Και μέσα σ’ αυτή τη ζωή τί να πρωτοκάνεις; Να παρατηρήσεις τον κόσμο, να γνωρίσεις τον εαυτό σου, να γνωρίσεις τους άλλους;
Ν’ αποκτήσεις αγαθά, γνώσεις, να καταξιωθείς, να γίνεις χρήσιμος στην κοινωνία;
Να κατανοήσεις το μυστήριο της ζωής, να προσεγγίσεις το μυστήριο του θανάτου, να αναζητήσεις το Θεό;
Σε πόσους δρόμους ανάμεσα στ’ αστέρια πρέπει ο άνθρωπος να πορευθεί στην αναζήτηση του τελικού μυστικού; γράφει η Λωρήν Άσλεϋ στο Απέραντο Ταξίδι.
Θα μπορούσα να πω ότι ήμουν τυχερή που βρήκα τον δρόμο αυτό στον Τεκτονισμό.
Ο δρόμος που έχω διανύσει στον Τεκτονισμό είναι βραχύς μεν, αλλά ήταν αρκετός ώστε να με οδηγήσει στο βαθμό του διδασκάλου. Συνεπώς σήμερα που καλούμαι να εκφράσω τις σκέψεις μου, είναι στη διακριτική μου ευχέρεια η επιλογή του θέματος.
Οι προκλήσεις πολλές: Πρώτον, να προσεγγίσω και να προσπαθήσω να αναλύσω κάποιο σύμβολο από αυτά που ευρίσκονται μέσα στο χώρο ή κάποια ρήση από το Τυπικό των εργασιών.
Δεύτερον, να προσπαθήσω να μελετήσω κάποια φιλοσοφική έννοια.
Μετά από ώριμη σκέψη άφησα το πρώτο για τα αντίστοιχα "φροντιστήρια" και το δεύτερο για τα φιλοσοφικά εργαστήρια. Και υπέκυψα στην έντονη εσωτερική ανάγκη ν’ ανοίξω την καρδιά μου και να μιλήσω προσωπικά για τη δική μου σχέση με τον Τεκτονισμό.
Εξάλλου, ο τεκτονισμός δεν είναι μια φιλοσοφική θεωρία, αλλά είναι βιωματική εμπειρία που καθοδηγεί βάσει φιλοσοφικών θεωριών την ατομική πορεία εκάστου μέλους του.
Έτσι σίγουρα καθένας από εμάς θα είχε να δώσει κάποια άλλη διάσταση.
Ο Τεκτονισμός είναι μια πορεία ταυτόχρονα καθοδική και ανοδική. Όσο κατερχόμεθα στα βάθη της συνειδήσεως, τόσο ανερχόμεθα στην σφαίρα της αλήθειας. Αυτή η πορεία είναι σταδιακή και συμβολίζεται από τους τεκτονικούς βαθμούς, οι οποίοι , πιστεύω, πως έχουν ουσιαστικό ρόλο, γιατί ο Τεκτονισμός είναι σαν ένα ποτό που πίνεται γουλιά- γουλιά. Σε τίποτα δε θα ωφελούσε να το πιεί κανείς μεμιάς.
Το τελικό αποτέλεσμα δε θα ήταν το ίδιο. Αποδεικνύεται αυτό, από το αποτέλεσμα που έχει επάνω στους αδελφούς, που η άνοδος στην τεκτονική ιεραρχία τους προικίζει με μια σιγουριά και αυτοπεποίθηση και τους μεταμορφώνει σ’ αυτήν την «ήρεμη δύναμη» που αποτελεί το συνεκτικό ρευστό της στοάς.
Η τήρηση της ιεραρχίας δεν έχει το ίδιο κίνητρο με την στρατιωτική πειθαρχία ή τα γυμνάσια, κάτι που μπορεί κανείς να πιστέψει όταν εισέρχεται στον τεκτονισμό, αλλά είναι μια φιλοσοφική άποψη που πηγάζει από την ίδια τη φύση και αποδεικνύεται χρήσιμη στην πορεία του τέκτονα.
Πιστεύω πως ο Τεκτονισμός ενισχύει την ατομικότητα, αλλά δεν ευνοεί τον ατομικισμό ούτε την εγωπάθεια.
Ο Τέκτων, όπως και ο άνθρωπος εν γένει στη ζωή θα αγωνισθεί προσωπικά για να λειάνει το λίθο του. Δε θα το κάνει κανείς άλλος για λογαριασμό του. Οι αδελφοί, όμως, θα του κρατούν την πυξίδα και θα του συμπαραστέκονται.
Ο Τέκτων έχει δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης και έκφρασης των απόψεών του, αλλά παράλληλα αισθάνεται ότι ανήκει στην τεκτονική οικογένεια, της οποίας οι δεσμοί δε θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν απλά ως πνευματικοί, γι' αυτό προτιμώ να τους αποκαλώ απλά «τεκτονικούς».
Αυτός ο δεσμός είναι που σε κάνει να ανοίγεις άφοβα την καρδιά σου και να εκφράζεις σκέψεις και συναισθήματα. Σήμερα σας καλώ να δείτε τον Τεκτονισμό από τη δική μου άποψη και εμπειρία.
Μετά την εισδοχή μου στο τάγμα, η ζωή μου δεν είναι πια ίδια. Παλαιότερα, την διείπε μια ερευνητική και μελετητική δίψα και πνευματική απληστία και οι γνώσεις συσσωρεύονταν ασύνδετα. Η ζωή μου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανερμάτιστη, δίχως ραχοκοκαλιά, όχι βέβαια χωρίς ιδανικά, αλλά κάτω από μια σύγχυση. Θα έλεγα άφοβα ότι, πριν αντικρύσω το τεκτονικό φως, ήμουν ουσιαστικά στο σκοτάδι, μπλεγμένη σ’ έναν πνευματικό ιστό. Μετά τη μύησή μου, ο ιστός αυτός άρχισε να μεταμορφώνεται σε μίτο της Αριάδνης που δείχνει να οδηγεί κάπου.
Πιστεύω πως σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, ο Τεκτονισμός έχει να δώσει πολλά στον άνθρωπο.
Σ’ έναν κόσμο όπου επικρατεί η βιασύνη και ταχύτητα, εμείς οι Τέκτονες βρίσκουμε κάθε βδομάδα τον χρόνο να τελέσουμε τις εργασίες για την ανοικοδόμηση του πνευματικού ναού, του ναού της αρετής. Σ’ έναν κόσμο βίας και μίσους, έχουμε να αντιτάξουμε όχι μόνο ευχές για ειρήνη επί της γης, αλλά τους ιερούς δεσμούς της Αδελφότητας που συμβολίζονται με την τεκτονική άλυσο.
Σ’ έναν κόσμο που επιδιώκει με απληστία υλικές απολαύσεις, ερχόμαστε να αρθούμε υπεράνω των φροντίδων της υλικής ζωής, στο ευρύ πεδίο του στοχασμού και της δράσεως.
Σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχεί το σκοτάδι της ουσιαστικής άγνοιας, επιδιώκουμε και αναζητούμε το φως. Σ’ έναν κόσμο όπου δεσπόζει η κενή φλυαρία και ο θόρυβος, ασκούμεθα στη σιωπή και καλούμεθα να τηρούμε μεστή νοημάτων εύγλωττη σιωπή, σιωπή θαυμασμού, γνώσης και συμμετοχής σε επικοινωνία άλλης διάστασης.
Σ’ έναν κόσμο όπου υπάρχει καταιγισμός ασύνδετης πληροφόρησης που οδηγεί σε σύγχυση, εμείς ζητούμε τη μια και μοναδική γνώση, την Αλήθεια.
Σ’ έναν κόσμο όπου λαμπρύνεται η ασχήμια, εμείς άφοβα διακοσμούμε το Ναό μας δια του Κάλλους.
Σ’ έναν κόσμο όπου νομιμοποιείται η απάτη και φορά το προσωπείο της εξυπνάδας, εμείς πλέκουμε στεφάνια στην Αρετή. Σ’ έναν κόσμο επιφανειακό, κατερχόμεθα στα βάθη ης Συνειδήσεως.
Σ’ έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι είναι θεωρητικά ελεύθεροι, ουσιαστικά, όμως, εξαρτημένοι παντοιοτρόπως, εμείς προσπαθούμε να κατανικήσουμε τα πάθη μας με στόχο να βελτιώσουμε τον εαυτό μας. Σ’ έναν κόσμο όπου η κοινωνία και το σχολείο σε τοποθετεί σε καλούπια μιας χωρίς φαντασία ομοιομορφίας και ενός στεγνού πρακτικού θετικισμού, ο τεκτονισμός ενισχύει – τουλάχιστον αυτό έκανε για μένα –, τη φαντασία με την χρήση συμβολισμών και το συναίσθημα με το άνοιγμα της καρδιάς.
Τελικά ο Τεκτονισμός είναι μια μεγάλη καρδιά όπου χωρούν όλοι άνθρωποι ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, πίστη και πολιτική. Μέσα στον Τεκτονισμό χωρά η ιστορία όλου του ανθρώπινου πνεύματος, όλη η φιλοσοφία, όλες οι θρησκείες. Χωρά η αρχαία ελληνική φιλοσοφία, οι προσωκρατικοί: ο Θαλής με πρωταρχικό στοιχείο το ύδωρ, ο Αναξιμένης με τον αέρα, ο Πυθαγόρας με τους αριθμούς, τη μουσική αρμονία του κόσμου, τη μετεμψύχωση, ο Εμπεδοκλής με την αγάπη και το μίσος ως κινητήριες δυνάμεις των 4 στοιχείων, ο Αναξαγόρας με κινητήρια δύναμη το ΝΟΥ, ο Ξενοφάνης με την άποψη περί της ύπαρξης ενός Θεού, ο Ηράκλειτος με τα φιλοσοφικά ρητά «τα παντα ρει», «Πόλεμος πατήρ πάντων», με την πίστη σε μια ανώτερη δύναμη τον Λόγο.
Χωρά το Δελφικό « Γνώθι σ' αυτόν», ο Σωκράτης με το θέμα της αρετής και του αγαθού, ο Πλάτωνας με τη θεωρία των ιδεών και τη μέθεξη, χωρά η Πολιτεία του, η άποψή του ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να φθάσει την γνώση του όντος παρά μόνο κάτω από το φως του Αγαθού, η ιδέα του για την Αρμονία του Σύμπαντος, η θεωρία της ανάμνησης, ο πλατωνικός Έρως, η αθανασία της ψυχής, εν ολίγοις όλος ο Πλάτων. Υπάρχει θέση και για τον Αριστοτέλη με τη μεσότητα, με την εντελέχεια, με τον ποιητικό (ενεργητικό) νου που έρχεται απ’ έξω (θύραθεν) και αποτελεί το "θείο" μέρος του ανθρώπου – τί άλλο από το θείο σπινθήρα; Είναι απόλυτα κατανοητοί και συμβατοί οι Στωϊκοί με την ηθική τους, τη φυσική και τη θεολογία τους, όπου η ύλη είναι παθητική έννοια και ο λόγος ενεργητική, όπου Θεός είναι δημιουργός των πάντων, όπου ο σκοπός του ανθρώπου είναι να ζει αρμονικά προς τη φύση.
Και φυσικά οι Νεοπλατωνικοί με τις θεωρίες κατά κύριο λόγο του Πλωτίνου περί Ενός, απ’ όπου απορρέουν τα πάντα και προς το οποίο τα πάντα τείνουν προς κάθαρση με ωστική δύναμη την αγάπη.
Μετά την τεκτονική μου μύηση, διαβάζω κάτω από άλλο πρίσμα την ελληνική φιλοσοφία, αλλά και βλέπω με διαφορετικό βλέμμα την αρχαία ελληνική θρησκεία. Ο υλοζωϊσμός, ο ανιμισμός, οι θεοί της Αρχαίας Ελλάδας δεν είναι πια προϊόν αφέλειας και άγνοιας, αλλά φαντασίας και γνώσης.
Στον Τεκτονισμό χωρούν όλα τα μυστήρια. Πρώτα απ’ όλα τα μυστήρια της Αιγύπτου που μας δάνεισαν πολλά από τα σημεία της μύησης, τα Ορφικά με πολλές απόψεις περί αθανασίας, καθαρμού ψυχής, τα Ελευσίνια μυστήρια με το μυστήριο της γέννησης και του θανάτου, τα Αδώνια και ίσως και άλλα.
Ο Αϊνστάιν έλεγε: Το πιο όμορφο πράγμα που μπορούμε να βιώσουμε είναι το μυστήριο.
Το μυστηριακό άλμα είναι αναγκαίο για την ενίσχυση της πνευματικότητας. Οδηγεί τον άνθρωπο πέρα από τον εαυτό του και πέρα από την περιορισμένη πραγματικότητα.
Η ζωή μας δίνει ελάχιστες εξηγήσεις. Δεν είμαστε σίγουροι ούτε για την προέλευση της ζωής, ούτε για το νόημά της, ούτε για τη ζωή μετά το θάνατο. Εξ ου και η υπαρξιακή αγωνία του Κίρκεγκααρ και η ναυτία του Σαρτρ.
Όμως για τους τέκτονες δεν υπάρχει ναυτία. Ο τεκτονισμός χαρίζει τη μαγεία να μεταμορφώνει τις καταστάσεις και τα υπαρξιακά προβλήματα και δίνει τη δύναμη να υπερβούμε τα αισθητά και να οραματιστούμε τα ανύπαρκτα.
Είναι το μαγικό ραβδί με το οποίο όταν αγγίζουμε τη φύση και τον άνθρωπο, αγγίζουμε το θεό. Είναι ο μαγικός καθρέπτης που μας επιτρέπει να βλέπουμε μέσα από εμάς τους άλλους και μέσα από τους άλλους τον εαυτό μας.
Μέσα στον τεκτονισμό χωρούν απόλυτα τα χριστιανικά διδάγματα, η αγάπη, η αθανασία της ψυχής, η ανάσταση των νεκρών. Έχουν σημαντική θέση η Βίβλος, οι Προφήτες, αλλά και οι Απόστολοι και Πατέρες της χριστιανικής εκκλησίας.
Και συνεχίζοντας μέσα στη μακρά σειρά των φιλοσόφων ή θεολόγων απ’ όπου μπορούν οι τέκτονες να αντλούν έμπνευση και να τεκμηριώνουν τις απόψεις τους, συγκαταλέγονται ο Κλήμης, ο Ωριγένης, ο ψευδο-Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, ο ιερός Αυγουστίνος, ο Θωμάς Ακινάτης, ο Μέγας Αλβέρτος.
Και στη συνέχεια ο Τζιορντάνο Μπρούνο και ο Πετράρχης και ο Δάντης και πολλοί ουμανιστές. Και φυσικά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε πολλές ιδέες του Καντ, του Μονταίν, του Ντεκάρτ, του Σπινόζα, καθώς και τη διαλεκτική του Χέγκελ που ακόμα σήμερα είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ.
Ούτε βέβαια τον Γκαίτε, τους χριστιανούς υπαρξιστές, αλλά και πιο σύγχρονους, τον Γιάνκελεβιτς και τόσους άλλους που μου διαφεύγουν.
Δεν μπορώ να μη συμπεριλάβω και τις θρησκείες όλου του κόσμου, από την θρησκεία των δρυίδων ως τον ινδουϊσμό, από τις αρχαίες θρησκείες ως το μονοθεϊσμό. Όλες έχουν πολλά να δώσουν και για ένα ανοιχτό μυαλό, όπως είναι του τέκτονα, τα πιο πολλά οδηγούν στο ίδιο σημείο.
Αυτό που με θέλγει στον τεκτονισμό είναι αυτή η ελευθερία της έρευνας και μελέτης τόσο διαφορετικών χώρων, αλλά και η δυνατότητα να συνδεθούν όλα αυτά με φυσικότητα.
Ας έρθουμε στο θέμα του συμβολισμού. Ο συμβολισμός μολονότι ανάγεται σε παλαιούς χρόνους, εντούτοις δεν είναι αναχρονιστικός. Οι σχολές της αναλυτικής ψυχολογίας και ψυχανάλυσης μελετούν τα σύμβολα για την κατανόηση της μυθικής, μαγικοθρησκευτικής νοοτροπίας και για τη διερεύνηση της ουσιαστικής ενότητας των λειτουργιών του ανθρωπίνου πνεύματος, πέρα από όρια φυλετικά, χρονικά και πολιτιστικά.
Το σύμβολο αποτελεί έναν αποτελεσματικό κώδικα επικοινωνίας που σήμερα, την εποχή της εικόνας και της ταχύτητας, είναι κάτι το απόλυτα κατανοητό. Το σύμβολο είναι το απόσταγμα γνώσης και φιλοσοφίας και η χρήση του από τον σύγχρονο άνθρωπο δεν οδηγεί απλά στη μηχανική επανάληψη της αρχέγονης πράξης, πράγμα που συνέβαινε στις αρχαϊκές κοινωνίες, αλλά είναι το εργαλείο για την κατανόηση εννοιών και καταστάσεων. Από την άλλη πλευρά, η τελετουργία του τυπικού των εργασιών αποτελεί μια μέθοδο συνειδητοποίησης με το διδακτικό αποτέλεσμα που φέρνει η θεατρικότητα και η «μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας».
Μέσα στον τεκτονισμό κατέχει σημαντική θέση η αρχιτεκτονική ως καλλιτεχνική δημιουργία που ανεγείρει το πνευματικό οικοδόμημα με όλον τον κοσμολογικό συμβολισμό.
Υπάρχουν και οι επιστήμες αδελφωμένες και η μια συμπληρώνει την άλλη. Πλάι στην αλχημεία που είναι φιλοσοφία, υπάρχει η χημεία, η φυσική και η βιολογία, πλάι στην αστρολογία, η αστρονομία. Τα επιστημονικά επιτεύγματα δεν κλονίζουν τα τεκτονικά πιστεύω. Δεν είναι της παρούσης στιγμής μια παρόμοια ανάλυση. Μεγάλα μυαλά, όπως του Αϊνστάιν, του Χώκινγκ, του Ρηβς κ. ά. μπορούν να δώσουν ερείσματα στο πνευματικό οικοδόμημα του τεκτονικού ναού.
Γι' αυτό με γοητεύει ο Τεκτονισμός: αφήνει το πνεύμα ελεύθερο να κινηθεί, αλλά έχει τη δυνατότητα να χωρέσει στους κόλπους του όλα τα επιτεύγματα και κατακτήσεις της ανθρώπινης διάνοιας, τα οποία τα αφομοιώνει και τα ρίχνει στο δικό του καλούπι. Αυτό που με δέος και θαυμασμό αντιμετωπίζω, είναι το γεγονός, ότι η παγκοσμιότητα του Τεκτονισμού δεν στερεί την ατομικότητα και προσωπικότητα εκάστου τέκτονα, ακόμα το γεγονός ότι έχει κινητήρια δύναμη την αγάπη και συνεκτικό ιστό την συμπόρευση, τη σύμπνοια, την αλληλεγγύη, την αγαθή «συνενοχή» στα υψηλά ιδεώδη, την ιερή συνομωσία.
Δείχνει ένα δρόμο που οδηγεί στην αλήθεια και το θεό και δεν είναι δρόμος ασκητή ή μοναχού ή γιόγκα, αλλά ένας τέταρτος δρόμος μέσα από τη ζωή και τους ανθρώπους.
Θα έλεγα ότι ο Τεκτονισμός γεννήθηκε με τον άνθρωπο ή κάτι ακόμα πιο τολμηρό, γεννήθηκε με το θεό.
Πού αλλού έχετε ακούσει, αδελφοί μου, πιο πυκνές ρήσεις από αυτές του τυπικού των εργασιών μας;
“ Μελετώντες τη φύση, κατερχόμενοι στα βάθη της συνειδήσεως και εναρμονίζοντες τους εαυτούς μας προς τον παγκόσμιο ρυθμό.”
Συστάσεις ζωής, κάλεσμα για εσωτερική ζωή παράλληλα με την τοποθέτηση του ανθρώπου στο πραγματικό πλαίσιο της ζωής, κάλεσμα για συνύφανση με το σύμπαν. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα περάσουμε αλώβητοι μέσα από τις συγκρούσεις της ύπαρξης και τίποτα δε θα ταράζει την εσωτερική μας γαλήνη. Και μέσα από αυτήν την ένωση με το σύμπαν, θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στα βάθη του εαυτού μας έχοντας βρει την αλήθεια και την ενότητα, έχοντας συνδέσει τη ζωή και το θάνατο και μόνο τότε, ίσως, μέσα από την ανυπαρξία «υπάρξουμε» και μέσα από τον θάνατο ξαναγεννηθούμε κατανοώντας ότι η διατήρηση της ύπαρξης απαιτεί τη συγχώνευση του όντος με το περιβάλλον.
Αδελφοί μου, σας ευχαριστώ που σήμερα γίνατε κοινωνοί των σκέψεών μου και σας ευχαριστώ ακόμα γιατί μέσα από εσάς βρίσκω τον εαυτό μου.
Ράνια Τζεν
