Οι κεντρικοί δρόμοι του Αγρινίου κοσμούνται με ψηφιδωτά που απεικονίζουν την πάλη του Ηρακλή με τον Αχελώο . Ένα επίσης εντυπωσιακό ψηφιδωτό βρίσκεται στο κέντρο της πλατείας Δημοκρατίας, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη της πόλης
Τι σχέση όμως έχει η απεικόνιση του συγκεκριμένου μύθου με τον τεκτονισμό ;
Οι τέκτονες επιμένουν στον αποσυμβολισμό των διαφόρων μύθων θεωρώντας ότι πολλές μεγάλες αλήθειες διατηρήθηκαν κατά την πορεία της ανθρωπότητας κρυμένες πίσω από απλοϊκές ιστορίες. Οι λόγοι ήταν πολλοί : από την αδυναμία ανάγνωσης των πρώτων πολιτισμών έως τον φόβο της καταδίκης λόγω της διαφορετικής άποψης. Ένας προσεκτικός ερευνητής με διάθεση αναζήτησης και συλλογισμού μπορεί να εντοπίσει την αλήθεια πίσω από τον μύθο. Ο τεκτονισμός ως θεσμός που ωθεί την σκέψη και την αβίαστη εξαγωγή συμπερασμάτων παρέχει στον τέκτονα το πλαίσιο και τα εργαλεία να επιτύχει σε αυτή την αναζήτηση.
Ο αποσυμβολισμός του μύθου της πάλης Ηρακλή και Αχελώου είναι εξαιρετικά απλός, αλλά διδακτικός : Δείχνει πως ο άνθρωπος, όταν είναι ηθικός και οι στόχοι του αγνοί και ανιδιοτελείς, μπορεί να ξεπεράσει οποιοδήποτε εμπόδιο
Ο Αχελώος ποταμός κατέχει στην Ελληνική Μυθολογία μία εντελώς ξεχωριστή θέση. Όπως είναι γνωστό, οι αρχαίοι θεοποίησαν όλα τα στοιχεία της φύσης, επομένως και το νερό και πολύ περισσότερο τον ορμητικότατο πολυνέρη ποταμό Αχελώο. Είναι ο πρώτο ποταμός που θεοποιήθηκε και λατρεύτηκε τόσο στην περιοχή του όσο και σε πολλά άλλα μέρη της χώρας μας.
Ο Έφορος τονίζει σχετικά: «Τοις μεν άλλοις ποταμοίς οι πλησιόχωροι μόνον θύουσι, τον δε Αχελώον μόνον άπαντες ανθρώποις συμβέβηκε τιμάν», (δηλαδή στους άλλους ποραμούς θυσίαζαν μόνον όσοι κατοικούνε κοντά, ενώ τον Αχελώο συμβαίνει να τιμούν όλοι οι άνθρωποι.)
Ο Αχελώος ήταν γιος του τιτάνα Ωκεανού και της τιτανίδας Τιθύας ή της νύμφης Ναΐδας. Θυγατέρες του Αχελώου θεωρούνται οι Νύμφες, οι Σειρήνες και όλες οι πηγές, όπως η ευπάρθενος Δίρκη, η Κασταλία, η Καλλιρόη και η Πειρήνη. Γιοι του από την κόρη του Αιόλου θεωρούνταν ο Περιμήδης, ο Ορέστης και ο Ιπποδάμας. Οι θεός Αχελώος ξεχώριζε τόσο σε θεία μεγαλοσύνη, ώστε ο Όμηρος τόλμησε να τον συγκρίνει με το Δία: «τω Διί ουδέ Κρείων Αχελώος ισοφαρίζει» (Ιλ.Φ. 194), δηλαδή με το Δία ούτε ο άρχοντας Αχελώος μπορεί να παραβγεί. Η μορφή, οι ιδιότητες και οι εναλλαγές, που έπαιρνε ο Αχελώος, συνετέλεσαν τα μέγιστα στη δημιουργία ταιριαστών επωνυμιών του όπως: Αργυροδίνης, Λευκοπόταμος, Ασπροπόταμος, Ποταμόθεος, Πολυνέρης, Θορυβοτρεχούμενος, Θόας, Άξενος, Θέσιος, Κρείων, Άρχοντας, Αφέντης, Ιερός κ.α.
Ο λαογράφος Ακουσίλαος χαρακτήρισε τον Αχελώο ως πρεσβύτερο των ποταμών και από τους άλλους πιο πολύ τιμημένο: «Αχελώος πάντων ποταμών πρεσβύτερος και τετίμηται μάλιστα».
Ο Όμηρος τον χαρακτηρίζει ως τον ισχυρότερο πάντων των ποτάμιων θεών, ως το μέγιστο ποταμό της Ελλάδας. Ο Ησίοδος τον χαρακτηρίζει ως: «πρεσβύτερον τρισχιλίων ποταμών αδελφών του» (Θεογ. 340)
Ο Αχελώος λατρεύτηκε πολύ στην Αιτωλοακαρνανία με ειδικούς αγώνες, στην Αθήνα, στον Ωρωπό, στα Μέγαρα, στη Ρόδο, στη Μαντινεία, ακόμη και στη μακρινή Σικελία. Στον Αχελώο προσέφεραν θυσία ύστερα από προτροπή του Μαντείου της Δωδώνης. Στην αρχαιότητα οι νικητές πολλές φορές στους αγώνες, στεφανώνονταν με κλάδους λεύκας, που ευδοκιμούσε στις όχθες του ποταμού Αχελώου και τα στεφάνια των νικητών τα ονόμαζαν Αχελωίδες.
Αρκετά εντυπωσιακή ήταν και η τρίμορφη παρουσία του Αχελώου: Μεγαλοπρεπής ήρωας, ταυροειδής με κεφαλή δυνατού ταύρου με κέρατα, από τα ρουθούνια του να βγαίνει αχνός και από την πυκνή μακριά γενειάδα του να στάζουν ποταμόνερα και πολλές φορές παρουσιάζονταν ως φιδίσιος δράκος, πελώριος και δυνατός. Πρώτη γυναίκα του ήταν η Αστερόπη από την Αιτωλία, ενώ είναι σε όλους γνωστό ότι αγάπησε και ήθελε να παντρευτεί τη Δηιάνειρα,
κόρη του βασιλιά της Καλυδώνας, η οποία προτιμούσε τον ημίθεο Ηρακλή παρά τον Αχελώο. Μάλιστα, στις Τραχίνιες του Σοφοκλή, φαίνεται ξεκάθαρη η προτίμησή της για τον Ηρακλή και προτιμούσε το θάνατο παρά να παντρευτεί τον Αχελώο:
«Μνηστήρα μου είχα τον ποταμό Αχελώο
ζητώντας με, με τρεις μορφές από τον πατέρα μου.
Τη μια με ταύρο όμοιος, την άλλη μεγαλόφιδο,
χρωματιστό, ελικτό, κι απέ μ' ανθρώπινο κορμί,
μα στη θωριά του ταύρος, κι απ' τα πυκνά του γένεια
τρεχοβολούσανε στη γη ποταμονέρια άφθονα.
Τέτοιον εγώ μνηστήρα να συντύχη η δόλια
παρακαλούσα πάντα πριν σε νυφοκρέβατο
μαζί του να πλαγιάσω, να παντρευτώ το χάρο...»
Η πάλη Αχελώου – Ηρακλή
Ο Αχελώος είχε γοητευτεί από τα κάλλη της Δηιάνειρας, κόρη του βασιλιά της Καλυδώνας Οινέα και ήθελε να την παντρευτεί. Η Δηιάνειρα, όμως, είχε ζητηθεί από τους γονείς της από τον ήρωα Ηρακλή και είχε μνηστευτεί. Το γεγονός αυτό εξόργισε τον Αχελώο και τον έσπρωξε σε αγώνα διεκδίκησης της βασιλοπούλας Δηιάνειρας από τον αντίζηλό του Ηρακλή. Ο αγώνας, στον οποίο κριτής (διαιτητής) ήταν η θεά Αφροδίτη, προστάτισσα του γάμου, ήταν σφοδρός, σκληρός και αμφίρροπος, τονίζει στις Τραχίνιες ο Σοφοκλής (σ. 507-528)
Ο Αχελώος σαν θεριεμένος ποταμός, όμοιος με ψηλοκέρατο τετράποδο ταύρο από τη μια
μεριά και ο Ηρακλής, γιος του Δία από την άλλη πλευρά, μανιασμένος κρατώντας ταχύτοξα, λόγχες και ρόπαλο, συγκρούστηκαν άγρια και με απίστευτη μανία. Το ανακάτεμα των τόξων, των χεριών, των κεράτων, τα συχνομπλεξίματα, τα κατακεφαλοθανατοχτυπήματα και τα στενοζομουγκρίσματα, συνέθεταν εικόνα απίστευτης αγριότητας. Ο Αχελώος χρησιμοποίησε και τις τρεις μορφές του στον αγώνα, αλλά νικητής αναδείχθηκε τελικά ο Ηρακλής, ο οποίος απέσπασε ένα από τα δύο κέρατα του Αχελώου.
Ο Αχελώος αποδέχτηκε την ήττα του και για να αποκτήσει το σπασμένο κέρατό του, το τρόπαιο της νίκης του Ηρακλή, του πρόσφερε ένα άλλο πολυτιμότατο κέρατο, το «κέρας της Αμάλθειας», το σύμβολο της αφθονίας και γονιμότητας.
Από το «Κέρας της Αμάλθειας» έπινε ο Δίας στη Ίδη της Κρήτης, όταν ήταν μωρό, γάλα και μέλι. Το «Κέρας της Αμάλθειας» παρείχε τη δυνατότητα, σε όποιον το κατείχε, να του προσφέρει ότι αυτός προσευχόταν και ήθελε να έχει: (φαγητό, ποτό κτλ).
Τον Άγριο κι εξοντωτικό αγώνα των δύο αντιζήλων εραστών παρακολουθούσε η πανέμορφη Δηιάνειρα από ξέμακρο ύψωμα περιμένοντας τον νικητή για σύζυγό της.
Ένας ακόμη μύθος για τον Αχελώο είναι και η τιμωρία και μεταμόρφωση των Εχινάδων νυμφών σε νησίδες.Σύμφωνα, λοιπόν, με την παράδοση αυτή, οι Εχινάδες ήταν όμορφες κι ελκυστικές νύμφες. Επειδή αρνήθηκαν να λάβουν μέρος σε θυσιαστική γιορτή προς τιμήν του Αχελώου, τιμωρήθηκαν από το Θεοπόταμο Αχελώο και μετατράπηκαν σε γραφικές νησίδες κοντά στις εκβολές του. Αυτό ο μύθος πιστοποιεί τις αδυναμίες των θεών που τους θέλει να έχουν ανθρώπινα ελαττώματα και συμπεριφορές όμοιες ή κατώτερες από αυτές των ανθρώπων.
Ο Αχελώος, παρά την ήττα του από τον Ηρακλή, που στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτε άλλο από την προσπάθεια να τιθασεύει την κοίτη του ποταμού και να οδηγήσει μέρος των νερών του προς την Καλυδώνα, για άρδευση μεγάλης έκτασης καλλιεργήσιμης γης, δε θύμωσε και σε μείωσε την αίγλη και δυνατότητά του να ευεργετεί την περιοχή, παρέχοντας μεγάλη αφθονία αγαθών.
Παρόμοιες ενέργειες έχουν πραγματοποιηθεί σε πολλούς ποταμούς και σε πολλές άλλες περιπτώσεις και όλες σχεδόν έχουν επενδυθεί με ταιριαστούς μύθους, κάτι που αρέσει και γοητεύει τις προσπάθειες των ανθρώπω
