Ο ψυχολόγος και ερευνητής Καρλ Γιουνγκ, ύστερα από μακρά παρατήρηση και έρευνα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, μέσα από την εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας στους αιώνες, καθιέρωσε τον όρο αρχέτυπο στη σύγχρονη δυτική κοινωνία, για να ονομάσει εκείνες τις σπερματικές ιδέες που υπάρχουν μέσα στο θείο Νου και οι οποίες στην αρχέτυπη φύση τους δεν είναι άμεσα αισθητές από την ανθρώπινη συνείδηση, αλλά μόνο σαν πρότυπα σχέσης που η ανθρωπότητα ντύνει με κατάλληλες εικόνες.
Η σημασία των αρχέτυπων γίνεται μόνο μερικά αντιληπτή, η βαθύτερη έννοιά τους μένει ένα μυστικό που υπάρχει πολύ πριν από τον ίδιο τον άνθρωπο και το οποίο εκτείνεται πολύ πέρα από αυτόν. Ακόμη και ο κατεξοχήν υλιστής Φρόιντ αναγνώριζε την αξία τους ονομάζοντάς τα «αρχαία κατάλοιπα». Τις ψυχικές αυτές μορφές δεν μπορεί να τις εξηγήσει καμία εμπειρία της ζωής του ατόμου.
Φαίνεται να είναι έμφυτες, αρχέγονες και αποτελούν κληρονομιά του ανθρώπινου πνεύματος. Στην πραγματικότητα, είναι το κατακάθισμα των εμπειριών της ανθρωπότητας που επαναλαμβάνεται διαρκώς επί αιώνες. Καθώς αυτές οι συλλήψεις, που αποτελούν τη βάση των κυριότερων ανθρώπινων πίστεων, είναι αδύνατο να αποκαλυφθούν από τη συνείδηση σε όλο το βάθος, αναδύονται σε αυτήν μόνο με έμμεση ή συμβολική μορφή. Στο σύνολό τους αποτελούν το συλλογικό ασυνείδητο της ανθρωπότητας, το οποίο εκδηλώνεται στο συνειδητό κόσμο με τη μορφή συμβολικών σκέψεων, πράξεων ή εικόνων που παρουσιάζονται σε όλους σχεδόν τους χώρους της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Ένα αρχετυπικό εργαλείο είναι και το κλειδί. Εργαλείο που χρησιμοποιείται για να κλειδώνει ή να ξεκλειδώνει πόρτες και πύλες. Μεταφορικά το κλειδί συνδέθηκε και με
την έννοια της διαφύλαξης πολύτιμων μυστικών, ως και γνώσεων... Ο συμβολισμός του επίσης φαίνεται στην απεικόνιση της περιστεράς και του κλειδιού, δηλώνοντας το πνεύμα που ανοίγει τις πύλες του Παραδείσου.
Στην Ρωμαϊκή μυθολογία, ο Ιανός, ο θεός των θυρών και των νέων ξεκινημάτων, αρχικά αντιπροσωπευόταν από τα εργαλεία του θυροφύλακα και το κλειδί του. Ο όρος «κλειδί» χρησιμοποιείται επίσης και στην Αγία Γραφή τόσο κυριολεκτικά όσο και συμβολικά. Με μεταφορική έννοια, η Αγία Γραφή χρησιμοποιεί τον όρο «κλειδί» ως σύμβολο εξουσίας, διακυβέρνησης και δύναμης.
Υπάρχει επίσης μια σχέση μεταξύ του κλειδιού και του Αιγυπτιακού «ankh » (σημάδι της αιώνιας ζωής). Το ιερογλυφικό «Ανχ» είναι γνωστό ως κλειδί της ζωής, κλειδί του Νείλου, που χρησιμοποιούνταν ως σύμβολο του σύμπαντος και της ζωής, ανθρώπινης και θείας, το οποίο σχηματίζεται από το συνδυασμό των αρσενικών και θηλυκών συμβόλων αντίστοιχα, του Όσιρη και της Ίσιδας, ως σύμβολο της ένωσης των δύο αναπαραγωγικών δυνάμεων του ουρανού και της γης.
Γενικότερα μεταξύ των αρχαίων λαών ήταν ένα σύμβολο εξουσίας λόγω της δύναμης του να ανοίγει και της δύναμης του να κλειδώνει. Σαν αρχέτυπο σύμβολο, το κλειδί αντιπροσωπεύει την γνώση ή την ικανότητα να ανοίξεις τις πύλες προς την αθανασία.
Οι ιστορικές πηγές δεικνύουν ότι οι κλείδες κατασκευάζονταν από σίδηρο, ενώ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν και πολύτιμα μέταλλα. Ανάλογα με τη χρήση τους, διακοσμούνταν με σύμβολα μυστικιστικά ή άλλα, φέροντα ευδαιμονία...
Στην συμβολική γλώσσα, το κλειδί συχνά δηλώνει την έναρξη και την γνώση που σύντομα ο κάτοχος του κλειδιού πρόκειται να αποκτήσει.
Ακολουθώντας αυτόν τον αρχαίο συμβολισμό, τα χιαστί κλειδιά είναι το Κόσμημα του Ταμία μιας Ιεραποστολής αίφνης. Επί πλέον συμβολίζουν τον Ιανό μια Ρωμαική θεότητα με δυο πρόσωπα που βλέπουν σε δύο κατευθύνσεις στο μέλλον και το παρελθόν. Ενώ καθόριζαν τα μελούμενα.. Ένα παρόμοιο σύμβολο είναι και ο δικέφαλος αετός. Ο Ιανός είναι ο άρχοντας των δυο οδών, κατά τον Γκενόν, είναι ο άρχοντας της γνώσης κάτι που μας οδηγεί στην ιδέα της μύησης στα μυστήρια.
Οι δε Έλληνες απέδιδαν τη χρήση του στους Ομηρικούς χρόνους. Ο Καλλίμαχος στους ύμνους του προς τους Ολύμπιους θεούς πραγματοποιεί μνεία περί του ότι στην Ελευσίνα η ιέρεια της θεάς Δήμητρας έφερε κλείδα ως έμβλημα του μυστηριακού έργου που επιτελούσε καθώς και της δεσμεύσεώς της για εφαρμογή του κανόνα της σιγής.
Ο δε Σοφοκλής στον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» αναφερόμενος στους Ευμολπίδες αναφέρει, μεταξύ άλλων δια του χορού, τα ακόλουθα: «...ων και χρυσέα κλείς επί γλώσσα βέβακε», υποστηρίζοντας μεταφορικά ότι στους Ιεροφάντες των Ελευσινίων Μυστηρίων είχε τοποθετηθεί κλείδα χρυσή προκειμένου να διατηρήσουν τα άρρητα μυστικά των μυητικών δρωμένων και των μυστηριακών τελεσμάτων απρόσιτα στους βεβήλους...
Κατά την αλχημιστική παράδοση η κλεις κατέχει θεμελιώδη θέση στην αναζήτηση της παγκόσμιας πνευματικής αναγέννησης. Αναφέρει, χαρακτηριστικά, ο Roger Bacon στο έργο του Opus Maius ότι η φιλοσοφική λίθος αποτελεί το κλειδί για τη μεταστοιχείωση της κοσμικής ύλης ο δε Elias Ashmole θεωρούσε την Αλχημεία την μυστική κλείδα για την εσωτερική μελέτη κάθε επιστήμης. Τέλος, ο περίφημος Raymond Lullus συνέταξε στο Παρίσι τον 13ο αιώνα την περίφημα Clavicula (κλείδα), της οποίας το περιεχόμενο βρίθει αλληγοριών. Στον πρόλογο έγραφε «κλείδα το σύγγραμμα τόδε ονόμασα διότι άνευ αυτής θα ήταν αδύνατον τις να κατανοήση τα βιβλία την απόκρυφη γνώση περικλείοντα. Σκοτεινοί γαρ οι ημέτεροι λόγοι τοις αμάθεσιν αείποτε φαίνονται».
Στην τεκτονική παράδοση, η επίκληση της Κλείδας γίνεται ως παραίνεση και προϋπόθεση για τους μυημένους να κρατούν τη γλώσσα τους κλειστή όπου απαιτείται και να απέχουν από ταπεινωτικές λέξεις και πάθη που καταστρέφουν το φως
Ο Oliver στο έργο του «Symbolism of the masonic degrees» χαρακτηρίζει την κλείδα ως ένα εκ τον σημαντικότερων τεκτονικών συμβόλων. «Καίτοι» γράφει «έχει την εμφάνιση ενός κοινού μεταλλικού εργαλείου, προορισμένου να επιτελεί μία καθ’ όλα απλή πράξη, διά τους αληθώς μυημένους τέκτονας αποτελεί το σύμβολο το διδάσκον εαυτούς να τηρούν την γλώσσαν τους και να απέχουν από τα ταπεινωτικά πάθη της συκοφαντίας και της δυσφημήσεως».
Σε παλαιότερα τυπικά Μαθητού του 17ου αιώνα αναφέρεται εκτεταμένα η έννοια της κλειδός, όπου μέσω αυτής είναι δυνατόν να αποκτηθούν τα μυστικά του Τεκτονικού Τάγματος. Σύμφωνα με αυτά τα τυπικά η κλεις αποτελούσε το οδηγό νήμα της εισόδου της ζωής και συνδεόταν στενά με την καρδιά, διότι η γλώσσα «ουδέν έδει να προφέρει πλην των όσων υπαγορεύει η καρδία». Επίσης σε αυτά τα τυπικά αναφερόταν ότι η κλεις δεν αποτελείτο από μέταλλο και συνεπώς έπρεπε να αφήνετε εκτός του Ναού, αλλά από «γλώσσα καλών λόγων». Εκτός των άλλων η κλεις διατηρείται επίσης υπό την κεντρική συμβολική μορφή του κλειδόλιθου στον μύθο της Ιεράς Βασιλικής Αψίδος
Στην μυήση στον βαθμό του Μυστικού Διδασκάλου, όσον αφορά τον τεκτονισμό σκωτικού τύπου, ο Τρις Ισχυρός Διδάσκαλος απευθυνόμενος στον μυούμενο του λέγει τα ακόλουθα: «σας εγχειρίζω την εξ ελεφαντοστού κλείδα, κόσμημα του βαθμού τούτου, το οποίον είναι ταυτοχρόνως και το έμβλημα της εχεμυθείας επ’ αυτής δε είναι κεχαραγμένον το στοιχείον Ζ, υπενθυμίζον το αρχικό γράμμα της εισιτηρίου λέξεως του βαθμού». Έτσι, η κλεις εγχειρίζεται στον μυημένο αμέσως μετά την επίσημη δόση του νενομισμένου όρκου με τον οποίο αυτός δεσμεύθηκε να μην αποκαλύψει ποτέ τα μυστικά του βαθμού εις «οιονδήποτε μη δικαιούμενο να μάθει ταύτα».
Η μυστικότητα πρέπει να γίνει κατανοητή με την τεκτονική της σημασία. Δεν είναι η μυστικότητα της συνωμοσίας, ή απόκρυψη των κινήτρων και των δραστηριοτήτων ή «πράξεις που γίνονται στο σκοτάδι». Για έναν τέκτονα, η μυστικότητα είναι η ικανότητα να διατηρείται η σχέση εμπιστοσύνης. Όλα σχεδόν τα συστήματα φιλοσοφίας έχουν διδάξει διαχρονικά ότι είναι το πρώτο βήμα στην ανάπτυξη της αυτοπειθαρχίας και του αυτοέλεγχου.
Κατ΄ επέκταση μια από τις μεγαλύτερες ανάγκες στη ζωή των περισσότερων ανθρώπων είναι η φιλία, μέσω της οποίας μπορούν να εμπιστευτούν χωρίς φόβο ότι αυτό που λένε δεν θα διαρρεύσει.
Το καθήκον, είναι η υποχρέωση για το τι πρέπει να κάνει κάποιος. Υποχρέωση, που πηγάζει από τη συνείδηση, τη θρησκεία, την κοινωνία, την πολιτεία το νόμο αλλά και τον εαυτόν μας. Εν προκειμένω, υποχρέωση προς εχεμύθεια, ώστε να διαφυλάττει τα μυστικά που του εμπιστεύονται. Η διακριτικότητα είναι θεμέλιοι λίθοι όχι μόνο του Τεκτονισμού, αλλά και της δημιουργικής ζωής. Ένας άνθρωπος εχέμυθος, ο οποίος σέβεται την εμπιστευτικότητα διαφυλάσσοντας τις ελπίδες τους φόβους, τις αμφιβολίες και τα όνειρα ενός φίλου, μπορεί να γίνει τιμημένος και αξιέπαινος συνοδοιπόρος, ένας αληθινός Τέκτονας Αδελφός. Έτσι λοιπόν αδδ. μου ο κάθε ένας από εμάς που θέλει να ονομάζεται ΑΔΕΛΦΟΣ πρέπει να ανταποκρίνεται στην εμπιστοσύνη, στις προσδοκίες στις αρχές και τους κανόνες της αδελφότητος.
Με την κλείδα που του επιδόθηκε, του παρέχεται το δικαίωμα με την απόκτηση γνώσεων, να βρει τον δρόμο προς τον εσώτερο του εαυτό και αφού υπερπηδήσει το συμβολικό κιγκλίδωμα το δρύφρακτου, που τον χωρίζει από τα Άγια των Αγίων, να ασκηθεί στην αυτογνωσία, εφαρμόζοντας την θεμελιώδη αρχή του Γνώθι Σαυτόν. Προτρέπεται να λάβει υπόψην του ότι τα πάθη, οι προλήψεις και οι πλάνες θα του δυσχεράνουν τον δρόμο προς την αλήθεια. Αλλά είναι στο χέρι του αυτά τα εμπόδια να υπερπηδηθούν από την ενεργητικότητά του, την επιμονή του, την θέληση και της αφοσίωσης του προς το καθήκον.
Ανάλογα με το είδος των φυλασσόμενων μυστικών, ανά βαθμό σε διάφορες μυστηριακές κλίμακες, διαφέρει και η ύλη από την οποία η κλείδα έχει κατασκευασθεί. Το λευκό χρώμα της ύλης το, ελεφαντοστούν, εικονίζει την αγνότητα, το δε πολύτιμο μέταλλο ή άλλο υλικό αυτής, συναρτήσει της ποιότητος, υποδηλώνει την αγνότητα η οποία είναι ανωτέρας τάξεως, αποτελώντας απαραίτητη προϋπόθεση για την αναρρίχηση του μύστη σε πεδία υψηλοτέρας πνευματικής γνώσεως και συνειδητότητος.
Στην συγκεκριμένη μάλιστα μύηση, στην κλείδα που παραδίδεται στον μυούμενο είναι χαραγμένο το γράμμα Ζ, συμβολίζοντας τον αριθμό 7 που αποτελεί το σύμβολο του ηλιακού φωτός και της πνευματικότητας.
Σύμφωνα με τον μυσταγωγό Σπυρίδωνα Νάγο, «η κλεις εικονίζει το μέσο με το οποίο ο μυούμενος ανοίγει το θείο άντρο δια να εισέλθει εις την γνώσιν των αληθειών της φύσεως». Εν προκειμένω, ο μυσταγωγός αλληγορεί την κλείδα του κρυπτογραφικού εκείνου κώδικα που αναφέρεται στην επιστήμη των συμβόλων και στο μέσο δια του οποίου θα επέλθει η επιθυμητή αποκρυπτογράφηση, ο αποσυμβολισμός των συμβόλων και των εννοιών...
Με λίγα λόγια πρόκειται για την κλείδα του κρυπτογραφικού κώδικα της επιστήμης των συμβόλων.
Ο Τέκτον καλείται να θέσει εαυτόν στην αναζήτηση της ενσυνείδητης ενεργητικότητας, της θέλησης και της αφοσίωσης στο καθήκον, το οποίο είναι τόσο άκαμπτο όσο το πεπρωμένο. Ας μην ξεχνάμε ότι χωρίς την ανθρώπινη δύναμη τα σύμβολα είναι νεκρά. Από την άλλη πλευρά, αν θεληματικά αγνοούνται τα μηνύματα που κρύβονται πίσω από τα σύμβολα και αντικρίζονται επίμονα σαν απλά, καθημερινά υλικά στοιχεία, τότε ο άνθρωπος είναι νεκρός, απογυμνωμένος εντελώς από την υποκειμενική εκείνη ομορφιά που συντηρεί και αυξάνει τη ζωή. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, αποστερημένος από τον πνευματικό σπινθήρα, περιορίζεται καθαρά μέσα στο υλικό περιβάλλον του, το οποίο ξεκομμένο από το Δημιουργό του θα τον οδηγήσει σε αδιέξοδο.
Αδδ. Μου ο μαγικός κόσμος των συμβόλων είναι εδώ, γύρω μας, μέσα μας, διαθέσιμος πάντα για να τον ανακαλύψουμε. Και ίσως, σε κάποια επέκταση, πίσω από αυτό τον κόσμο να ανακαλύψουμε τις αιώνιες αλήθειες, εκείνες που μας συντροφεύουν και μας εξελίσσουν, που συντροφεύουν και εξελίσσουν το σύμπαν, που αναπτύσσουν τη ζωή, την κίνηση και τη δημιουργία, τόσο στο μακρόκοσμο όσο και στο μικρόκοσμο.
Τεκτονικά Δρώμενα
