Κυριακή 21 Ιουλίου 2013

Tι Κρύβεται στο DNA; Μια επιστημονική ανακάλυψη που μπορεί να αλλάξει τα πάντα

 

“Εν Ιορδάνη”, από το Περιοδικό ΑΒΑΤΟΝ

Σχεδόν σε όλες τις μυθολογίες και τις παραδόσεις των λαών υπάρχουν αναφορές για σπουδαία μυστικά από παλιούς κόσμους που υπήρξαν και κάποια στιγμή καταστράφηκαν. Για μια γνώση ανώτερη που ίσως χάθηκε, ίσως με κάποιους τρόπους διασώθηκε και μεταδόθηκε αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων, από γενιά σε γενιά, με τρόπους που μόνο οι μυημένοι μπορούν να αποκωδικοποιήσουν.

Το ίδιο επαναλαμβάνεται και στις εσωτερικές διδασκαλίες των παραδόσεων: κόσμοι φωτεινοί, κόσμοι ουτοπικής γνώσης και προόδου που άγγιξαν το απόγειό τους και μετά κατέρρευσαν, παραμένοντας στη συλλογική μνήμη ως χαμένη Ατλαντίδα, ως κήπος της Εδέμ και άλλα, όπου υπήρξαμε ομοτράπεζοι θεών και στη συνέχεια εξοριστήκαμε στη λάσπη του χωμάτινου σαρκίου μας.

Κι ύστερα; Ο δρόμος της επιστροφής θα ήταν μακρύς, τα χρόνια αμέτρητα, όσες και οι γενιές που θα έπρεπε να γεννηθούν και να σβήσουν. Το μυστικό όμως δεν έπρεπε να χαθεί.

ibm

Ποιος ήταν ο τρόπος και ο τόπος που θα μπορούσε κάποιος να κρύψει ένα τέτοιο σπουδαίο μυστικό και να είναι σίγουρος ότι θα διατηρηθεί ανόθευτο,  όσες χιλιάδες χρόνια κι αν περνούσαν; Ο ένας τρόπος που γνωρίζουμε, ήταν τα σύμβολα, ένας άλλος ορισμένες μορφές αντικειμενικής τέχνης (όπως για παράδειγμα η Σφίγγα στην Αίγυπτο), ένας άλλος οι μύθοι. Οι άνθρωποι πάντα αγαπάνε να ακούν και να επαναλαμβάνουν ιστορίες.

Μια όμορφη ιστορία θα γίνει αγαπημένο αφήγημα σε όλες τις γλώσσες που θα γεννηθούν και κάθε

άνθρωπος θα συνεχίσει να τη διηγείται με τον τρόπο του. Έτσι διατηρείς το πλαίσιο της ιστορίας. Πού θα κρύψεις όμως τις λεπτομέρειες και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για όσους συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχει μια κρυμμένη αλήθεια και αρχίσουν να αναζητούν κάτι παραπάνω; Μέσα στην ίδια την καρδιά σου, λέει η παράδοση!

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Οι περισσότεροι ερμηνεύουμε την παραπάνω φράση ως μια ωραία αλληγορία, που μέχρι σήμερα συνδέθηκε με την ηθική, με την έννοια του ενός κοινού Θεού γεννήτορα κλπ.

Πού θα μπορούσε όμως να κρυφτεί πραγματικά η αλήθεια και να είναι σίγουρο ότι όσες χιλιάδες χρόνια κι αν περάσουν, όπως και αν εξελιχτεί ή   μεταλλαχτεί το είδος μας, αυτή η πρώτη αλήθεια θα μείνει απείραχτη και αναλλοίωτη;

Η άκρη του μίτου που φαίνεται να οδηγεί σήμερα στη λύση αυτού του αινίγματος ξεκινάει, όσο κι αν φαίνεται παράταιρο, σε μια… βρετανική παμπ!

Πριν μερικούς μήνες, ο Ewan Birney και ο Nick Goldman, δυο νεαροί επιστήμονες που ανήκουν στο δυναμικό του European Bioinformatics Institute, έπιναν σε μια παμπ τις μπύρες τους, συζητώντας ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν.

Το Ινστιτούτο διαχειρίζεται ένα τεράστιο αρχείο (database) με γενετικές πληροφορίες δεκάδων χιλιάδων γονιδίων ανθρώπων, φυτών και ζώων. Όλες αυτές οι πληροφορίες μέχρι τώρα αποθηκεύονταν σε πανάκριβους σκληρούς δίσκους, που χρειάζονται καθημερινά εξίσου ακριβή ηλεκτρική ενέργεια για να συντηρηθούν.

Ωστόσο, με τη διαρκή αύξηση των πληροφοριών οι αποθηκευτικές ανάγκες μέρα με τη μέρα μεγαλώνουν, και σε συνδυασμό με το δεδομένο ύψος του προϋπολογισμού για τη διαδικασία αυτή, σύντομα το Ινστιτούτο θα βρισκόταν μπροστά σε ένα αδιέξοδο. Θα έπρεπε λοιπόν να βρεθεί, να επινοηθεί καλύτερα, ένας άλλος τρόπος αποθήκευσης με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες και οικονομικά φθηνότερος…

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ

Ίσως να ήταν και η χαλάρωση που φέρνει το αλκοόλ, αλλά εκεί στην παμπ, έξαφνα εμφανίστηκε μια εξωφρενική ιδέα: το DNA! Tο DNA είναι ένας καταπληκτικός τρόπος για να αποθηκεύεις πληροφορίες! Είναι ένας φυσικός σκληρός δίσκος με γενετικές πληροφορίες γραμμένες σε «χημική» γλώσσα (chemical language). Απλά το αλφάβητό της έχει τέσσερα γράμματα, τα τέσσερα νουκλεοτίδια, που κοινά αποδίδονται ως A, C, G και T.

Η διαφορετική διάταξη αυτών των τεσσάρων γραμμάτων σε τρία δισεκατομμύρια παραλλαγές δημιουργεί το ανθρώπινο γονιδίωμα, δηλαδή τις οδηγίες και το manual της ύπαρξής μας.

Όλη δε αυτή η πληροφορία είναι αποθηκευμένη σε κάθε μας κύτταρο, από την εποχή που ίσως οι προγονοί μας δεν περπατούσαν στο έδαφος, και θα υπάρχει ακόμα και σε απογόνους μας, που πιθανόν δεν θα μοιάζουν με εμάς και ενδεχομένως δεν θα κατοικούν στον πλανήτη μας.

Θεωρητικά, λοιπόν, το DNA θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αποθηκευτικός χώρος γενετικών πληροφοριών. Το πρόβλημα όμως είναι, αν μπορεί μέσα στο DNA να αποθηκευτεί ένας ψηφιακά δημιουργημένος «φάκελος». Έτσι, λέει ο Goldman, «μετά τις μπύρες αρχίσαμε να γράφουμε σε χαρτοπετσέτες ιδέες για το πώς θα μπορούσε η απίστευτη αυτή ιδέα να πραγματοποιηθεί».

Η ψηφιακή γλώσσα στηρίζεται σε δυο ψηφία, το ένα και το μηδέν. Δεν θα ήταν λοιπόν δύσκολο, είπαν οι δυο επιστήμονες, «να το μετατρέψουμε στη γλώσσα των τεσσάρων ψηφίων του DNA». Άλλωστε, η τεχνική είχε εφαρμοστεί ήδη από εκείνους που είχαν δημιουργήσει συνθετικό DNΑ.

ΤΑ ΣΟΝΕΤΑ ΤΟΥ ΣΑΙΞΠΗΡ

Χρειάζεται να κάνουμε μια δοκιμή, σκέφτηκαν οι δυο νεαροί. «Και τι να αποθηκέψουμε για αρχή;» αναρωτήθηκαν. Και ως Άγγλοι, τελείως φυσιολογικά, απάντησαν «Σαίξπηρ». Τα σονέτα του Σαίξπηρ, που όπως λένε, «είναι ο καθρέφτης της ζωής». Στη συνέχεια προσέθεσαν τη διάσημη ομιλία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, «I Have a Dream», και τέλος μια φωτογραφία του εργαστηρίου τους.

Στη συνέχεια έστειλαν όλο αυτό το υλικό, μεταφρασμένο σε κώδικα DNA υπό μορφή ψηφιακού φακέλου, σε μια εταιρεία βιοτεχνολογίας που συνθέτει DNA. Σε λίγες μέρες έλαβαν από την εταιρεία ένα κουτί που περιείχε ένα μικροσκοπικό δοκιμαστικό σωλήνα που φαινόταν άδειος. Στο κάτω μέρος του σωλήνα ωστόσο, υπήρχαν μικρά δυσδιάκριτα στίγματα που ήταν δείγματα συνθετικού DNA εμπλουτισμένα με τον δικό τους «φάκελο»!

Οι δυο επιστήμονες αποκωδικοποίησαν το συνθετικό DNA σε ψηφιακή γλώσσα και βρήκαν όλα τα αρχεία που είχαν στείλει –δηλαδή τα σονέτα του Σαίξπηρ, την ομιλία του Λούθερ Κινγκ και τη φωτογραφία του γραφείου τους–

άθικτα και 100% ακριβή!

Στη συνέχεια δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στο επιστημονικό περιοδικό Nature, επιβεβαιώνοντας έτσι πανηγυρικά ότι οποιαδήποτε πληροφορία, ή αν θέλετε ολόκληρη η γνώση του κόσμου μας, αν κωδικοποιηθεί κατάλληλα, μπορεί να διαφυλαχτεί στο DNA ενός, δύο ή και όλων των ανθρώπων!

Προς το παρόν βέβαια οι επιστήμονες λένε πως δεν είναι στις προθέσεις τους η αποθήκευση πληροφοριών στο DNA ζωντανών οργανισμών, δηλαδή ζώων ή ανθρώπων. Άλλωστε το κόστος μιας τέτοιας διαδικασίας είναι εξαιρετικά υψηλό, ωστόσο με τις τεχνολογικές εξελίξεις σε λίγα χρόνια θα είναι εξαιρετικά προσιτό.

ΜΗ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, σε μια περίπου δεκαετία θα συμφέρει πλέον σε μεγάλες εταιρίες να κρατούν τα αρχεία τους σε συνθετικό DNA παρά σε όγκους σκληρών δίσκων. Και όχι μόνο: σε λίγα χρόνια όλες οι πληροφορίες του κόσμου θα μπορούν να αποθηκευτούν σε DNA που θα χωράει στην παλάμη ενός χεριού…

…Ξέρω, είναι εξαιρετικά δύσκολο να το συλλάβει κανείς όλο αυτό, γι’ αυτό ας δούμε το πώς και το γιατί.

Η συνθετική πληροφορία, κωδικοποιημένη σε συνθετικό DNA, μπορεί να εισαχθεί στο γονιδίωμα ενός ανθρώπου και μέσα από αυτόν να περνάει στους απογόνους του, παραμένοντας αδρανής.

Είναι μη κωδικοποιητική πληροφορία, πράγμα που σημαίνει ότι δεν αλλάζει σε τίποτα τον τρόπο με τον οποίο το σύνολο του γενετικού κώδικα επηρεάζει τον οργανισμό στον οποίο βρίσκεται. Κι αυτό γιατί δεν μεταφέρει τις πληροφορίες για την παρασκευή λ.χ. μιας πρωτεΐνης (εξ ου και μη κωδικοποιητική από βιολογική άποψη), αλλά άλλες πληροφορίες, όπως για παράδειγμα έργα του Σαίξπηρ.

Αυτές τις πληροφορίες θα τις μεταφέρουν αναλλοίωτες και οι απόγονοι του συγκεκριμένου ανθρώπου, χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα για το ότι «μεταφέρουν» κάτι τέτοιο, μέχρι τη στιγμή που κάποιος θα έχει την επιστημονική γνώση να τις αποκωδικοποιήσει.

ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ

Και καθώς ερευνούσαμε και μαζεύαμε τις πληροφορίες μας γι’ αυτό το θέμα και μπαίναμε βαθύτερα στην ουσία του, έξαφνα ένα ερώτημα αναδύθηκε στη σκέψη μας: είναι πιθανό να υπάρχει και άλλη «μη κωδικοποιητική» πληροφορία στο DNA μας; Με άλλα λόγια, μήπως δεν είναι η πρώτη φορά που έκαναν χρήση της οι δυο νεαροί επιστήμονες, αλλά υπάρχει και προγενέστερο υλικό;

Αυτό που ανακαλύψαμε, ρωτώντας ειδικούς, μας έκανε να τρίβουμε τα μάτια μας: περισσότερο από το 60% του DNA μας είναι ακριβώς μη κωδικοποιητική πληροφορία!

Δηλαδή, το μεγαλύτερο μέρος της πληροφορίας που μεταφέρουμε όλοι (εδώ και δεν ξέρουμε πόσες χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια),  ξεκινώντας από τους πρώτους ανθρώπους σε αυτό τον πλανήτη, είναι πληροφορία που δεν παίζει ρόλο στη βιολογική διαμόρφωση του ανθρώπου.

Θα μπορούσε να την έχει τοποθετήσει κάποιος εκεί; Βεβαίως!

Θα είχαμε επίγνωση της πληροφορίας αυτής; Όχι!

Μήπως λοιπόν, η ξαφνική εμφάνιση μιας γνώσης, ένα είδος έκλαμψης που αναδύεται σε ορισμένες μεγάλες μορφές της ιστορίας, έχει σχέση με ένα «άνοιγμα» προς μια τέτοια πληροφορία; Ποιος ξέρει, είναι η απάντηση.

Επίσημα, κανείς επιστήμονας δεν νιώθει την περιέργεια να το ψάξει κι έτσι δεν έχει ανακοινωθεί τίποτα σχετικό. Ανεπίσημα, είμαστε βέβαιοι πως οι ειδικοί στην αποκωδικοποίηση του DNA πρέπει να έχουν ήδη πιάσει δουλειά. Και σιγά που θα ενημερώνουν τον κάθε τυχόντα για τα αποτελέσματα της δουλειάς τους.

Υ.Γ. Και πριν δημοσιευτεί το άρθρο μια ακόμα ανακάλυψη δημοσιοποιήθηκε. Μια άλλη ερευνητική ομάδα δεν χρησιμοποιησε απλά το DNA ως «σκληρό δίσκο» αλλά πρόσθεσε και προγραμματισμό. Το μέλλον που φανταζόμαστε είναι ήδη παρελθόν!

Ευχαριστούμε τον Ρωμανό Π. για τις πρωτότυπες πληροφορίες.