by Iordanis
Το κείμενο αυτό παρουσιάστηκε στο Φόρουμ του Μεταφυσικού που διοργάνωσε το περιοδικό ΑΒΑΤΟΝ το 2006
Οι 12 Μεγάλοι Μάγοι της Αλχημείας και η Εξέλιξη του Μεγάλου Έργου.
Ένας ωραίος τίτλος που θα μπορούσε να διατυπωθεί πιο απλά και με περισσότερη ασάφεια και ως, Ξεφυλλίζοντας Ερμητικές Σημειώσεις.
Η πρώτη μας διαφάνεια μας οδηγεί στον τόπο και την εποχή απ όπου νομίζω πως πρέπει να ξεκινήσουμε.
Ο ουροβόρος. Το φίδι που τρώει την ουρά του, ο κύκλος που έχει ορισμένο κέντρο δηλαδή το εκδηλωμένο σύμπαν που κάποτε θα αυτοαναλωθεί μέσα στην πληρότητά του, ένα σύμβολο και μια εικόνα, η συγκεκριμένη που είναι ιδιαίτερα γνωστή. Συνήθως παρουσιάζεται ξεγυρισμένο μόνο το θέμα, ο ουροβόρος. Εδώ σας δείχνω την πλήρη σελίδα που όπως φαίνεται συνοδεύεται από ένα κείμενο σε γλώσσα ελληνική. Το Γνωστικό αυτό σύμβολο ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στην ελληνιστική Αίγυπτο και η ελληνική γλώσσα μας υποδεικνύει πως από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε. Στην κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια συναντήθηκαν η ανατολή με την δύση και εδώ γεννήθηκε ο πρώτος συγκρητισμός. Εδώ η ελληνική φιλοσοφία αγκάλιασε τις ανατολικές δοξασίες και γέννησε την θεουργία. Τον Νεοπλατωνισμό, τον Πρόκλο και τον Ιάμβλιχο. Φιλόσοφοι και Θεουργοί ή Μάγοι και φιλόσοφοι, επίθετα που προσδιόρισαν αλχημιστές και ερμητιστές του ευρωπαϊκού μεσαίωνα και της αναγέννησης. Ερμητισμός λοιπόν, που στηρίζεται στα κείμενα του Ερμή του Τρισμέγιστου κείμενα που σήμερα είναι γνωστό πως γράφτηκαν εκείνη, την αλεξανδρινή περίοδο, και ήταν σαφώς επηρεασμένα από το νεοπλατωνικό κύμα ιδεών.
Ένας μύθος μας διασώζει ότι ο Ερμής ήταν αυτός που χάρισε την γραφή στον άνθρωπο. Οι θεοί διαμαρτυρήθηκαν και του είπαν πως μέχρι τώρα οι θνητοί επαναλάμβαναν δημόσια ιστορίες για να γίνει δυνατόν να διατηρηθούν μέσα στην μνήμη. Φοβόντουσταν πως η γραφή θα οδηγούσε την μνήμη των θνητών στην τεμπελιά και την αρχαία μνημοσύνη, την αρχαία σοφία, στην λήθη. Ο Ερμής τους καθησύχασε και τους είπε πως η προφορική διήγηση ποτέ δεν θα λησμονιόταν ή γραφή όμως θα πρόσθετε έναν ακόμα διαφορετικό τρόπο διαιώνισης και ανάπτυξης της σοφίας. Αν δεν με απατά η μνήμη μου ή γραφή συνέβαλε στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της επιστήμης. Όμως ο Τριμέγιστος είχε δίκιο. Η παράδοσή του χρησιμοποίησε και τους δυο δρόμους για να διαιωνιστεί. Καθώς η Αλεξάνδρεια και η ελληνιστική εποχή βυθιζόταν στη βια και τις φλόγες, πρόσφυγες έφτασαν στις Αραβικές χώρες και ίδρυσαν τα πρώτα πανεπιστήμια. Εκεί διασώθηκαν οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί, τα κείμενά τους ακολούθησαν την επέκταση των Αράβων στην Ισπανία και από εκεί τα αγκάλιασε η Ευρώπη της Αναγέννησης.
Αν αυτός υπήρξε ο δρόμος της επιστήμης, η προφορική μνήμη επέλεξε τον παλιό πατροπαράδοτο τρόπο. Παραμυθάδες και ταξιδευτές σε ανατολή και δύση διηγήθηκαν νύχτες δίπλα σε φωτιά θαυμαστές ιστορίες και αργότερα τροβαδούροι και μενεστρέλοι τις τραγούδησαν σε κάθε φιλόξενη γωνιά της Ευρώπης. Τα ονόματα και οι τόποι μπορεί να παραλλάσσονταν τα νοήματα όμως ήταν σταθερά. Η προαιώνια πάλη καλού και κακού, η αναίτια εξορία χάριν της βίας ενός ισχυρού κακού και η πορεία της κάθαρσης μέσα από την αναζήτηση μιας θείας δέσποινας, ενός πολύτιμου θησαυρού, ενός πολύτιμου μυστικού που κάπου έχει διασωθεί… Κοντολογίς μια επίπονη αναζήτηση που μέσα από δοκιμασίες και περιπέτειες μπορεί ίσως να οδηγήσει τον ήρωα στην ολοκλήρωση του έργου που έχει αναλάβει.
Ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψω τους σταθμούς της ερμητικής αναζήτησης από την Αίγυπτο μέχρι την Ευρώπη του 17ου αιώνα είναι οι κύριες γκραβούρες και αποσπάσματα απο τα συνοδευτικά κείμενα ενός βιβλίου που γράφτηκε από τον Μίκαελ Μάγιερ το 1617.
Ο τίτλος του βιβλίου αυτού είναι «Σύμβολα του χρυσού πίνακα των 12 Εθνών»
“Symbola aureae mensae duodecim nationum- Symboles de la table d’or de douze nations”
H παρουσίαση αρχίζει με τον Ερμή τον Τρισμέγιστο, τον πατέρα της Τέχνης από τον οποίο έλαβε το όνομά η Ερμητική φιλοσοφία. Σε μια παραδοσιακή απεικόνιση μας δείχνει τα δυο πρωταρχικά στοιχεία του Έργου, το Θείο και τον Υδράργυρο των σοφών, τον Πατέρα και την Μητέρα, τον Ήλιο και την Σελήνη η ένωση των οποίων παράγει την μυστική φωτιά.
Η σφαίρα που κρατά στο χέρι του αναπαριστά τον ουράνιο θόλο, και υπενθυμίζει την απαραίτητη επιρροή του μυστηριώδους κοσμικού παράγοντα που οφείλει να υποστεί το Υποκείμενο των Σοφών προτού μεταβληθεί σε Φιλοσοφική Λίθο.
Δεύτερος ο Αβικένας ή Αμπού Αλί Ίμπν Σινά, ο πρίγκιπας των ιατρών που έζησε στα τέλη της πρώτης ΜΧ χιλιετίας.
Διδάσκει πως το σταθερό μπορεί να μεταβληθεί σε πτητικό και το αντίθετο. Με αλλα λόγια, η τεχνη της μεταβολής της φύσης του Σταθερού σε Αέρια και αντίστροφα του πτητικού αερίου σε Σταθερό αποτελούν το σύνολο του Έργου.
Τρίτος ο Ρωμαίος Μορένιους χριστιανός ερημίτης που έζησε τον 7ο αιώνα και δίδαξε τον πρίγκηπα Χαλιντ, τον εισηγητή της Αραβικής αλχημείας. Ο Μορένιους προσομοιάζει τις δυσκολίες που συναντά ο άπειρος ερευνητής με έναν άνθρωπο που τσαλαβουτά και ζαλίζεται από τις αναθυμιάσεις των δικών του περιττωμάτων και με έναν ακόμα που προσπαθεί να σκαρφαλώσει κρυφά σε έναν πύργο απο το παράθυρο αλλά πέφτει και τσακίζεται. Ο Μορένιους δείχνει προς το έδαφος υπενθυμίζοντας έτσι ότι η γη μοιράζεται με τη Φιλοσοφική Γη το ίδιο σπαγυρικό σημείο. (Ας είμαστε πάντα γειωμένοι)
Ο Αλβέρτος ο Μέγας, δομινικανός μοναχός και επίσκοπος του Ρατισμπον, ο πολυμαθέστερος επιστήμων και φιλόσοφος της εποχής του που τον ονόμασε Δόκτωρ Ουνιβερσάλις, (+1280).
Το ανδρόγυνο ή Ρέμπις (το διπλό πράγμα) είναι αποτέλεσμα σύζευξης των δίδυμων Αρχών που επιτυγχάνεται με τη διαμεσολάβηση άλατος ή της Μυστικής Φωτιάς, που συμβολίζεται ταυτοχρόνως με το Υ όπως υποδεικνύει ο ίδιος ο επίσκοπος.
Ακολουθεί η Μαρία η Εβραία, η αδελφή του Μωυσή. Ακόμα και μέσα στη Βίβλο δεν μπορεί να αποκρύβει το γεγονός πως κατευθύνει τις γυναίκες , προΐσταται των «ειδωλολατρικών» τελετών, και αντιμετωπίζει ως ίση τον αδελφό της.
Και ιδού, η Αφροδίτη των Φιλοσόφων είναι το υποκείμενο τους που πρέπει να επανεμφανισθεί με όλη την εκπληκτική γυμνότητα της. Ωστόσο, η αδιαφανής/πυκνή σκιά της που αναπόφευκτα την ακολουθεί και αποτελείται από ετερογενείς ακαθαρσίες πρέπει να καθαρθεί και να εξαλειφθεί. Για τη διαδικασία αυτή απαιτείται ως αντίδοτο το πυρ που παρέχεται από το Ηφαίστειο. Η ανάλυση αυτή επιβεβαιώνεται από το κλειστό βιβλίο που φαίνεται κάτω από το μπράτσο του Φιλοσόφου, το οποίο συμβολίζει τη μη ανοικτή ύλη, δηλαδή την ύλη που δεν έχει ακόμη ετοιμαστεί. Ο Φιλόσοφος δεν είναι άλλος από τον περίφημο Έλληνα δημιουργό της Ατομικής θεωρίας, τον Δημόκριτο, που χαμογελά παρατηρώντας τις ανοησίες των ανθρώπων.
Ο Αρνώ ντε Βιλανόβα που γεννήθηκε το 1235, συγγραφέας του Ροζαριουμ Φιλοσοφορουμ.
Η Λίθος παρασκευάζεται/επιτυγχάνεται από την αιμομικτική ένωση του Gabritius (από το αραβικό al Kibric, το θείο δηλ. θειάφι) με την αδελφή του Beya (από το αραβικό al Raida, τον υδράργυρο), δίδυμες Αρχές του Έργου. Η ένωση αυτή συμβολίζεται από τον μεγάλο δακτυλίδι που φέρει το Σμαράγδι των Σοφών. Αυτό το δαχτυλίδι είναι η Φιλοσοφική Φλόγα ή το Άλας, η Πηγή της Διάλυσης μέσα στην οποία εμβαπτίζονται ο Βασιλεύς και η Βασίλισσα. Αποτελείται από δύο άλατα και καίγεται δίχως φλόγα όπως η άσβεστος.
Ιδού ο Θωμάς ο Ακινάτης, μοναχός, θεολόγος και φιλόσοφος, μαθητής του Μεγάλου Αλβέρτου και άγιος της Καθολικής εκκλησίας. Το Έμβλημα αναπαριστά το περίφημο σχόλιο του πάνω στο τρίτο βιβλίο των Μετεωρολογικών του Αριστοτέλη, όπου εξηγείται ο σχηματισμός των μετάλλων από δυο αναθυμιάσεις Θείου και Υδραργύρου, μίας ξηρής και μίας υγρής. Ο Θ. Α. λέει ότι οι αλχημιστές παράγουν μια πραγματική γενιά μετάλλων από το Θείο και τον Υδράργυρο εκχύοντας τις έμπυρες αναθυμιάσεις ορισμένων σωμάτων δια της χρήσεως θερμότητας επ’ αυτών, σε ορισμένη αναλογία και υπό διαρκή έλεγχο. Επισημαίνει όμως ότι η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντά ο Καλλιτέχνης στη διαδικασία αυτή είναι η τιθάσευση της απόκρυφης δράσης-ενέργειας μιας
Ο Ραιμόνδος Λούλος, μαθητής του Βιλανόβα, φιλόσοφος, θεολόγος και αλχημιστής, συγγραφέας μεταξύ άλλων των κανόνων της ιπποσύνης , ονομάστηκε Δόκτωρ Ιλουμινάτις και όσιοποιήθηκε απο την Καθολική εκκλησία.
Το Έμβλημα αναπαριστά το παιδί που, ως αποτέλεσμα της ένωσης ενός άνδρα και μιας γυναίκας, απαιτεί αρχικά την υποστήριξη και τη βοήθεια και των δυο γονιών του. Που σημαίνει με αλχημικούς όρους ότι όταν οι Αρχές συνενούνται, το Θείο, η μέλλουσα Φιλοσοφική Λίθος, γεννιέται από την ένωσή τους και θα τραφεί από τις ιδιότητες του ενός και του άλλου.
Ρότζερ Μπέικον. Φιλόσοφος , αστρονόμος, μαθηματικός και αλχημιστής.
Το Έμβλημα υποδηλώνει ότι η επιτυχής έκβαση δεν είναι δυνατή παρά μόνο αν πραγματοποιηθεί η λεπτή ισορροπία των αναλογιών των στοιχείων. Όμως ποια βάρη θα ισορροπήσει; Τα βάρη της φύσης ή τα βάρη της Τέχνης; Δυστυχώς, τα αλχημικά κείμενα αποκρύπτουν αποτελεσματικά την απάντηση και ο κανόνας ως προς το θέμα αυτό πρέπει να προσδιορισθεί: τα βάρη της Τέχνης εφαρμόζονται αποκλειστικά σε διακριτά σώματα τα οποία μπορούν να ζυγιστούν. Όπως το βάρος της Φύσης αναφέρεται σε σχετικές αναλογίες των συστατικών ενός δεδομένου σώματος _ όπως το Θείο και ο Υδράργυρος, συστατικά- αρχές που συνενούνται στο Φιλοσοφικό Υδράργυρο. Γράφει λοιπόν πως, .
Ο Μελχιόρ Κιμπινένσις, εφημέριος και αστρολόγος της αυλής του βασιλιά της Ουγγαρίας και Βοημίας Λάδισλας ΙΙ και στη συνέχεια του αυτοκράτορα Φερδινάνδου Ι. Γνωστός για το έργο του στο οποίο ανέλυσε τον αλχημικό συμβολισμό της Καθολικής λειτουργίας.
Ο Μάιερ υπογραμμίζει τη διδαχή: . Γάλα της Παρθένου είναι ο όρος που χρησιμοποιείται από τους αλχημιστές για να υποδηλώσουν το Ύδωρ του υδραργύρου που εξάγεται δια της Διαλύσεως του Υποκειμένου μας.
Το τελευταίο Έμβλημα αναπαριστά τον Κρόνο να ποτίζει τη Γη που φέρει τα άνθη του Ήλιου και της Σελήνης. Η Ύλη των Σοφών έχει μεταβληθεί πρώτα σε Λευκό Θείο (σεληνιακό Δένδρο) και κατόπιν σε Ερυθρό Θείο (ηλιακό Δένδρο) και έχει διαβραχεί σχολαστικά ώστε να βελτιωθεί ποιοτικά και να αυξηθεί ποσοτικά Ο Κρόνος είναι ο κηπουρός για να υποδειχθεί η προέλευση και η ποιότητα του Ύδατος του υδραργύρου που χρησιμοποιεί.
Παρών στην εικόνα είναι κάποιος που τον ονομάζει Sarmata Anonymous, ο Ανώνυμος Πολωνός και με αυτόν φαίνεται πως ολοκληρώνεται η παρουσίαση των μεγάλων μορφών του έργου. Ποιος είναι όμως αυτός ο τύπος; Ανώνυμος Πολωνός και Heliocantharus Borealis, είναι τα ψευδώνυμα με τα οποία μνημόνευσαν στα έργα τους πολλοί αλχημιστές και ροδόσταυροι του 17ου αιώνα όπως ο Oswald Croll ο Maier και ο Mylius, κάποιον σπουδαίο δάσκαλο που φαίνεται πως όλοι γνώριζαν αλλά και όλοι σεβόντουσταν την επιθυμία ή ανάγκη της ανωνυμίας του.
Δημιούργησε στην Πολωνία ενα εργοστασίου παραγωγής ατσαλιού και μια βιομηχανία που παρήγαγε όπλα, ξίφη, μαχαίρια και συναφή. Στη συνέχεια οργάνωσε και για τον Γερμανό Αυτοκράτορα ένα ορυχείο μεταλλεύματος εξασφαλίζοντας μια άνετη ζωή μέχρι το θάνατό του, το 1636.
Αυτά βέβαια δεν ήταν έργα ενός αλχημιστή που αναζητά υλικό χρυσό αλλά επιτεύγματα ενός χημικού επιστήμονα που εφαρμόζει στην πράξη τις γνώσεις του.
Ο Sendivogius, υπήρξε φίλος με τον μέγιστο των αλχημιστών Τζων Ντι αλλά και με τον Edward Kelley, τον Τζιορντάνο Μπρούνο και τον Khunrath. Γνωρίζουμε πως ταξίδεψε στην Εγγύς Ανατολή μέσω Ελλάδας και όπως έγραψε, διδάχτηκε τα μυστικά της αλχημείας. από έναν Έλληνα ιερέα.
Από ένα σημείο και μετά σταματά να υπογράφει οποιοδήποτε κείμενό με το όνομά του και αντ αυτού χρησιμοποιεί την ελληνική λέξη Κοσμοπολίτης.
Υιοθέτησε το όνομα αυτό από τον μέντορά του τον μυστηριώδη αλχημιστή Αλέξανδρο Σέτον. Οι Σέτον προερχόταν από μια οικογένεια ξεροκέφαλων Σκώτων ευγενών γνωστή για την άνευ ορίων πίστη τους στους Στιούαρτ που τους οδήγησε στην καταστροφή και την διακριτική αθόρυβη και σταθερή υποστήριξη στην υπόθεση της επιβίωσης των ιπποτών του Ναού στην χώρα τους.
Ο Αλέξανδρος Σέτον προτίμησε να πεθάνει παρά να αποκαλύψει τα μυστικά της μεταστοιχείωσης, μυστικά που κληροδότησε μαζί με το ψευδώνυμο Κοσμοπολίτης στον Sendivogius.
Σύμφωνα με την Γέιτς η δράση του δάσκαλου και ιδιαίτερα του μαθητή μαζί με τους λίγους εξαίρετους συνοδοιπόρους τους οδήγησαν την Αλχημεία και τον Ερμητισμό σε αυτό που εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα και ονομάστηκε Ροδοσταυρισκό κίνημα.
Αποκρύβοντας το αληθινό του όνομά ο Sendivogius, μπορεσε να προσφέρει τα μέγιστα στην ροδοσταυρική έκρηξη, όχι μόνο με τις πολιτικές του διασυνδέσεις αλλά ακόμα πιο πολύ αφού στην Φάμα, το πρώτο ροδοσταυρικό μανιφέστο υπάρχουν αυτούσια κομμάτια από δικά του κείμενα, γεγονός που ωθεί πολλούς να υποθέσουν πως ήταν ένας τουλάχιστον εκ των ανώνυμων συντακτών.
Έτσι οι σύγχρονοί του ροδόσταυροι και αλχημιστές συγγραφείς αναφέρονται σε αυτόν τον μυστικό ηγέτη χρησιμοποιώντας τα γνωστά του ψευδώνυμα. Άγνωστος Πολωνός, και Κοσμοπολίτης.
Ο ίδιος ο Sendivogius εξηγεί την θέση του σε ένα κείμενο όπου είχε γράψει:
.
Συνειδητά λοιπόν αποποιήθηκε κάθε δόξα ή προνόμιο που θα μπορούσε να του προσφέρει το πνευματικό τέκνο του. Γα όλους τους αμύητους ήταν απλώς ο , εφαρμόζοντας για πρώτη φορά στην πράξη μέσα από τον Ερμητισμό το θεσμό που, πολύ αργότερα, έγινε γνωστός ως . Αυτού που διδάσκει, κατευθύνει και υπερασπίζεται, αλλά ποτέ δεν αποκαλύπτεται στους αμύητους. Αυτή την ιδέα του κρυφού και άγνωστου διδασκάλου υιοθέτησαν και αναπαρήγαγαν με διάφορους τρόπους (και όχι πάντα από σεμνότητα) ποικιλώνυμες σέχτες του 19ου και 20ου αιώνα τοποθετώντας τον τους σε ένα απόρθητο κάστρο, στα έγκατα της γης, στην Ινδία, στο Θιβέτ και στη Σαμπάλα ή, ακόμα ψηλότερα, στα και το διάστημα.
Οι κοσμοπολίτες δεν χάθηκαν με τον θάνατο του Sendivogius.
Ο Ειρηναίος Φιλαλήθης Κσμοπολίτης που πολλοί ισχυρίζονται πως ήταν ο George Starkey ο άνθρωπος που διέδωσε τον Ερμητισμό στην Αμερική, εκδίδει μερικά σημαντικά αλχημικά βιβλία στα τέλη του 17ου αιώνα .
Εισάγει ένα ακόμα ψευδώνυμο, το Φιλαλήθης.
Ευγένιος Φιλαλήθης είναι το ψευδώνυμο που χρησιμοποιεί την ίδια περίπου εποχή ο φιλόσοφος και αλχημιστής Thomas Vaughan, που μαζί με τον ποιητή αδελφό του ονομάστηκαν οι Πλατωνιστές του Κέιμπριτζ. Ο Ευγένιος Φιλαλήθης, μεταφράζει τα ροδοσταυρικά μανιφέστα στα Αγγλικά και συνεργάζεται με τους Samuel Hartlib και Sir Robert Moray. Είναι αυτοί που μετατρέπουν – με Βασιλική άδεια- το αλχημικό Αόρατο Κολέγιο στο πρώτο οίκο της σύγχρονης επιστήμης την Βασιλική Εταιρία του Λονδίνου. Τηρώντας πιστά την παράδοση της απόλυτης ανωνυμίας, οι συνέχισαν να συνεργάζονται, μακριά από τον κόσμο, και να εκδίδουν τα έργα τους με χαρακτηριστικά ψευδώνυμα, όπως το Κοσμοπολίτης .
Και κάτι τελευταίο. Ακόμη και τα παιδάκια έχουν ακούσει πως οι αλχημιστές αναζητούσαν τρόπους να παρασκευάσουν χρυσό. Κι όμως , οι σοβαροί εξ αυτών σε κάθε ευκαιρία διακήρυσσαν πως ο χρυσός που αναζητούν είναι πνευματικός και δεν έχει καμία σχέση με το κοινό μέταλλο.
Στα ροδοσταυρικά μανιφέστα γίνεται σαφής μνεία.
.
Παρ όλα αυτά ακόμα και στα τέλη του 18ου αιώνα όταν η σύγχρονη επιστήμη έχει αρχίσει να κυριαρχεί οι άνθρωποι συνεχίζουν να βλέπουν το δέντρο και να χάνουν το δάσος. Το 1762 ο μαθητής του Γιάκοβ Μπεμ, Λο, γράφει για τη σύγχυση των αναγνωστών του έργου του δασκάλου του: .
Ο ερμητισμός έδωσε το υπόβαθρο πάνω στο οποίο στήθηκαν όλες οι σχολές της δυτικής παράδοσης. Ακόμα και η ψυχανάλυση με τον Γιουνγκ και τους οπαδούς του χρησιμοποίησαν τον αλχημικό συμβολισμό εντάσσοντας τον στο σύνολο των αρχετύπων που μελέτησαν και στις θεωρίες που διατύπωσαν. Τίποτα όμως από όλα αυτά δε μιλά για την αληθινή Αλχημεία, τον αληθινό Ερμητισμό. Αυτή παραμένει πάντα, στα παλιά σκονισμένα βιβλία , περιμένοντας εκείνον που θα την συναντήσει. Γιατί τελικά η αναζήτηση είναι πάντα ένα μοναχικό ταξίδι.
