Πριν από λίγο καιρό, έπεσε στην αντίληψη μου μια έρευνα που είχε κάνει, από το 1958 ως το 1983, ένας από τους πιο γνωστούς ψυχολόγους του 20ου αιώνα, ο LawrenceKohlberg (1927-1987), επάνω στα επίπεδα της ηθικής ανάπτυξης του ανθρώπου (Stages of Moral Development).
- Στο Μηδενικό επίπεδο ανήκουν οι άνθρωποι που ποτέ δεν ανέπτυξαν κανένα αίσθημα ηθικού δικαίου, οι ψυχοπαθείς και σοσιοπαθείς οι οποίοι μπορούν να σκοτώσουν ένα μικρό παιδί, ή χίλια, με την ίδια ευκολία και ψυχραιμία που θα ακύρωναν το εισιτήριό τους στο λεωφορείο.
- Στο Πρώτο επίπεδο βρίσκονται τα μωρά παιδιά. Δεν έχουν αναπτύξει κανένα περί δικαίου αίσθημα και οι κινητήριοι μηχανισμοί στις «αποφάσεις» τους είναι οι βασικές τους βιολογικές ανάγκες, δηλαδή μαμ, κακά και νάνι. Οι μόνοι ανασταλτικοί μηχανισμοί στις πράξεις τους είναι τα αρνητικά ερεθίσματα (όταν καίγονται από τη φλόγα του κεριού, δεν το ξαναπλησιάζουν).
Στο Δεύτερο επίπεδο, το μικρό παιδί μαθαίνει τι είναι καλό ή κακό από την αντίδραση των γονέων του και την ενδεχόμενη τιμωρία που θα υποστεί.
- Στο Τρίτο επίπεδο ο άνθρωπος φτάνει στην τυφλή υποταγή κάποιων Κανόνων. Ακολουθεί δηλαδή διαταγές και κανόνες χωρίς να τους αμφισβητεί, γιατί του δόθηκαν από κάποια μορφή εξουσίας (γονείς, δάσκαλοι, παπάδες, αξιωματικοί, προϊστάμενοι, κομματικοί καθοδηγητές κλπ). Υποθέτω ότι πάρα πολλοί από τους φρουρούς του Άουσβιτς, τους σφαγείς του Διστόμου, τους εκτελεστές της NKVD επί Στάλιν ή τους αφισοκολλητές/τραμπούκους κάποιου κόμματος ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Η δικαιολογία τους πάντοτε είναι ότι «το έκανα ακολουθώντας διαταγές»
- Στο Τέταρτο επίπεδο εξακολουθεί να υπακούει σε νόμους και κανόνες αλλά αντιλαμβάνεται και ποια είναι η άποψη της πλειοψηφίας σε αυτή την υπακοή. Θα αναγνωρίσει κανείς έναν τέτοιο άνθρωπο όταν τον ακούσει να ζητάει δημοψήφισμα για να διώξει τους μετανάστες ή τους τσιγγάνους από την πόλη του και θεωρεί ότι η απόφαση της πλειοψηφίας των ομοίων του είναι απαραίτητα και η σωστή. Ό,τι είναι καλό για την κοινότητα που αυτός ανήκει, είναι και δίκαιο.
- Το Πέμπτο επίπεδο χαρακτηρίζει ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν πλέον να θέσουν νόμους και κανόνες για το ευρύτερο καλό. Αντιλαμβάνονται ότι είναι στο χέρι τους να αμφισβητήσουν ένα άδικο ή ελλιπές νομικό σύστημα και να θεσπίσουν κανόνες που θα προστατεύουν όχι μόνο τους ίδιους και τους ομοίους τους, αλλά και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, όπως τα δικαιώματα των μειονοτήτων, των μεταναστών κλπ. Τέτοιοι άνθρωποι γίνονται επιτυχημένοι δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδεαλιστές πολιτικοί ή ανθρωπιστές λειτουργοί.
- Στο Έκτο επίπεδο βρίσκονται άνθρωποι που ξεπερνούν πλέον τους νομικούς φραγμούς και αντιλαμβάνονται το δίκαιο σε μια πολύ ευρύτερη κλίμακα που ξεπερνάει εθνικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά ή κοινωνικά όρια προκειμένου να φθάσουν σε κάποιες ανώτερες ηθικές πραγματώσεις. Είναι οι ηθικοί καθοδηγητές της κοινωνίας μας, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, οι μεγάλοι φιλόσοφοι, οι οραματιστές μεγάλων πολιτικών αλλαγών, αλλά και Τέκτονες αδελφοί που με τη σοφία τους χάραξαν νέα μονοπάτια σκέψης για εμάς τους υπόλοιπους.
- Στο Έβδομο επίπεδο ο Kohlberg κατέταξε τους ελάχιστους αυτούς ανθρώπους που το περί δικαίου αίσθημά τους ανταποκρίνεται μόνο σε Συμπαντικές Αρχές και σε εκείνη την μικρή ομάδα βρίσκει κανείς τον Ιησού Χριστό, τον Βούδα και τον Γκάντι. Το πρόβλημα με αυτούς τους υπέρ-ανθρώπους ήταν ότι οι διδασκαλίες τους μεταδόθηκαν στην Ανθρωπότητα μέσω μαθητών τους οι οποίοι ήταν πολύ χαμηλότερου επιπέδου ηθικής ανάπτυξης και στην πορεία διαστρεβλώθηκαν για να ταιριάξουν στις αντιλήψεις αυτών των ανθρώπων και των επιγόνων τους.
Όπως λοιπόν αντιλαμβάνεσαι αδελφέ μου, η λάξευση του λίθου μας απαιτεί να κατακτήσουμε πρώτα ένα υψηλό επίπεδο ηθικής ανάπτυξης και ωρίμανσης και ο Τεκτονισμός είναι αυτός που μπορεί να το προσφέρει αυτό, ιδίως σε ανθρώπους που έχουν προ πολλού ολοκληρώσει την τυπική εκπαιδευτική τους διαδικασία, με μικρότερο ή μεγαλύτερο αποτέλεσμα.
http://www.tektonismos.net
