Για το θέμα της ηθικής και της ηθικής συμπεριφοράς έχουν επιχειρηθεί διάφορες προσεγγίσεις. Αγαπημένο θέμα της φιλοσοφίας και της θρησκείας, η πρώτη επιχειρεί να την ορίσει και η δεύτερη να την επιβάλει. Η σχέση της ηθικής με την επιβίωση είναι μεγάλη, καθώς η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο, όχι μόνο το άτομο, αλλά κι ένα ολόκληρο έθνος ή έναν πλανήτη.
Η ζημιογόνα συμπεριφορά προς τους ανθρώπους, τα ζώα ή και τον ίδιο τον πλανήτη μας δεν μπορεί παρά να έχει αρνητικές συνέπειες για το δράστη. Αρκετοί άνθρωποι, ωστόσο, αδυνατούν να εντοπίσουν την πηγή αυτών των συνεπειών.
Κάποιοι πιστεύουν πως οι άδικες πράξεις τιμωρούνται από το Θεό. Κάποιοι πιστεύουν ότι τιμωρούνται από το σύμπαν. Κάποιοι θεωρούν πως η ζωή τελικά μάς τιμωρεί, καθώς οι συνέπειες των πράξεών μας στρέφονται κάποια στιγμή εναντίον μας. Κάποιοι άλλοι, πάλι, πιστεύουν πως ο μόνος που μπορεί να μας βλάψει είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Κι όταν νιώθουμε πως έχουμε σφάλει, προκαλούμε την τιμωρία μας, ακόμη κι αν έχουμε μια θολή ιδέα σχετικά με την πηγή της τιμωρίας μας.
Όλες οι παραπάνω προσεγγίσεις είναι λογικές. Δεν κάνουμε κακό για να μην πάθουμε κακό. Η αρχή αυτή μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο για την ηθική. Εξάλλου, ο καθένας μπορεί να δει πως η ληστεία ή η δολοφονία, για παράδειγμα, εμπεριέχει για το δράστη τον κίνδυνο να περάσει μια ζωή στη φυλακή. Ή στην κόλαση, αν είναι θεοφοβούμενος.
Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που πιστεύουν πως "θα τη γλιτώσουν". Αυτοί οι άνθρωποι ταυτίζονται συνήθως με το σώμα τους. Πιστεύουν ότι είναι συγκέντρωση μορίων με αναμενόμενο χρόνο ζωής τα 80-90 χρόνια. Ποιος ο λόγος λοιπόν να είναι ηθικοί; Έτσι, προσπαθούν να ζήσουν όσο πιο καλά μπορούν τη "σύντομη" ζωή τους, αντιμετωπίζοντας τον εαυτό τους ως το σημαντικότερο παράγοντα της εξίσωσης. Αυτό είναι το χαμηλότερο επίπεδο επίγνωσης του πολιτισμένου σύγχρονου ανθρώπου. Είναι η προσέγγιση της μονάδας, σε αντίθεση με το κοινωνικό σύνολο. Σ' αυτό το τελευταίο σκαλί συναντάμε και πολλούς επιφανείς συμπολίτες μας. Γιατί δυστυχώς, λόγω της προσκόλλησής τους στα υλικά αποκτήματα, αλλά κυρίως λόγω της ευκολίας με την οποία χειραγωγείται η συνείδησή τους, τέτοιου είδους άνθρωποι καταφέρνουν συχνά να βρεθούν στα ανώτερα πολιτειακά αξιώματα, βλάπτοντας τους άλλους μαζικά.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που ποτέ δε θα βλάψουν κανέναν, όχι επειδή φοβούνται ούτε για να επιδείξουν υπακοή σε κάποιο κώδικα ηθικής, αλλά επειδή έτσι αισθάνονται. Αισθάνονται τον πόνο των άλλων, κι έτσι εκ φύσεως προσπαθούν να βοηθήσουν. Είναι οι άνθρωποι που θα αγωνιστούν για την ευημερία του συνόλου, που θα υψώσουν τη φωνή τους απέναντι στην αδικία, ή απλώς θα μιλήσουν ευγενικά στον ενοχλητικό πλασιέ, μόνο και μόνο για να μην τον κάνουν να νιώσει άσχημα. Είναι οι άνθρωποι που θα περιμαζέψουν ένα άρρωστο ζωάκι από το δρόμο και θα του προσφέρουν βοήθεια. Όχι επειδή θέλουν να κάνουν καλή εντύπωση στο Θεό, αλλά επειδή είναι ευαίσθητοι στα αισθήματα των άλλων.
Αυτού του είδους η ηθική δεν είναι επιβεβλημένη. Πηγάζει από το ίδιο το άτομο και από το επίπεδο επίγνωσής του. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα συνειδητοποιούν ότι όλοι συνδεόμαστε κατά κάποιον τρόπο, ότι είμαστε μέρος ενός ευρύτερου Όλου. Οτιδήποτε συμβαίνει σε έναν επηρεάζει σε ένα βαθμό και τους άλλους. Τα όντα που συναισθάνονται τη σύνδεσή τους με όλα τα άλλα όντα χαίρονται με την ευτυχία των άλλων και λυπούνται με τη δυστυχία τους.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να συμπεράνουμε πως οι ηθικοί κώδικες υπάρχουν επειδή οι άνθρωποι δε συνειδητοποιούν ότι είναι μέρος του όλου. Δε συνειδητοποιούν πως, ζημιώνοντας το διπλανό τους, ζημιώνουν και τον εαυτό τους σε ένα βαθμό. Χρειάζονται λοιπόν τη νουθεσία "Αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν", έως ότου συνειδητοποιήσουν ότι είναι ο πλησίον τους.
Posted by Ariel
