Πέρα από τον σχετικά «στενό» ακαδημαϊκό ορισμό της τέχνης, πολιτισμός για τους Τέκτονες σημαίνει επίσης η ανάπτυξη των ανθρωπίνων ικανοτήτων εκείνων, οι οποίες μπορούν να περιγραφούν ως βελτίωση και τελειοποίηση της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Η πολιτιστική σημασία του Τεκτονισμού βρίσκεται στην προσπάθεια μιας ανεκτικής ένωσης των πίστεων, πολιτισμών και των κοινωνικών ρευμάτων, καθώς και την υποστήριξη της τέχνης, αφού και ο ίδιος είναι μια sui generis τέχνη.
Η Τεκτονική μέθοδος διδασκαλίας βασίζεται στη μελέτη των συμβόλων.
Κάθε έργο τέχνης, όμως, εμπεριέχει συμβολικά στοιχεία, μηνύματα που ο εκάστοτε καλλιτέχνης προσπαθεί να παρουσιάσει στον αποδέκτη. Για παράδειγμα, η όπερα του Αμαντέους Μότσαρτ ο «Μαγικός Αυλός», ένα ιδιαίτερα αγαπητό έργο για τους Τέκτονες όλου του κόσμου, γεμάτο τεκτονικά και αλχημικά σύμβολα, ένα παραμύθι και ταυτόχρονα φιλοσοφικό δοκίμιο, μια περιπέτεια και ταυτόχρονα πολιτικός σχολιασμός, ψυχαγωγία αλλά και πρόσκληση προς πνευματική διαφώτιση και στοχασμό.
Για να προσεγγίσουμε τη σχέση της τέχνης με τον τεκτονικό συμβολισμό θεωρώ σωστό να γίνει πρώτα μια μικρή ανάλυση στο καθένα ξεχωριστά.
Για να κατανοήσουμε τα τεκτονικά σύμβολα, πρέπει να μελετήσουμε την ιστορία τους, καθώς και τη διαφορά μεταξύ του συμβόλου και του εμβλήματος. Αρκετά από αυτά προσπαθούν να διδάξουν την τεκτονική ηθική μέσω της αλληγορίας και, σύμφωνα με τη μυστικιστική σχολή, η ερμηνεία των συμβόλων συνδέεται με την πνευματική αφύπνιση και εσωτερική ανάπτυξη του ανθρώπου.
Τι είναι λοιπόν το σύμβολο; Το σύμβολο αντιπροσωπεύει μια πολύ πιο περίπλοκη ιδέα με τη χρήση ενός οπτικού ερεθίσματος, το οποίο λειτουργεί σαν μνημονικό βοήθημα. Με άλλα λόγια, το σύμβολο, διηγείται στον αποδέκτη μια ιστορία φιλοσοφικού ή ηθικού περιεχομένου, η οποία θα τον βοηθήσει στην αναζήτησή του και την κατασκευή του προσωπικού του ναού. Συχνά δεν το αντιλαμβανόμαστε αλλά ο άνθρωπος είναι αποδέκτης και σπουδαστής συμβόλων από την παιδική του ηλικία, από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι και σήμερα.
Όσον αφορά το έμβλημα και τη διαφορά του με το σύμβολο, παρ’ όλο που στον καθημερινό λόγο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόσημα μερικές φορές, το έμβλημα δεν προσπαθεί να διδάξει τον αποδέκτη, αλλά να αντιπροσωπεύσει οπτικά μια ιδέα, έναν φορέα ή οργανισμό. Για παράδειγμα, ο γνώμων και ο διαβήτης είναι το έμβλημα του Τεκτονισμού σε όλο τον κόσμο. Φυσικά, στη συγκεκριμένη περίπτωση η επιλογή δεν είναι τυχαία και δεν έγινε με αισθητικά κριτήρια.
Τα τεκτονικά σύμβολα και εμβλήματα αντλούνται από αρχαίους πολιτισμούς όπως ο ελληνικός ή ο αιγυπτιακός αλλά και από πιο σύγχρονες σχολές σκέψης όπως του Ροδοσταυρισμού ή των Καμπαλιστών, καθώς και από μυστικιστικές ή αποκρυφιστικές φιλοσοφικές ομάδες όπως οι Γνωστικοί, οι Πυθαγόρειοι και οι νεο-Πλατωνιστές. Αλλά αυτή δεν είναι η ομορφιά του Τεκτονικού οικοδομήματος ; Η δυνατότητα του να γίνεσαι κοινωνός της κοινής ιστορίας και σοφίας του κόσμου.
Όσον αφορά την τέχνη σύμφωνα με την Encyclopædia Britannica, είναι «η χρήση ικανότητας και φαντασίας στη δημιουργία αισθητικών αντικειμένων, περιβαλλόντων ή εμπειριών τα οποία μπορούν να μοιραστούν με άλλους». Ωστόσο, στη σύγχρονη φιλοσοφία η προσπάθεια απόδοσης ενός ορισμού στη τέχνη είναι αρκετά αμφιλεγόμενη. Ακόμα και η φιλοσοφική χρησιμότητα για απόδοση ενός ορισμού θεωρείται εξαιρετικά αμφισβητήσιμη .
Παρ’ όλη τη διαμάχη και σύγκρουση απόψεων των ακαδημαϊκών και θεωρητικών της τέχνης για το τι ακριβώς μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως εικαστική δημιουργία, για ένα πράγμα μπορούμε να είμαστε σίγουροι: η ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει και να εκφραστεί υπάρχει από τη στιγμή εμφάνισης του ανθρώπινου γένους στη γη, πολύ πριν της δημιουργίας του λόγου, ένα σημάδι ίσως της παρουσίας του θείου σε κάθε ανθρώπινο όν.
Όπως και στον Τεκτονισμό, η καλλιτεχνική δημιουργία κάνει εκτενή χρήση συμβόλων όπου η ερμηνεία και ο αποσυμβολισμός τους είναι υποκειμενική και προσωπική για τον κάθε αποδέκτη της. Ο καλλιτέχνης προσπαθεί να επιτύχει μια σύνδεση με το κοινό του, να το κάνει να αισθανθεί, να σκεφτεί, να προβληματιστεί, να το κάνει να βιώσει τη θεϊκή ύπαρξη που βρίσκεται μέσα σε κάθε άνθρωπο και να του δώσει το έναυσμα να δημιουργήσει και ο ίδιος. Δεν είναι περίεργο που οι περισσότεροι άνθρωποι, εάν δεν υπήρχε το οικονομικό θέμα και η εξασφάλιση της διαβίωσης τους, θα επιθυμούσαν να είναι και οι ίδιοι καλλιτέχνες, να συνεισφέρουν στον ανθρώπινο πολιτισμό έστω και ένα μικρό κομμάτι της ψυχής και του πνεύματός τους, το όραμά τους.
Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αυθεντικός, εργατικός τεκτονισμός ήταν και ο ίδιος τέχνη. Η δημιουργία λαμπρών οικοδομημάτων και καθεδρικών ναών, τα οποία έκαναν χρόνια για να ολοκληρωθούν, εικαστικά αριστουργήματα, ύμνοι της ανθρώπινης επιμονής και προσπάθειας για τελειότητα.
Κλείνοντας θα ήταν συνετό την επόμενη φορά που θα παρακολουθήσουμε κάποιο θεατρικό ή κινηματογραφικό έργο, θα θαυμάσουμε κάποιον πίνακα ή ακούσουμε κάποιο κομμάτι μουσικής να προσπαθούμε να αποσυμβολίσουμε. Θα εκπλαγούμε από το αποτέλεσμα, διοτι η Τεκτονική Άλυσος εκτείνεται σε όλον τον κόσμο.
Γιατί ψυχαγωγία, από τους ελληνιστικούς χρόνους σημαίνει «αγωγή της ψυχής».
freemasonastrology.wordpress.com
