Στοά La Beneficenza… πρώτη στον ελλαδικό χώρο

 

Η ίδρυση της Στοάς La Beneficenza,
πρώτης στον ελλαδικό χώρο και ο άγνωστος Κεφαλλονίτης τέκτονας Μάρκος Χαρβούρης

http://www.grandlodge.gr

Ε.Σ.Κ

Τεκµηριωµένα πλέον µπορούµε να ισχυρισθούµε ότι η απαρχή του Επτανησιακού Τεκτονισµού και κατ’ επέκταση του ελληνικού, σχετίζεται άµεσα µ’ αυτόν της Ιταλίας. Και δεν θα µπορούσε να συµβαίνει κάτι διαφορετικό λόγω του ότι οι Ιόνιοι Νήσοι κατά τη χρονική περίοδο 1386-1797 υπάγονταν στη Γαληνότατη Δηµοκρατία της Βενετίας. Έτσι, κάποια χρονική στιγµή, µετά την ίδρυση της πρώτης ιταλικής Στοάς στη Φλωρεντία το 1731, ο Τεκτονισµός µεταλαµπαδεύτηκε ως φυσικό επακόλουθο και στις βενετικές επαρχίες, όπως αυτή της Κέρκυρας.

Στα αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης των Παρισίων [φάκ. FM² 562 Corfu, loge Bienfaisance et Philogénie Réunies] διασώζεται αντίγραφο του Ιδρυτικού Διπλώµατος της πρώτης Στοάς, που ιδρύθηκε επίσηµα στην Κέρκυρα στα τέλη του 18^ου αιώνα. Από αυτό προκύπτει ότι την 13^η Ιουνίου 1782 ο Κεφαλονίτης Κόµης Μάρκος Χαρβούρης, ιατρός και διάσηµος χηµικός της εποχής εκείνης, ως Πρόεδρος της Μεγάλης Μητρικής Σκωτικής Στοάς¹ της Βερόνας που έδρευε στην Πάδοβα², µε τη σύµφωνη γνώµη του Σκωτικού Διευθυντηρίου της Ιταλίας που επόπτευε την λειτουργία των τεκτονικών Εργαστηρίων που τελούσαν εργασίες βάσει του Σκωτικού Τύπου, το οποίο υπαγόταν στο Γενικό Διευθυντήριο της Λυών, παραχώρησε άδεια ιδρύσεως µε αναδροµική ισχύ από το 1781 και εγκατάστασης σ’ ένα τεκτονικό Εργαστήριο της Κέρκυρας, που έφερε τον διακριτικό τίτλο La Beneficenza [Η Αγαθοεργία].

Η µοναδική αυτή αυθεντική µεταγραφή του Ιδρυτικού Διπλώµατος της Στοάς La Beneficenza κατατέθηκε µαζί µε άλλα τεκτονικά έγγραφα στην Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας [Grand Orient de France] από τον εκτάκτως απεσταλµένο της κερκυραϊκής Στοάς Bienfaisance et Philogénie Réunies [Αγαθοεργία και Φιλογένεια Ηνωµένες] Διονύσιο Ρώµα, τον Νοέµβριο του 1811.

Παρενθετικά ας αναφερθεί ότι το φθινόπωρο του 1811 ο Ρώµας ως µέλος της Ιονίου Γερουσίας, µαζί µε τους επτανήσιους Εµµανουήλ Θεοτόκη (πρόεδρο της Γερουσίας της Ιονίου Πολιτείας, µέλος της Στοάς Bienfaisance et Philogénie Réunies), Στάµο Χαλικιόπουλο (νοµικό, µέλος της Στοάς Bienfaisance et Philogénie Réunies), Μαρίνο Μεταξά (στρατιωτικό, µέλος της Γερουσίας της Ιονίου Πολιτείας) και Σπυρίδωνα Κοντό (κτηµατία) επισκέπτεται το Παρίσι για την απόδοση συγχαρητηρίων εκ µέρους του Ιονίου λαού στον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Α΄ επ’ ευκαιρία της γεννήσεως του υιού του. Βοηθούµενος από την µεσολάβηση των πλέον διακεκριµένων αδελφών του Σκωτικού Φιλοσοφικού Τύπου [Rit Ecossais Philosophique]³, οι οποίοι ήσαν επίσης µέλη της Γαληνοτάτης Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, αιτείται και πετυχαίνει την αναγνώριση και την υπαγωγή της Στοάς υπό την αιγίδα του Γαλλικού Τεκτονισµού⁴.

Η εν λόγω µεταγραφή είναι µεταφρασµένη από την ιταλική γλώσσα του πρωτοτύπου στη γαλλική και γραµµένη από τον ίδιο τον Ρώµα. Για το νόµιµο του αντιγράφου υπογράφουν οι εξουσιοδοτηµένοι Αξιωµατικοί της Στοάς La Beneficenza Ανατολής Κερκύρας:

Φραγκίσκος Αλαµάνος (κτηµατίας) Σεβάσµιος, Σπυρίδων Βραχλιώτης (κτηµατίας) Α΄ Επόπτης, Ανδρέας Δηλότης (κτηµατίας) Β΄ Επόπτης, Φραγκίσκος Δελλαδέτσιµας (δικηγόρος) Ρήτορας, Άγγελος Χαλικιόπουλος (δικηγόρος) Αρχειοφύλακας και Σπυρίδων Βούλγαρης (κτηµατίας) Βοηθός Γραµµατέας. Τέλος, το ακριβές του αντιγράφου επικυρώνει µε την υπογραφή του ο Διονύσιος Ρώµας (µέλος της Γερουσίας της Ιονίου Πολιτείας) Πρώην Σεβάσµιος της Στοάς και ειδικός επιτετραµµένος αυτής.

Οι πρώτοι Έλληνες που αναφέρθηκαν στο εν λόγω τεκτονικό έγγραφο υπήρξαν ο ιστορικός Ντίνος Κονόµος⁵ και ο ιστορικός ερευνητής Ανδρέας Χρ. Ριζόπουλος⁶. Σήµερα δηµοσιεύουµε για πρώτη φορά τη φωτογραφική απεικόνιση του σηµαντικού αυτού εγγράφου, το οποίο αφορά την πρωτο-ιστορία του ελληνικού Τεκτονισµού, καθώς και τη µετάφρασή του, που επιµελήθηκε ο Ανδρέας Χρ. Ριζόπουλος εκ του γαλλικού κειµένου.

Σύμφωνα με την εξουσιοδότηση του λίαν ένδοξου και Σεβάσμιου Αδελφού Δρ. Gabriel Asinari, Κόμη του Μπερνέζ, Ιππότη του Τάγματος των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου, Μαγιορδόμου (Αυλάρχη) της Α. Μ. Βασιλιά της Σαρδηνίας, Μεγάλου Περιφερειακού Διδασκάλου όλων των Ηνωμένων (Στοών) ανάμεσα στον Πάδο, το Δούναβη και τον Τίβερη, γενικού Χορηγού όλου του Τάγματος.

Εμείς οι Αδ., ο Κόμης Μάρκος Χαρβούρης Πρόεδρος και οι Μεγάλοι Αξιωματικοί της Μεγάλης Μητρικής Σκωτικής (Στοάς) της Βερόνας που εδρεύει στην Πάντοβα.

Έχοντας η Συνέλευση αυτής της Μεγάλης Μητρικής Στοάς εξετάσει την αίτηση πολλών αδελφών της Ανατολής της Κερκύρας της 30^ης Αυγούστου 1781 με την οποία ικέτευαν να ιδρυθούν και να συσταθούν – όπως και το να τους παραδοθούν τα επίσημα καταστατικά έγγραφα – σε Στοά, νόμιμη, τελεία, και κανονική, συνδεδεμένη με τη μεταρρύθμιση η οποία έχει ιδρυθεί και καθιερωθεί στην αυτή Ανατολή.

Όλοι εμείς οι παρόντες, δυνάμει της εξουσιοδότησης που δόθηκε από το Σκωτικό Διευθυντήριο της Ιταλίας, με την παρούσα ιδρύσαμε και συστήσαμε καθώς και εγκαθιστούμε τους αδελφούς ως μία νόμιμη, τελεία και κανονική Στοά, συνδεδεμένη με τη Μεταρρύθμιση υπό τον διακριτικό τίτλο St. Jean de la Bienfaisance [του Αγίου Ιωάννη της Αγαθοεργίας] υπό τον όρο της πλέον ακριβούς και σχολαστικής τηρήσεως πάντων των νόμων, των τύπων και των συνηθειών και εθίμων των κανονικών και τακτικών Στοών που είναι Ηνωμένες και Προσαρτημένες στην Περιφέρειά μας και στους οποίους τα παρόντα και μελλοντικά Μέλη της ανωτέρω Στοάς θα υπόκεινται σε όλους τους Κανονισμούς και τις Διατάξεις που θα παραδοθεί με την παρούσα και σε αυτήν εκεί με τις υπογραφές τους.

Εκδοθείσα από την Μεγ. Μητρική Σκωτική (Στοά) την 13^η Ιουνίου 1782 και της εποχής του ημετέρου τάγματος την  13^η ημέρα του 4^ου μήνα του έτους 5782.

[Υπογράφοντες]    Μάρκος Χαρβούρης Πρόεδρος

                               Gaspard Scovin Δεύτερος Βοηθός

                               Francois Gusella Καγκελάριος

Για το νόμιμο του αντιγράφου

[Υπογράφοντες]    Φραγκίσκος Αλαμάνος Σκ. Διδ. Σεβάσμιος

                               Σπυρίδων Βραχλιώτης Σκ. Διδ. Πρ. Επ.

                               Ανδρέας Δηλότης Σκ. Διδ. 2^ος Επ.

                               Φραγκίσκος Δελλαδέτσιμας Σκ. Διδ. Ρήτορας

                               Άγγελος Χαλικιόπουλος Σκ. Διδ. Αρχειοφύλακας

                               Σπυρίδων Βούλγαρης Σκ. Διδ. Βοηθός Γραμματέας

Για το νόμιμο του ακριβούς αντίγραφου όπως αρμόζει σε Tέκτονα και έντιμο άνδρα.

Ο εκλεγμένος Γερουσιαστής των Ιονίων Νήσων, Μέλος της Λεγεώνος της τιμής και πρώην Σεβάσμιος και ειδικός επιτετραμμένος της Σεπτ. Στ. La Bienfaisance

                               Κόμης Δε Ρώμας Υπ. Πρ. Ροδ. †

Ο Χαρβούρης δίδοντας την επίσηµη αυτή άδεια για την ίδρυση και εγκατάσταση της Στοάς εκείνης στην Ανατολή της Κέρκυρας φαίνεται ότι υπήρξε ο εισηγητής του Τεκτονισµού στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο και για τον λόγο αυτό δεν είναι άσκοπο να παρατεθούν κάποια από τα σηµαντικότερα βιογραφικά του στοιχεία, καθώς και η προσωπογραφία του, η οποία κοσµεί το Πανεπιστήµιο της Πάδοβα⁷.

Ο Κόντε Μάρκος Χαρβούρης γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς την 21^η ή 31^ηΔεκεµβρίου 1730 (π.η.). Η οικογένεια του, κρητικής καταγωγής, ενεγράφη στην Χρυσή Βίβλο των Ευγενών της Κεφαλονιάς µεταξύ των ετών 1593 και 1604, ενώ η Βενετική Δηµοκρατία απένειµε τον τίτλο του Κόµητος στον Μάρκο την 27^η Νοεµβρίου 1760.

Το 1740 εγκαθίσταται στη Βενετία, όπου σπουδάζει στη Φλαγγίνειο Σχολή (1740-1741), οι µαθητές της οποίας µετά την αποφοίτησή τους είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Πανεπιστήµιο της Πάδοβα. Εν συνεχεία εγγράφεται στην Κωττούνιο Σχολή ή Ελληνοµουσείο (1741-1748) της Πάδοβα, το οποίο ήταν παράρτηµα του εκεί Πανεπιστηµίου. Έτσι, ο Χαρβούρης κατά τη χρονική περίοδο 1749-1757 συνεχίζει τις σπουδές του στο Πανεπιστήµιο της Πάδοβα στη Φιλοσοφία και Ιατρική, όπου τη 14^ηΙουλίου 1757 αποφοιτά ως Διδάκτωρ της Ιατρικής. Ακολούθως εξειδικεύει τις σπουδές του στις Φυσικές Επιστήµες και ιδιαιτέρως στη Χηµεία στο Πανεπιστήµιο της Μπολόνια, δίπλα στον διάσηµο καθηγητή Jacopo Bartolomeo Beccari. Ο Beccari βλέποντας τη φυσική δεξιότητα του Χαρβούρη µετά την παρέλευση ενός µόλις έτους τον κατέστησε Επαναλήπτορα (υποδιδάσκαλο) της Χηµικής Σχολής.

Το 1759, όταν η Βενετική Γερουσία αποφασίζει να δηµιουργήσει την πρώτη έδρα Χηµείας,η οποία µόλις ξεκινούσε ως επιστήµη, στο Πανεπιστήµιο της Πάδοβα, τον διορίζει Καθηγητή στην προσωποπαγή αυτή έδρα. Προτού ακόµα εγκρίνει η Γερουσία το διάταγµα του διορισµού του (24 Ιανουαρίου 1760), ο Χαρβούρης τοποθετείται στα παραρτήµατα των Απεσταλµένων στα µεταλλεία (διάταγµα Γερουσίας 24 Μαΐου 1760), παραδίδοντας το πρώτο και τελευταίο µάθηµα στο Πανεπιστήµιο την 23^η Ιουνίου 1760. Από τον Δεκέµβριο του 1760 έως το 1767 µε κρατική υποτροφία, που του χορηγήθηκε για να µελετήσει τις νέες τεχνικές, περιηγήθηκε σε µεταλλεία, µεταλλουργικά καταστήµατα, εργοστάσια, χηµεία και φαρµακευτικά εργαστήρια της Σαρδηνίας, Αυστρίας, Ουγγαρίας, Γερµανίας, Βοηµίας και Σουηδίας. Τον Δεκέµβριο του 1767 επιστρέφει στην Πάδοβα και αρχίζει τις τακτικές του παραδόσεις στο Πανεπιστήµιο για το ακαδηµαϊκό έτος 1767-1768. Έκτοτε θα διδάξει συνεχώς έως το τέλος της ζωής του, µε εξαίρεση τις περιόδους της αυστριακής κατοχής (1798-1801 και 1802-1805) όπου παρέµεινε εξόριστος στο εξοχικό του σπίτι. Διετέλεσε πρύτανης και ελεγκτής του Πανεπιστηµίου της Πάδοβα το έτος 1774.

Ο Χαρβούρης υπήρξε διάσηµος εφευρέτης διαφόρων µεθόδων και εφαρµογών σε σχέση µε τα µέταλλα και την αξιοποίησή τους σε οπλικά συστήµατα. Μία από τις µεγαλύτερες επιτυχίες του θεωρείται η δηµιουργία, το 1772, ενός εργαστηρίου χηµείας που επινοήθηκε για τις έρευνες και τα πειράµατά του, το οποίο θα χρησίµευε και ως µοντέλο για τα εργαστήρια χηµείας των ιταλικών πανεπιστηµίων. Το ίδιο έτος βραβεύτηκε από τη Βενετική Γερουσία µε χρυσό µετάλλιο για την επινόηση του άφλεκτου χάρτου, το οποίο χρησιµοποιήθηκε στη βελτίωση όπλων και πυροβόλων.

Το 1779 γίνεται µέλος της Ακαδηµίας Επιστηµών, Γραµµάτων και Τεχνών της Πάδοβα, στην οποία θα ανακοινώσει µερικά από τα σπουδαιότερα επιστηµονικά του έργα και κατά τις χρονικές περιόδους 1784-1785 και 1792-1793 θα διατελέσει πρόεδρός της. Ανακηρύχθηκε επίσης µέλος των Ακαδηµιών της Στοκχόλµης και της Ουψάλας. Παράλληλα, διακρίθηκε ως φιλόσοφος, αλχηµιστής, αποκρυφιστής, µεσµεριστής⁸ και φυσιογνωµιστής της εποχής εκείνης.

Γεµάτος από επιθυµία να διευρύνει τις γνώσεις του, µέσα από τα ταξίδια του στην Ευρώπη είχε έρθει κοντά στον αποκρυφισµό. Για την τεκτονική του δραστηριότητα γνωρίζουµε ότι το καλοκαίρι του 1765, ενώ βρισκόταν στη Σουηδία λόγω της προαναφερόµενης ερευνητικής του αποστολής, συναντήθηκε στη Στοκχόλµη µε τον ειδικό στη µεταλλειολογία Emanuel Swedenborg. Ο Swedenborg υπήρξε µυστικιστής και ήταν αυτός που πιθανότατα έφερε σ’ επαφή τον Χαρβούρη µε τον Τύπο της Αυστηράς Τηρήσεως, ενός συστήµατος επιγενόµενων τεκτονικών βαθµών σχετιζόµενο µε τον Ναϊτισµό που ιδρύθηκε τον 18^ο αιώνα στη Γαλλία και εφαρµόστηκε σε διάφορες χώρες της Ευρώπης όπως η Γερµανία και η Ιταλία κ.ά., και στον οποίο µυήθηκε. Επίσης γνωρίζουµε ότι στη Γερµανία µυήθηκε στους Τύπους του Ροδοσταυρισµού. Αργότερα στην Πάδοβα θα γίνει µέλος της Στοάς Amore del prossimo [Αγάπης του πλησίον], της οποίας θα διατελέσει και Σεβάσµιος την χρονική περίοδο 1777-1779 καθώς και το 1784.

Στη Στοά αυτή ήταν προσαρτηµένο ένα Σκωτικό Περιστύλιο, που τελούσε εργασίες στους επιγενόµενους βαθµούς, το οποίο µετετράπη σε Ναϊτική Διοίκηση και έλαβε τον τίτλο Ναϊτική Περιφέρεια της Βερόνα. Ο Χαρβούρης εγκαταστάθηκε επίσηµα Ύπατος (πρόεδρος) [a Pyramide] του Περιστυλίου, υπό τον Τύπο της Αυστηράς Ναϊτικής Τηρήσεως [La Stricte Observance Templiere], την 17^η Ιανουαρίου 1778 από τον Βαρόνο Eberhard von Wächter, έναν από τους θερµότερους υπέρµαχους του Ναïτικού Τεκτονισµού. Το Περιστύλιο είχε την επωνυµία Chapitre de Vérone [Περιστύλιο της Βερόνα] και έδρευε στην Πάδοβα τιµώντας τη µνήµη ενός παλαιού ναϊτικού ηγουµενείου της Βερόνα. Το 1780 το εν λόγω Περιστύλιο προσχώρησε στο Νέο Σύστηµα του Jean-Baptiste Willermoz στη Σύνοδο της Γαλατίας (Λυών)⁹. Το Περιστύλιο, το οποίο λειτουργούσε και ως Μεγάλη Σκωτική Στοά της Βερόνα, ασκούσε την υπέρτατη διοίκηση των δύο Στοών Amore del prossimo [Αγάπη του πλησίον] εν Ανατολή Πάδοβα και Ι veri Amici [Οι αληθινοί Φίλοι] εν Ανατολή Βιτσέντσας που ανήκαν στον Τύπο της Αυστηράς Τηρήσεως.

Παράλληλα ο Χαρβούρης υπήρξε µέλος του Μαρτινιστικού Τάγµατος¹⁰ και διετέλεσε Μέλος της Διοίκησης του Μεγάλου Κοινοβίου της Ιταλίας των Αγαθοεργών Ιπποτών της Αγίας Πόλης [Chevaliers Bienfaisants de la Cite Sainte] από το 1778, οπότε αυτό εγκαταστάθηκε στο Τορίνο, ως Προκαθήµενος (πρόεδρος) του Περιστυλίου της Κρεµόνα.

Απεβίωσε στην Πάδοβα µετά από µακρά ασθένεια την 4^η Δεκεµβρίου 1808 σε ηλικία 78 ετών.

Επανερχόµενοι στα της ιδρύσεως της Στοάς La Beneficenza, πρέπει να επισηµανθεί ότι οι οποιεσδήποτε αναφορές για προγενέστερη λειτουργία της ακόµη και από το έτος 1740 είναι ατεκµηρίωτες, τουλάχιστον έως σήµερα. Επ’ αυτού το µόνο στοιχείο που θα µπορούσε να αντιπαρατεθεί, µε κάποια επιφυλακτικότητα, είναι η ακόλουθη αναφορά του Διονυσίου Ρώµα στην έκθεσή του προς την Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας, της 5^ηςΝοεµβρίου 1843¹¹:

«[…] Ἡ πρώτη καὶ μόνη Τεκτονικὴ Στοὰ ἡ ὁποία ἱδρύθηκε κανονικὰ στὰ Ἰόνια Νησιὰ καί, μὲ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις, σὲ ὁλόκληρη σχεδὸν τὴν Ὀθωμανικὴ Ἀνατολή, ὑπῆρξε ἐκείνη τῆς Κερκύρας ἀπὸ τὸ ἔτος 1771 μέχρι τὴν στιγμὴ κατὰ τὴν ὁποία ἡ πολιτικὴ τῆς Βενετικῆς Δημοκρατίας ἄρχισε νὰ ἐπικεντρώνει τὴν προσοχή της ἐναντίον κάθε μυστικῆς ἑταιρείας. […]»

Όπως έχει καταγραφεί η έγκριση της ιδρύσεως της Στοάς εδόθη το 1782 µε αναδροµική ισχύ από το 1781. Η ηµεροµηνία 1771 που παραθέτει εδώ ο Ρώµας θα µπορούσε κάλλιστα να είναι ένα ορθογραφικό λάθος του, µιας που σε ανάλογη αναφορά του πάλι προς την γαλλική ύπατη τεκτονική Αρχή το 1811, χρονική στιγµή πλησιέστερη στην ίδρυση της ρηθείσας Στοάς, αναφέρει ως έτος ιδρύσεώς της το έτος 1781. Αντιθέτως θα µπορούσε κάλλιστα η ηµεροµηνία 1771 να θεωρηθεί και ως ορθή, λόγω του ότι την εποχή εκείνη η σύσταση Στοών ούτε ανακοινώνονταν εγκαίρως στις Μεγάλες Στοές ή Ανατολές ούτε και αυτές πάλι τις ενέκριναν άµεσα.

Λίγα χρόνια µετά την επίσηµη ίδρυση της Beneficenza, το 1785, η Ιερά Εξέταση ανακαλύπτει και εξαρθρώνει µία Στοά στη Βενετία λαµβάνοντας ανάλογα κατασταλτικά µέτρα εναντίον των Εργαστηρίων της Πάδοβας, Βερόνας, Βιτσέντζας και Κέρκυρας, υποχρεώνοντας έτσι την κερκυραϊκή Στοά ν’ αναστείλει τις εργασίες της για κάποια χρόνια¹². Την 17^η Οκτωβρίου 1797 µε την συνθήκη του Campo Formio οι Ιόνιοι Νήσοι περιήλθαν υπό γαλλική κυριαρχία (Δηµοκρατικοί Γάλλοι) και η Beneficenza επανέλαβε τις εργασίες της υπό την ίδια ιταλική τεκτονική Αρχή, τιθέµενη και πάλι σε ανενεργό κατάσταση το 1799 µετά την κατάληψη των Νήσων από τον ρωσο-τουρκικό στόλο¹³. Tέλος την 22^α Μαΐου 1806 µε την ενεργό συµβολή του Κόντε Διονυσίου Ρώµα η Στοά αφυπνίζεται ξανά, πάντα στην ιταλική γλώσσα, υπό την προαναφερόµενη ιταλική τεκτονική Αρχή. Επ’ αυτού ο Ρώµας αναφέρει χαρακτηριστικά, στην ίδια έκθεση της 5^ης Νοεµβρίου 1843:

«[…] Μετὰ τὴν ἀνακήρυξη τῶν Ἰονίων Νήσων ἀπὸ τὶς συμμαχικὲς Δυνάμεις, μὲ τὴν Συνθήκη τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ 1800, σὲ ἐλεύθερη καὶ ἀνεξάρτητη πολιτεία καὶ μετὰ τὴν συγκρότησή της καὶ τὴν γενικὴ ἀναγνώρισή της, ὀνομάστηκα Πρύτανης τῆς Κερκύρας (Νομάρχης τοῦ οἰκείου διαμερίσματος) στὶς ἀρχὲς τοῦ ἔτους 1806. Κατὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἔσπευσα νὰ συγκεντρώσω τὰ λείψανα ἐκείνης τῆς Ἀρχαίας Στοᾶς καὶ ἀφοῦ τὴν ἔκανα νὰ ἀναβιώσει καὶ νὰ ἐργάζεται κανονικὰ ἐν μέσῳ τῶν δυσχερειῶν οἱ ὁποῖες προέκυπταν ἀπὸ τὴν πλευρὰ μίας πολιτικῆς προστασίας ἐντελῶς ἀντίθετης ἀπέναντι σὲ παρόμοιους θεσμούς, ἔφθασε σὲ ἕνα τέτοιο σημεῖο ἀκμῆς οὕτως ὥστε νὰ ἐπεκτείνει τὴν μυστική της ἐξάπλωση ὄχι μόνον στὰ ὑπόλοιπα Νησιὰ, ἀλλὰ καὶ σὲ κάποιες περιοχὲς τῆς Ἠπείρου καὶ τῆς Θεσπρωτίας. Ἡ εἰρήνη τοῦ Tilsit, ἡ ὁποία ἐπανέφερε τὴν Γαλλικὴ Κυβέρνηση στὰ Ἰόνια Νησιά, ἀπήλλαξε τὴν Στοὰ τῆς Κερκύρας ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἐνόχληση καὶ τῆς ἐπέτρεψε νὰ ἑδραιώσει περισσότερο τὴ θέση της καὶ νὰ συνεχίσει ἀπερίσπαστη τὶς ἐργασίες της. […]»

Στην έκθεση αυτή του Ρώµα γίνεται επίσης λόγος, για πρώτη φορά, περί της λειτουργίας στην Κέρκυρα και Περιστυλίου που τελούσε εργασίες σ’ επιγενόµενους βαθµούς του Σκωτικού Τύπου. Συγκεκριµένα αναφέρεται ότι η Στοά La Beneficenza που ακολουθούσε το Σκωτικό Τύπο των Ηνωµένων και Μεταρρυθµισµένων Στοών [Rito delle Logge Riunite e Rettificate] κατείχε ένα Περιστύλιο Σκώτων Διδασκάλων, που ονοµάζονταν Comité Ecossais [Σκωτική Επιτροπή], µεταρρυθµισµένο σύµφωνα µε τον ίδιο Τύπο δεδοµένου ότι ο εν λόγω θεσµός δεν επέτρεπε παρά µόνον εκείνο τον ανώτερο βαθµό του Σκώτου Διδασκάλου [Maestro Scozzese].

Ενδιαφέρον ιστορικό τεκµήριο µπορεί να θεωρηθεί η αναφορά του Σεβασµίου της Στοάς Phénix Κερκύρας Γεωργίου Ζαβιτζιάνου κατά τις εργασίες της 9^ης Ιουνίου 1901, σχετικά µε τεκτονικά έγγραφα που βρέθηκαν σε κερκυραϊκή οικογένεια αµύητων¹⁴. Από τα πρακτικά της συγκεκριµένης συνεδρίας φαίνεται ότι µεταξύ των εγγράφων εκείνων υπήρχε το Ιδρυτικό Δίπλωµα της Beneficenza και το υπό χρονολογία 1796 έγγραφο διά του οποίου αποδεικνύεται ότι την χρονική εκείνη στιγµή τελούσε εργασίες στην Κέρκυρα ένα Περιστύλιο Σκωτικού Τύπου υπό τον τίτλο Riunione dei Tiandati (sic). Το Περιστύλιο αυτό φαίνεται να ταυτίζεται µε το προαναφερόµενο της έκθεσης του Ρώµα το οποίο ήταν προσαρτηµένο στη Στοά La Beneficenza¹⁵.

Απ’ τα ελάχιστα διασωθέντα τεκτονικά έγγραφα της εποχής γνωρίζουµε ότι Σεβάσµιοι της Beneficenza διετέλεσαν τουλάχιστον οι κάτωθι: κάποια χρονική στιγµή πριν το 1806 και πιθανότατα κατά την περίοδο της πρώτης γαλλικής κυριαρχίας [1797-1799] ο Άγγελος Χαλικιόπουλος (1757-1843) Μ. Sc. [Σκώτος Διδάσκαλος] δικηγόρος, κατά την περίοδο 1806-1809 ο Διονύσιος Ρώµας (1771-1857) S.P.R.†. [Υπέρτατος Πρίγκιπας Ροδόσταυρος] πρύτανης Κερκύρας & γερουσιαστής της Επτανησίου Πολιτείας και κατά την περίοδο 1809-1810 ο Φραγκίσκος Αλαµάνος (1767- Μ. Sc. [Σκώτος Διδάσκαλος] κτηµατίας.

Τέλος η Στοά La Beneficenza πραγµατοποιεί αυτόνοµα εργασίες έως την 6η Ιουνίου 1810 όταν συνενωθείσα µε την άτακτη Στοά La Philogénie [Η Φιλογένεια] Ανατολής Κερκύρας, που είχε δηµιουργηθεί από διάσπαση των αδελφών της πρώτης στα τέλη του 1807 ή στις αρχές του 1808, υπάχθηκε υπό την αιγίδα της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας¹⁶.

Σηµειώσεις

1   Οι Μητρικές Στοές εµφανίστηκαν κατά τον 18^ο αιώνα κυρίως στην Γαλλία, αλλά και στην Ιταλία, Γερµανία και Αγγλία έχοντας τις εξουσίες της ίδρυσης και διαγραφής θυγατρικών Στοών.

2   Η Πάδοβα υπαγόταν και αυτή στην Γαληνότατη Δηµοκρατία της Βενετίας όπως και η Κέρκυρα.

3   Οι ρίζες του Σκωτικού Φιλοσοφικού Τύπου φθάνουν έως τις σχολές των Πεφωτισµένων της Αβινιόν και στον επικεφαλής του κινήµατος αυτού AntoineJoseph de Pernety (1716-1801), ενός Βενεδικτίνου µοναχού, αλχηµιστή και µυστικιστή.

4   βλ. Ντίνος Κονόµος, Ο Διονύσιος Ρώµας και η ελληνική εθνεγερσία, Αθήνα 1972, σ. 26, καθώς και Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων, FM2 562 Corfu, σσ. 1-7, 73, Έκθεση του Διονυσίου Ρώµα προς την Γαληνοτάτη Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας της 5ης/17ης Νοεµβρίου 1843, Κεφάλαιο Α΄.

5   βλ. Κονόµος, ό.π., σσ. 17, 163-164.

6   βλ. Ανδρέας Χρ. Ριζόπουλος, Ο Τεκτονισµός στα Ιόνια – Αστήρ της Ανατολής 880, Αθήνα 2003, σσ. 5, 32-33, και “Masonic activities with political background in 19^th c.Greece”, Heredom, Washington 2006, τόµος 14, σσ. 249-270.

7   βλ. Casellato Sandra & Sitran Rea Luciana, Professori e scienziati a Padova nel settecento, Padova 2002, σ. 125.

8   Οπαδός της τέχνης ή της επίδειξης µιας δύναµης που επενεργεί σε άλλους. Ο FranzAnton Mesmer, που έδωσε µεγαλύτερη δηµοσιότητα στο θέµα αυτό στον Δυτικό κόσµο αλλά και την ετυµολογία του όρου, γεννήθηκε το 1734 και λίγα χρόνια πριν το 1783 ή κατά το 1775 απέκτησε µεγάλη φήµη στην Ευρώπη χάρη στα πειράµατα και στις θεραπείες του. Ισχυριζόταν πως η µέθεξη και η θεραπεία ήταν το αποτέλεσµα της διοχέτευσης µιας µυστήριας «απόκρυφης» δύναµης που την αποκαλούσε «ζωικό µαγνητισµό». Προς τα τέλη του 18ου αιώνα, η αρχή του «ζωικού µαγνητισµού» έγινε η αφετηρία µίας µεγάλης και δηµοφιλούς σχολής, αυτής των Μαγνητιστών.

9   Τεκτονικό συνέδριο που συγκλήθηκε στην Λυών της Γαλλίας από την Στοά των Αγαθοεργών Ιπποτών (Des Chevaliers Bienfaisants) και του οποίου οι εργασίες άρχισαν την 25^η Νοεµβρίου 1778 και έληξαν την 27^η Δεκεµβρίου του αυτού έτους. Πρόεδρος αυτού ήταν ο Jean Baptiste Willermoz Επαρχιακός Μεγάλος Διδάσκαλος της Αυστηράς Τηρήσεως στην Ωβέρνη. Σκοπός του συνεδρίου ήταν η γενική µεταρρύθµιση του Τεκτονισµού και η αποκήρυξη της Ναϊτικής θεωρίας. Οι αποφάσεις του συνεδρίου επικυρώθηκαν κατά το συνέδριο του Βίλελµσµαττ το 1782.

10 Tο Μαρτινιστικό Τάγµα των Πτωχών Ιπποτών του Χριστού είναι ένας τεκτονικός Τύπος που σχηµατίστηκε στα µέσα του 18ου αιώνα στην Γαλλία και επεκτάθηκε στην Γερµανία, Ρωσία κ.ά. Έχει καθαρά αποκρυφιστικό χαρακτήρα και συναθροίζει Χριστιανούς Μυστικιστές Ροδόσταυρους Ερµητιστές που ακολουθούν σταθερά την Μυητική Οδό της πνευµατικής τους επανενσωµατώσεως ή της Καθάρσεως. O Saint-Martin (ο Άγιος Μαρτίνος), ο ευγενής Ιππότης Προστάτης των τεθλιµµένων, είναι ο µυθικός Πάτρωνας του Τάγµατος. Ωστόσο, ο Louis-Claude de Saint-Martin (1743-1803), γραµµατέας και µαθητής του θεουργού Martinez de Pasqually (1715-1779), είναι αυτός που έδωσε το όνοµά του στο Τάγµα.

11 βλ. Ντίνος Κονόµος, Ο Διονύσιος Ρώµας και η ελληνική εθνεγερσία, Αθήνα 1972, σσ. 164-169.

12 βλ. Institut d’Études et de Recherches Maçonnique, Chroniques d’histoire maçonnique, Paris 1993,  σ.46.

13 βλ. Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων, FM2 562 Corfu, loge Bienfaisance et Philogénie Réunies, σσ. 21-22.

14 βλ. Αντίγραφα πρακτικών Στοάς Phénix Ανατολής Κερκύρας, Τεύχος 7, σ. 225, Αρχείο Γεωργίου Καρρέρ.

15 βλ. Ε.Σ.Κ., Ο Σκωτικός Τύπος στην Κέρκυρα, Αναµνηστικό Λεύκωµα για τον εορτασµό των 125 ετών από την ίδρυση του Υπέρτατου Περιστυλίου Φοίνιξ  υπ’ αρ. 1Α, Κέρκυρα 2008, σσ. 9-10.

16 βλ. Ε.Σ.Κ., La Philogénie, µία άτακτη Στοά συµµέτοχος στην ίδρυση της πρώτης Μεγάλης Ανατολής στην Ελλάδα, Αθήνα 2008.