Τί σημαίνει στην ουσία του ο Μυστικισμός ; Πρόκειται για μίαν ιδιαίτερη μορφή της θρησκευτικής θεοσέβειας και εμπειρίας , η οποία έγκειται σε μίαν απομάκρυνση από τον κόσμο τωναισθήσεων και του νου και στην στροφή προς την βαθειά ενώραση με σκοπό την δημιουργία μίας ψυχικής κατάστασης (έκστασις ), μέσω της οποίας επιτυγχάνεταιμία συνένωση της ανθρώπινης ψυχής με την θεότητα. Αυτός ο τρόπος της σύσμειξης έχει ονομασθεί unio mystica και αποτελεί το καθοριστικό χαρακτηριστικόστοιχείο κάθε έκφανσης του Μ. ( Ιδέ J.Mittelstraß et alt. Idem., Band 2, S. 947-949). Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει τηναυτοπροσφορά του ανθρώπου σαν συγκεκριμένη ένδειξη της ελεύθερής του επιλογής.
Λόγω χώρου θα αναφερθεί εδώ μόνον συνοπτικά η εξέλιξη αυτού του φαινομένου σανκάτι το ανθρώπινο που σημαίνει, ότι πέραν του νοητού ( λόγου ) υφίστανται καιάλλα συστατικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο Μυστικισμός έχει εμφανισθεί ήδη στην προϊστορική σαμανιστική εποχή, όταν ήταν αναγκαίο να συνενωθούν οι άνθρωποι με το θεϊκό μέσω του σαμάνου ( μάγου ), οποίος ήταν σε θέση με την βοήθειαειδικών ουσιών ,της μουσικής και του χορού να το επιτύχει αυτό. Στην παγκόσμια μυθολογία θεωρείται όμως ο αιγύπτιος θεός Θώτ ως εμπεδωτής του Αποκρυφισμού,τον οποίο αργότερα έχουν ασπασθεί και οι αρχαίοι Ελληνες στους οποίους αυτόςέγινε γνωστός με την ονομασία Ερμής Τρισμέγιστος.
Στα πλαίσια των μυστηρίων για τους θεούς Ισις και Οσιρις ήταν η μυστικιστική εμπειρία με την θεότητα εφικτή μόνον από τους ιερείς ύστερα από νηστεία δέκαημερών. Αλλά ποιό ενδιαφέροντα για το θέμα μας είναι τα Ορφικά και τα Φρυγικά Μυστήρια < καθώς και η λατρεία του Διονύσου με τα εξείς καταπληκτικά, θα λέγαμε δικαίως σύγχρονα στοιχεία :
α ) Το μυστήριον δεν μπορεί να διδαχθεί, πρέπει ο άνθρωπος να κάνει την δικήτου εμπειρία.
β ) Στην διάρκεια της τελετής του μυστηρίου συσμίγει ο άνθρωπος τελείως με τηνθεότητα.
γ ) Πραγματοποίηση της συνένωσης με την θεότητα μέσω της έκστασης μ ε την βήθεια
ήπιας μουσικής και ειδικού ομαδικού χορού
δ ) Ειδικά στην λατρεία τουΔιονύσου < σημειώνεται πέραν τούτου και η ενώραση ( Ιδέ λεπτομερειακά P. Fiebag et alt., Mysterien des Altertums, München, 2002, S.145, 147, 153, 157).
Από αυτόν τον Μυστικισμός. επί τη βάσει της εμπειρίας διαφέρουν κάπως ο θησκευτικός/θεολογικός και οιδεαλιστικός/φιλοσοφικός Μυστικισμός, ενώ οι υλιστές φιλόσοφοι απέρριπταν ανεξαιρέτωςτον Μ. Ο Μυστικισμός διαπιστώνεται π.χ. στην αρχαία κινεζική φιλοσοφία και θρησκεία του Ταοϊσμού, στον ινδικό Βουδδισμό, ιδιαιτέρως στην φιλοσοφία του Yoga, στον Ισλάμ ( Σουφισμός/Δερβίσηδες ) καιστην ιουδαϊκή παράδοση (Kabbala και Chassidim).
Ειδικά στον Σουφισμό και στον Χασιδισμό είναι η συνένωση με τον θεό στενά συνυφασμένη με έκσταση μέσω μαγικήςκαι γλυκήτα της μουσικής, με υπέροχα τραγούδια και με χορό (έχω μία μεγάλησυλλογή μουσικής περί αυτού) . (Ιδέ M. Klaus/M. Buhr (Edit.),Philosophisches Wörterbuch, Band 2, Leipzig,1969, S. 752-754).
Ο Πλωτίνος απέρριψε ριζικά την ύληκαι παρέλαβε μυστικιστικά στοιχεία. Ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης έχει πρωτίστως στο έργο του, Περί της μυστικιστικής θεολογίας“ υπογραμμίσει , ότι
α ) ο θεός ειναι πολύ διαφορετικός από ό,τι μας είναι γνωστό και επομένως δενείναι ανάγκη να τον περιγράψουμε,
β ) ότι υπάρχει μία στενή σύνδεση μεταξύ του κόσμου και του θεού μέσω τουδιαχύτου φωτός του και
γ ) ο άνθρωπος ως σκεπτόμενον ον πρέπει να καταλάβει το νόημα της ύπαρξής τουσε μία μυστικιστική διαδικασία της προσέγγισης και τελικά της συνένωσης με τον θεό.Αυτό όμως μπορεί να επιτευχθεί, μόνον όταν ο άνθρωπος απομακρυνθεί από τονυλικό κόσμο.
Σύμφωνα με τον μυστικισμό τουδιαδραματίζονται τρία στάδια : κάθαρση, φωτισμός και συνένωση. Ο Μυστικισμός τουεμπεριέχει και πανθεϊστικές τάσεις, κάτι που έχει επηρεάσει σημαντικά τον Μυστικισμόστον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα ( Ιδέ Η.- N. Wöhler, Geschichte der mittelalterlichen Philosophie, Lehrbuch ( Εγχειρίδιο), Berlin, 1990, Seite 13-15 ).
Πολύ ενδιαφέρουσα, σχεδόν συνταρακτική είναι η άποψη του Meister Eckhart περί της έννοιαςτου θεού : Ο θεός ως καθαρή ύπαρξη, πρώτη αιτία, και ως ολότης της ανθρώπινηςύπαρξης. Εν ολίγοις πρόκειται και εδώ για μία κάπως πανθεϊστική αντίληψη. Εχει θεαθεί την σχέση μεταξύ του Θεού και του ανθρώπου όχι ως σχέση μεταξύ του κυρίου και του δούλου, αλλά ως σχέση της ίσης αγάπης ( Id., S. 173/174 ).
Αναρτηση από Βασ. Χλέτσο
