Καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει και να πρεσβεύει προσωπικά την όποια γνώμη, την όποια ιδεολογία, την όποια θρησκεία επιθυμεί.
Καμιά ιδέα δεν είναι απαράδεκτη, ακόμα και η πιο παρατραβηγμένη, ακόμα και η πιο ειδεχθής.
Καμιά ιδέα, κανένας λόγος, καμιά πίστη δεν πρέπει να μένουν αλώβητες από την κριτική, το χλευασμό, το χιούμορ, την παρωδία, τη γελοιοποίηση, την πλαστογράφηση. "Θα το επαναλαμβάνω σε κάθε τόνο" έγραφε ο Ζωρζ Μπατάιγ, "ο κόσμος είναι κατοικήσιμος μόνο υπό τον όρο ότι τίποτα μέσα του δεν θα είναι σεβαστό". Και ο Σκυτεναίρ έγραφε: "Υπάρχουν κάποια πράγματα με τα οποία δεν αστειεύεσαι. Δεν αστειεύεσαι αρκετά!".
Ότι ιεροποιεί σκοτώνει. Η απέχθεια γεννιέται από τη λατρεία. Όταν ιεροποιούνται, το παιδί γίνεται τύραννος, η γυναίκα αντικείμενο, η ζωή μια οντότητα αφηρημένη χωρίς σάρκα και οστά. Όποιος αναδεικνύεται σε μεσσία, προφήτη, πάπα, ιμάμη, παπά, ραβίνο, πάστορα και κάθε λογής πνευματικό καθοδηγητή, έχει σαν δικαίωμα να καταδικάζει σαν βλασφημία, να στηλιτεύει σαν αποστασία, να αναθεματίζει από τη στιγμή που χλευάζεται το δόγμα του, η πεποίθηση του, η πίστη του, αλλά ας μην διανοηθεί να επιβάλει με δικαστικά μέσα απαγόρευση των γνωμών τις οποίες σιχαίνεται κι ας μην θελήσει να ανακόψει τη διάδοση τουυς απειλώντας τον εκφραστή τους με μεθόδους ιεράς εξέτασης, σαρίας ή μαφίας, που η ανθρώπινη ευαισθησία απορρίπτει δια παντός.
Η βλασφημία είναι το κατάλοιπο ενός θρησκευτικού ολοκληρωτισμού ασυμβίβαστου με την ανθρώπινη πρόοδο. Δεν έχει πλέον κανένα νόημα σήμερα. Η θρησκεία είναι υπόθεση προσωπικής συναλλαγής ανάμεσα σε αυτόν που την ασπάζεται και το υπερφυσικό ον που ο ίδιος διάλεξε να του καθορίζει τη μοίρα. Είναι απαράδεκτο να επιβάλλεται ενός εκκλησιαστικού ή κρατικού θεσμού, ενώπιον του οποίου κάποιος θα έπρεπε και να τελεί τελετές δεν μπορεί να συγχέεται με την αυθαίρετη εξουσία να τις συνιστά σε όσους δεν τη συμμερίζονται.
Αν υποχρεώσεις το παιδί να υποταχθεί σε ένα δόγμα χωρίς να το διαφωτίσεις προηγουμένως με τη συγκριτική μελέτη της εβραϊκής, της χριστιανικής, της ισλαμικής, της βουδιστικής, της ινδουιστικής, της κελτικής, της αρχαιοελληνικής ή της αιγυπτιακής μυθολογίας, είναι σαν να το διαφθείρεις.
Η ελευθερία να γνωρίζει κανείς τα πάντα συνδέεται αναπόφευκτα με την πρωτοκαθεδρία που αποδίδεται στο ζων, και σε αυτό συνίσταται η τέχνη να συνδυάζει κανείς ένα μυαλό γεμάτο γνώσεις με ένα σωστά δομημένο εγκέφαλο.
Η ελευθερία να λες τα πάντα υπάρχει μονάχα όταν διεκδικείται κάθε στιγμή. Αυτοαναιρείσαι όταν περιορίζεται να καταναλώνει παθητικά έτοιμες ιδέες, που καθώς πολλαπλασιάζονται χαοτικά, την πνίγουν.
Η ελευθερία της έκφρασης θα πάψει να είναι το υποκατάστατο της ελευθερίας του πράττειν όταν η ζωντάνια και η ενεργητικότητα που κρύβουν θα προλαμβάνουν και θα αποθαρρύνουν τις παραποιήσεις, επιφέροντας την αντιστοιχία ανάμεσα στην αδελφοσύνη των λέξεων και την αδελφοσύνη των ανθρώπων.
[painting art by Leon Kubasski]
