήσουμε στο να δούμε τη σχέση μεταξύ των αρχικών υποθέσεων του Σ.Α. Μάκεϋ και κάποιων βασικών Αιγυπτιακών συμβολικών εννοιών. Ο Μάκεϋ θεώρησε ότι είναι προφανές πως οι γυναικείες μορφές που περιβάλλουν τον ορθογώνιο Ζωδιακό μπορούν να μας δείξουν την “κορυφή” και το “κάτω τμήμα” του Ζωδιακού. Ωστόσο, οι εν λόγω γυναικίες μορφές είναι απεικονίσεις της Αιγυπτιακής θεάς Νούτ (που μπορεί να μεταφραστεί ως “νύχτα”), η οποία θεωρείτο, από μυθολογικής και αστρονομικής απόψεως, πως καμπυλώνεται πάνω από τη Γη και εκτείνεται από πάνω της ως ο ουράνιος θώλος. Κατά την απαράλλακτη παράδοση, η Νούτ θεωρείτο πως εκτείνεται πάνω από τη Γη από τα ανατολικά προς τα δυτικά, και πως γεννούσε τα αστρονομικά σώματα (όπως ο Ήλιος, η Σελήνη, τα αστέρια και οι πλανήτες) στον ανατολικό ορίζοντα, και τα “έτρωγε” όταν έφταναν στο δυτικό ορίζοντα. Λεγόταν πως τα αστρονομικά σώματα έπλεαν πάνω στο σώμα της μέσα σε “βάρκες”. Ο Ήλιος καθημερινά γεννιόταν από τη Νούτ στην Ανατολή, διένυε την έκταση του ουρανού, και τελικά “τρωγόταν” από αυτή όταν έφτανε στη Δύση.
Εκεί ξεκινούσε το νυκτερινό ταξίδι του Ήλιου στο Ντούατ (ο λεγόμενος “Κάτω Κόσμος”), το οποίο γινόταν από τη Δύση προς την Ανατολή. Αυτό τελικά οδηγούσε τον Ήλιο στο να ξαναγεννηθεί στον ανατολικό ορίζοντα την επόμενη ημέρα.
Η “Βίβλος της Νούτ” (“Book of Nut”) είναι ένα αρχαίο Αιγυπτιακό κείμενο, το οποίο σώζεται σε αρκετές εκδόσεις, και που ασχολείται αποκλειστικά με το να περιγράψει αυτό το σύστημα κοσμολογίας και αστρονομίας. Βλέπουμε μία έκδοση της “Βίβλου της Νούτ” στην παρακάτω εικόνα (Εικόνα 5.):
Εικόνα 5. Η “Βίβλος της Νούτ”, όπως βρίσκεται στο ταβάνι του κενοταφίου του Σέθου του Πρώτου (Seti I) στην Άβυδο (Abydos).
Όπως διαβάζουμε στην επιγραφή της “Βίβλου της Νούτ” που περιγράφει το σώμα της Νούτ σαν σύνολο: “Αυτή είναι η εικόνα [...]. Η γυναικεία μορφή που έχει αυτή τη στάση -- δηλαδή, με το κεφάλι της στη Δύση και το πίσω μέρος της στην Ανατολή -- είναι η θεά [...]. Το πίσω μέρος είναι η αρχή, δηλαδή είναι το σημείο της γέννησης.” [EAT,τόμος 2,σελ.49]
Έτσι λοιπόν γίνεται γρήγορα εμφανές πως το κεφάλι, το στόμα και τα πόδια της μορφής της Νούτ φέρουν τελείως διαφορετικές έννοιες από αυτές που ο Μάκεϋ τους ανέθεσε με τόση ευκολία. Αυτό δημιουργεί προβλήματα αναφορικά με τα ύστερα συμπεράσματα του Μάκεϋ, όπως είναι εύκολα κατανοητό.
Επιπλέον, ο Μάκεϋ θεώρησε πως οι δίσκοι (ή σφαίρες) που βρίσκονται στο κεφάλι και στα πόδια της Νούτ είναι “λαβές”, που δείχνουν ποιά είναι η “πάνω” πλευρά του Ζωδιακού. Παρ’ ολ’ αυτά, οι σφαίρες αυτές επιδεικνύουν τις διάφορες θέσεις του Ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Οι πιο συνηθισμένες θέσεις για να ζωγραφιστούν οι σφαίρες αυτές είναι τα γεννητικά όργανα και το στόμα της Νούτ, με αυτό τον τρόπο ξεχωρίζοντας την “πρώτη” και την “τελευταία” θέση του Ήλιου κατά τη διάρκεια της ημερήσιας διαδρομής του -- δηλαδή τις στιγμές που ο Ήλιος “γεννιέται” και που “τρώγεται” από τη Νούτ. Αυτό επιδυκνείεται πιο εύκολα αφού συμβουλευτούμε και μια “περιληπτική” έκδοση της Νούτ, η οποία βρίσκεται σε ένα άλλο τμήμα του ίδιου ναού της Ντεντέρα:
Εικόνα 6. Η θεά Νούτ, όπως βρίσκεται στο ταβάνι ενός άλλου τμήματος του ναού της Χαθόρ, στη Ντεντέρα. (Αυτό είναι το ταβάνι του παρεκκλησίου του Νέου Έτους) Αφού συμβουλευθούμε την περιγραφή της “Βίβλου της Νούτ” μπορούμε να αναφερθούμε στα παρακάτω σχετικά αποσπάσματα [6]:
“Είναι μέσα από το στόμα της που η μεγαλειότης αυτού του θεού -- δηλαδή του Ρά-- εισέρχεται στο Ντούατ. Κοίταξε την εικόνα, τον δίσκο που είναι στο στόμα της. [...] .Αργότερα, από αυτό -- δηλαδή από το Ντούατ -- πηγαίνει εμπρός. Σε αυτόν -- δηλαδή στον ουρανό -- ξαναταξιδεύει. Μαζί του τα άστρα δύουν και μαζί του ανατέλλουν. [...] Η Νούτ έκανε τα παιδιά της να δύσουν, και το έκανε έτσι ώστε να τα γεννήσει. [...]
Το κόκκινο εμφανίζεται μετά τη γέννηση του Ρα. Είναι το χρώμα που παίρνει ο δίσκος του Ήλιου την αυγή, όταν αυτός -- δηλαδή ο Ρα -- ανατέλλει, και οι ακτίνες του πέφτουν πάνω στη Γη με αυτό το χρώμα. Κοίταξε την εικόνα. [...].Είναι μέσα από το στόμα της, την απογευματινή ώρα του s.htp.n.s, που αυτός ο θεός (ο Ρα) εισέρχεται [στο Ντούατ]. [...] Δηλαδή, είναι μέσα από το στόμα της την τρίτη ώρα του απογεύματος που εισέρχεται. Είναι κατά την ένατη ώρα της νύχτας που συνηθίζει να εμφανίζεται από αυτή. Η μεγαλειότης αυτού του θεού εμφανίζεται στη Γη ξανά. Έχοντας γίνει ένας νέος, η δύναμή του είναι μεγάλη όπως την πρώτη φορά (της αρχαιότητάς του). [...].Αυτά -- δηλαδή τα άστρα -- είναι καθημερινά στην τοποθεσία που βρίσκεται στο πίσω μέρος της, στην Ανατολή, όταν αυτή γεννά τον Ρα κάθε μέρα.”
Τα προαναφερθέντα αποσπάσματα αποτελούν μια καλή περίληψη της κοσμολογίας, της αστρονομίας και της μυθολογίας που χαρακτηρίζει τη μορφή της Νούτ. Επίσης κάνουν αντιληπτό έναν αριθμό δυσκολιών με τις αρχικές υποθέσεις του Μάκεϋ, για τον ακόλουθο λόγο: Ο τρόπος που ο Μάκεϋ προσεγγίζει αρκετά από τα κρίσιμης σημασίας χαρακτηριστικά αυτής της εικονογραφίας είναι εμφανώς ιδιαίτερα ξένος προς το νόημα που οι ίδιοι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι απέδιδαν σε αυτά τα κοσμολογικά εικονογραφικά στοιχεία.
Περεταίρω, αξίζει τον κόπο να δώσουμε προσοχή στο παρακάτω απόσπασμα: “Αφού η μεγαλειότης του [Ρα] δύσει, αυτά [τα άστρα] εισέρχονται στο στόμα της στη θέση του κεφαλιού της στην Δύση. [...] Είναι μέσα της που ταξιδεύουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν δεν φωτοβολούν και δεν φαίνονται.” [EAT, τόμος 1, σελ.67]
Επειδή η Νούτ λέγεται πως “γεννά” και “τρώει” τα ουράνια σώματα καθημερινά, και επίσης λόγω του ότι το σώμα της αναφέρεται κάποιες φορές ως το “ουράνιο ποτάμι” πάνω στο οποίο τα ουράνια σώματα “ταξιδεύουν” μέρα και νύχτα, κάποιες φορές λέγεται πως τα ουράνια σώματα – αφού “φαγωθούν” και για όσο χρόνο παραμένουν αόρατα, στην πραγματικότητα ταξιδεύουν εντός του σώματος της Νούτ από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Όσο συμβαίνει αυτό, τα ουράνια σώματα σταδιακά πλησιάζουν το σημείο από το οποίο θα ξαναεμφανιστούν, όταν θα “ξαναγεννηθούν” από τη Νούτ στα ανατολικά.
Επίσης, αυτό το διάστημα μεταξύ της δύσης και της ανατολής ενός ουράνιου σώματος ταυτίζεται με το πέρασμα του θεού Ήλιου Ρα μέσα από το Ντούατ. Όπως ο Ήλιος Ρα, έτσι και τα αστέρια λέγεται πως επίσης περνούν μέσα από το Ντούατ στο διάστημα μεταξύ της δύσης τους και της ανατολής τους.
Λόγω των παραπάνω περιγραφών της καθημερινής κυκλικής πορείας του Ήλιου και των αστεριών, και λόγω του ότι όλα τα ουράνια σώματα ταξιδεύουν “μέσα” στη Νούτ όταν δεν φαίνονται, υπάρχουν φορές που αυτός ο κύκλος απεικονίζεται με τη χρήση δύο μορφών της Νούτ αντί για μία. Μία από τις δύο αυτές μορφές αντιστοιχεί στη διαδρομή από την Ανατολή προς τη Δύση, όταν ο Ήλιος διασχίζει τον ουρανό κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η δεύτερη μορφή της Νούτ αντιστοιχεί στη διαδρομή από τη Δύση προς την Ανατολή, όταν ο Ήλιος (ή τα αστέρια) διανύουν το Ντούατ, με κατάληξη το να ξαναγεννηθούν στον ανατολικό ορίζοντα. Αυτή η δομή χαρακτηρίζει τις “Βίβλους της Ημέρας και της Νύχτας” (“Books of Day and Night”), δύο αρχαία Αιγυπτιακά κείμενα που περιέχουν κοσμολογικές και αστρονομικές περιγραφές, και εξιστορούν το πέρασμα του θεού Ήλιου μέσα από τον κύκλο των διαδοχικών “επαναγεννήσεών” του. Βλέπετε μια έκδοση των “Βίβλων της Ημέρας και της Νύχτας” στην παρακάτω εικόνα (Εικόνα 7):
Εικόνα 7. Η “Βίβλος της Ημέρας” (στο κάτω τμήμα της εικόνας) και η “Βίβλος της Νύχτας” (στο πάνω τμήμα της εικόνας), όπως βρίσκονται στο ταβάνι του τάφου του Ραμσή του Έκτου (Ramses VI), στην Κοιλάδα των Βασιλέων.
Στη “Βίβλο της Ημέρας” που βλέπουμε στην Εικόνα 7, το σώμα της Νούτ έχει πάνω του μια σειρά από Ηλιακούς δίσκους, οι οποίοι σηματοδοτούν την πορεία του “ουράνιου ποταμού” κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ενώ στη “Βίβλο της Νύχτας” το σώμα της Νούτ έχει πάνω του μια σειρά από αστέρια, σηματοδοτώντας την βραδινή πορεία του ίδιου “ποταμού”. Παρατηρήστε πως η κατεύθυνση του ποταμού αλλάζει για κάθε Βίβλο: Η “Βίβλος της Ημέρας” διαβάζεται από την Ανατολή προς τη Δύση (αριστερά προς τα δεξιά, στην Εικόνα 7). Η “Βίβλος της Νύχτας” διαβάζεται από τη Δύση προς την Ανατολή (δεξιά προς τα αριστερά, στην εικόνα 7). Κάθε “Βίβλος” είναι χωρισμένη σε 12 “κεφάλαια”.
Κάθε ένα από αυτά τα κεφάλαια περιγράφει τα γεγονότα που συμβαίνουν σε μία ώρα του κυκλικού ταξιδιού του Ήλιου. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χώριζαν μια ημέρα (μαζί με τη νύχτα) σε μια περίοδο 24 ωρών, όπως κάνουμε σήμερα. Η ημέρα είχε 12 ώρες, και η νύχτα άλλες 12 ώρες.
Αξίζει να σημειώσουμε πως στο τμήμα της “Βίβλου της Ημέρας” όπως αυτή φαίνεται στο κάτω τμήμα της Εικόνας 7, το σώμα της Νούτ έχει πάνω του ένα σύνολο 12 Ηλιακών δίσκων, οι οποίοι αντιστοιχούν στις 12 ώρες της ημέρας. Κάθε ένας από τους Ηλιακούς δίσκους είναι τοποθετημένος περίπου στο σημείο (κατά μήκος του σώματος της Νούτ) όπου βρίσκεται το ένα από τα 12 κεφάλαια στο οποίο αντιστοιχεί. Στο στόμα και στο πίσω μέρος της Νούτ βρίσκονται δύο ακόμα Ηλιακοί δίσκοι, με αυτό τον τρόπο τονίζοντας τη “γέννηση” και την “καταβρόχθιση” του Ήλιου στην αρχή και στο τέλος της ημέρας, και επίσης τονίζοντας την αρχή και το τέλος της “Βίβλου της Ημέρας” συνολικά.
Ο ‘κάβουρας’ του ορθογώνιου Ζωδιακού
Είναι γνωστό πως, στις Αιγυπτιακές απεικονίσεις που σώζονται, το ζώδιο του Καρκίνου (ή κάβουρα) κάποιες φορές συσχετίζεται με τον Αιγυπτιακό σκαραβαίο (ή σκαθάρι της κοπριάς). Επίσης, κοιτώντας τον ορθογώνιο Ζωδιακό της Ντεντέρα, εύκολα παρατηρούμε πως το τμήμα του Ζωδιακού όπου θα πρέπει να βρίσκεται το ζώδιο του Καρκίνου είναι στα πόδια των δύο μορφών της Νούτ. Εκεί βλέπουμε δύο απεικονίσεις του σκαραβαίου, μία στα πόδια κάθε μορφής της Νούτ.
Εικόνα 8. Τμήμα του ορθογώνιου Ζωδιακού, στο οποίο βλέπουμε τους σκαραβαίους στα πόδια της Νούτ.
Σχετικά με αυτό το θέμα, ο Μάκεϋ γράφει: “Στα πόδια της γυναίκας [δηλ. της Νούτ] βρίσκουμε τον κάβουρα [τον Καρκίνο] διαιρεμένο περίπου στη μέση του. Εδώ λοιπόν, σε αυτό τον περίφημο [ορθογώνιο] Ζωδιακό, έχουμε τα πιο ικανοποιητικά στοιχεία που δείχνουν πως ο κάβουρας [ο Καρκίνος] ήταν πρωτύτερα ένας χειμερινός αστερισμός[.]” [TZT, σελ. 15-21]
Έτσι ο Μάκεϋ υποθέτει πως οι δύο σκαραβαίοι είναι αποκλειστικά συνδεδεμένοι με την απεικόνιση του Καρκίνου. Στη συνέχεια σαν αποτέλεσμα της υπόθεσής του ότι τα πόδια της γυναικείας μορφής πρέπει να αντιστοιχούν στο χειμερινό ηλιοστάσιο, θεωρεί πως ο “κάβουρας” απεικονίζεται σαν χειμερινός αστερισμός. Επιπλέον, ερμηνεύει την εμφάνιση δύο σκαραβαίων (ή καβουρών) σαν ένδειξη του ότι ο κάβουρας είναι “διαιρεμένος περίπου στη μέση του”. Δηλαδή πως το χειμερινό ηλιοστάσιο λαμβάνει χώρα στο μέσο του αστερισμού του Καρκίνου. Παρ’ ολ’ αυτά, αφού μάθουμε το γενικό πλαίσιο των Αιγυπτιακών συμβόλων που ο Μάκεϋ τόσο έυκολα επιχειρεί να ερμηνεύσει με τον παραπάνω τρόπο, σύντομα γίνεται εμφανές πως το ζήτημα εμπεριέχει πολύ διαφορετικές δυναμικές.
Ο Σκαραβαίος, ο Ήλιος και ο Κέπρι
Στην αρχαία Αιγυπτιακή μυθολογία και κοσμολογία, ο Αιγυπτιακός σκαραβαίος είναι ένα σύμβολο που πάντα είχε ξεχωριστή θέση, τόσο στη συχνή αναφορά του εντός αρχαίων κειμένων, όσο και στη συχνή εικονογραφική του αναπαράσταση. Η θεότητα αυτή είναι γνωστή ως Κέπρι, Κέπερ ή Κέπερα [7], ο αυτοδημιούργητος πατέρας των άλλων θεών. Ήταν συνδεδεμένος με την έννοια του “γίγνεσθαι”, και του αποδιδόταν σταθερά η θέση του ανατέλλοντος Ήλιου, ο οποίος εμφανιζόταν από το σκοτάδι της Νύχτας. Ο Ε.Α. Γουάλις Μπάτζ γράφει:
”Ο θεός Κέπερα συνήθως αναπαρίσταται με ένα σκαθάρι για κεφάλι, και ο σκαραβαίος (ή σκαθάρι) ήταν ιερός για αυτόν. Το όνομα σημαίνει “γίνομαι, περιστρέφω, γυρίζω” και το αφηρημένο ουσιαστικό ‘κέπερου’ μπορεί να αποδοθεί ως “γεννήσεις” ή “εξελίξεις”. Ο θεός ήταν αυτοδημιούργητος, και ήταν ο πατέρας όλων των άλλων θεών. Οι άνδρες και οι γυναίκες εμφανίστηκαν από τα δάκρυα που έπεσαν από τα μάτια του. Το ζωικό και το φυτικό βασίλειο του χρωστούσαν την ύπαρξή τους. Ο Κέπερα είναι μια φάση του Άτουμ, του Ήλιου της Νύχτας, την δωδέκατη ώρα της νύχτας, όταν αυτός “γίνεται” ο ανατέλλων Ήλιος ή “Χαρμάχης” (δηλαδή, ο “Όρος στον ορίζοντα”). Περιγράφεται επίσης σαν “Κέπερα την πρωία, Ρα τη μεσημβρία και Άτουμ την εσπέρα”. [EBD, σελ. 246]
Εικόνα 9. Απεικονίσεις του Κέπρι. Στη “Μυστική Δοξασία”, η Ε.Π. Μπλαβάτσκι γράφει:
“Το Πνεύμα της Ζωής και της Αθανασίας παντού συμβολιζόταν με έναν κύκλο: Έτσι το ερπετό που δαγκώνει την ουρά του αντιπροσωπεύει τον κύκλο της Σοφίας στην απειρία. Όπως και ο αστρονομικός σταυρός -- ο σταυρός μέσα σε έναν κύκλο, και η σφαίρα, με δύο φτερά γύρω της, που αργότερα έγινε ο ιερός Σκαραβαίος των Αιγυπτίων. Το ίδιο το όνομα του Σκαραβαίου υπδήλωνε τη μυστική ιδέα που συνδεόταν με αυτόν. Γιατί ο Σκαραβαίος λέγεται στην Αίγυπτο (στους παπύρους) Κόπιρρον και Κόπρι από το [Αιγυπτιακό] ρήμα ‘κόπρον’, “γίνομαι”, κι έτσι έγινε σύμβολο και έμβλημα της ανθρώπινης ζωής και των διαδοχικών επανα-γεννήσεων του ανθρώπου, μέσω των περιπλανήσεών και των μετεμψυχώσεων (επανενσαρκώσεων) της απελευθερωμένης Ψυχής.” [SD, II, 552]
Εικόνα 10. Οι τρείς πτυχές του Ήλιου, τοιχογραφία στο Λούξορ (Luxor).Κέπρι την πρωία (το πρωί), Ρα τη μεσημβρία και Άτουμ την εσπέρα (το βράδυ).
Είναι λοιπόν σαφές πως ο Κέπρι είναι μια σημαντική αρχαία Αιγυπτιακή θεότητα, με πολύ χαρακτηριστικές ιδιότητες. Στα “Κείμενα των Πυραμίδων” (“Pyramid Texts”), τα οποία θεωρούνται πως είναι οι παλαιότερες αρχαίες Αιγυπτιακές επιγραφές που γνωρίζουμε, διαβάζουμε τα ακόλουθα: “Θα επιβιβαστείς στο πλοίο του Ρα, στο οποίο οι θεοί αρέσκονται να ανεβαίνουν,[...] Ο [Όνομα] θα επιβιβαστεί σε αυτό το πλοίο, σαν τον Ρα. Θα καθίσεις σε αυτό το θρόνο του Ρα, έτσι ώστε να διατάσεις τους θεούς, γιατί πράγματι εσύ είσαι ο Ρα, που εμφανίζεται από τη Νούτ, η οποία γεννά το Ρα καθημερινά. [...] Κάνουν τον [Όνομα] να πραγματοποιηθεί σαν τον Ρα, με το όνομά του, [δηλαδή με το όνομα:] “Κέπρι”. “ [PT, σελ. 258] Επιπλέον: “Κάνουν τον [Όνομα] να ανέβει στον Κέπρι,αυτόν που υπάρχει στην ανατολική πλευρά του ουρανού.” [PT, σελ. 305]
Στην Αιγυπτιακή “Βίβλο των Νεκρών”, Κεφ. 15, διαβάζουμε:Ένας ύμνος για τον Ρα όταν ανατέλλει στο ανατολικό τμήμα του ουρανού: [...] “Φόρος τιμής σε σένα, Ω εσύ που ήρθες ως ο Κέπερα, Κέπερα ο δημιουργός των θεών. Ανέρχεσαι, ακτινοβολείς, φωτίζεις τη μητέρα σου [τη Νούτ], στέφεσαι βασιλιάς των θεών. Η μητέρα σου Νούτ σου αποτίνει φόρους τιμής και με τα δυό της χέρια. […] “ [EBD, σελ. 246] Τέλος, μπορούμε να αναφέρουμε τη “Βίβλο της Νούτ”, παραθέτοντας τα παρακάτω αποσπάσματα: “[Αυτό είναι] το κείμενο που βρίσκεται κάτω από το σκαραβαίο που είναι κάτω από το μηρό της [της Νούτ] [8] :
Εισέρχεται ως αυτός ο σκαραβαίος. Έρχεται στην ύπαρξη όπως ήρθε στη ύπαρξη την πρώτη φορά στη Γη, τον αρχέγονο χρόνο.Είναι ως αυτός (ο σκαραβαίος) που εισέρχεται, ως αυτός (ο σκαραβαίος) που ανέρχεται στον ουρανό, δηλαδή με τη μορφή του Κέπερ, που βλέπουμε στην εικόνα.[...] Αυτή είναι η μορφή με την οποία ανέρχεται στον ουρανό, όταν είναι δυνατός [...].Ήταν με τη μορφή του Κέπερ που ξεκίνησε να ανέρχεται στον ουρανό, τον αρχέγονο χρόνο. [...].Είναι η ανατολή του Ρα [...]. Ανοίγει στον ουρανό, δηλαδή, η τοποθεσία από την οποία ο Ρα ανέρχεται από το Ντούατ, αυτό [το σημείο] από το οποίο ανατέλλει καθημερινά. [...] Αυτός, με τη μορφή του Κέπερ, [...] παίρνει τη μορφή του Ηλιακού δίσκου, [...] αυτή που φαίνεται στην εικόνα. [...] Το κόκκινο εμφανίζεται μετά τη γέννησή του. Είναι το χρώμα που έχει ο Ηλιακός δίσκος την αυγή [...] . “ [EAT,vol 1, σελ. 52-55].Από τα ενδεικτικά αποσπάσματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, το γενικό πλαίσιο της θεότητας.Κέπρι μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα. Η σταθερή ημι-αστρονομική σύνδεση του Κέπρι με τον ανατέλλοντα Ήλιο στον ανατολικό ορίζοντα είναι επίσης σαφής.Σαν συνέπεια των παραπάνω, ο σκαραβαίος στα πόδια της Νούτ, όπως φαίνεται στον ορθογώνιο Ζωδιακό (δεξί τμήμα της Εικόνας 8), όπως και ο ακτινοβόλος δίσκος (τον οποίο ο Μάκεϋ ερμήνευσε ως “λαβή”) που βγαίνει από το σώμα της Νούτ, γίνονται πλήρως κατανοητά στο σχετικό τους γενικό εικονογραφικό πλαίσιο.
Όσων αφορά το πρόσωπο που βλέπουμε ανάμεσα στις ακτίνες του Ήλιου (Εικόνα 8): αυτό είναι το πρόσωπο της Χαθόρ, της θεάς στην οποία είναι αφιερωμένος ο εν λόγω ναός της Ντεντέρα. Το πρόσωπό της βρίσκεται πάνω στις κολόνες ολόκληρου του ναού. [9] .
Εικόνα 11. Ναός της Χαθόρ, στη Ντεντέρα. Κύρια είσοδος του ναού.
Από τα παραπάνω, πρέπει να είναι σαφές πως η απεικόνιση του σκαραβαίου και του ακτινοβόλου Ηλιακού δίσκου που βγαίνει από το σώμα της Νούτ, όπως φαίνονται στον ορθογώνιο Ζωδιακό της Ντεντέρα (Εικόνα 8), είναι Αιγυπτιακά εικονογραφικά στοιχεία με πολύ καλά ορισμένα νοήματα. Επιπλέον, έχουν θεμελιώδη κοσμολογική σημασία στην Αιγυπτιακή μυθολογία. Όλα τα παραπάνω κάνουν αυτά τα εικονογραφικά στοιχεία μάλλον ακατάλληλα για εφευρετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις -- ειδικά για τόσο απληροφόρητες ερμηνευτικές προσεγγίσεις, όπως αυτές του Μάκεϋ.
Δεξιά: Ανάγλυφο που βρίσκεται στο κάτω μέρος της αψίδας της εξωτερικής πύλης του ναού. (Παρατηρήστε το φτερωτό Ηλιακό δίσκο και το φτερωτό σκαραβαίο. )
Φυσικά, περιττό να πούμε πως ο σκαραβαίος δεν θα ήταν πιθανό να βρεθεί σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος της Νούτ πέρα των ποδιών και των γεννητικών οργάνων της. Αυτό είναι πλήρως εξηγήσιμο από τον ίδιο τον ορισμό του σκαραβαίου στον Αιγυπτιακό συμβολισμό (όπως είδαμε παραπάνω), μια και το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του σκαραβαίου είναι η γέννησή του από τη Νούτ την αυγή, στην ανατολή.Έτσι λοιπόν, αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως θα περιμέναμε, σε όλες τις απεικονίσεις του σκαραβαίου σε συνδυασμό με τη Νούτ, ο σκαραβαίος σταθερά απεικονίζεται σε αυτή τη θέση του σώματος της Νούτ σε πρακτικά όλες τις αναπαραστάσεις του που σώζονται στην Αίγυπτο μέχρι και σήμερα.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ….
