Σκοπός αυτού του πίνακα χάραξης είναι η προσπάθεια εντοπισμού της προέλευσης των αλληγοριών και των συμβόλων των τεκτόνων - κτιστών του μεσαίωνα και πως αυτά ενσωματώθηκαν στην σύγχρονη τεκτονική πρακτική αλλά και στην διερεύνηση του λόγου που οι σύγχρονοι τέκτονες χρησιμοποιούν το Λίθο ως σύμβολο της ψυχής που αναζητά την κατεργασία.
Λίθος λοιπόν. Λίθος ονομάζεται η πέτρα που χρησιμοποιείται ως υλικό οικοδομικών εργασιών και για πολλές χιλιετίες αποτέλεσε το υλικό με το οποίο ο άνθρωπος ταύτισε τ ο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της παρουσίας του στη Γη.
Η εποχή του λίθου ή απλά λίθινη εποχή ορίζεται η περίοδος πριν από την εποχή του χαλκού, κατά τη διάρκεια της οποίας ο άνθρωπος χρησιμοποίησε λίθινα εργαλεία και τεχνουργήματα και εκτείνεται σε μια μεγάλη περίοδο που ξεκίνησε πριν από 2,5 εκατομμύρια χρόνια και τελείωσε μεταξύ του 8700 π.Χ. και 2000 π.Χ. με την εμφάνιση της μεταλλοτεχνίας. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου η εξέλιξη και η επιβίωση του ανθρώπου βασίζεται αποκλειστικά στην κατεργασία και στην χρήση της πέτρας. Ζει σε σπηλιές, και δημιουργεί εργαλεία, όπλα, είδη καθημερινής χρήσης αλλά και θρησκευτικά ή λατρευτικά τεχνουργήματα από πέτρα. Βέβαια ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή και την ποικιλία των πετρωμάτων υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις αλλά σε γενικές γραμμές η πορεία είναι κοινή.
Στην αρχή ο πρωτόγονος άνθρωπος μένει εκστατικός μπροστά στην αντοχή της πέτρας. Άφθαρτη και σκληρή, αντιστέκεται στα φυσικά φαινόμενα και τους νόμους της αλλαγής σε αντίθεση με τα έμβια πράγματα, που υπόκεινται στους νόμους της φθοράς, τη αποσύνθεση και τελικά το θάνατο. Έτσι όταν θέλει να αποδώσει μορφή σε κάτι που είναι άφθαρτο και ανεπηρέαστο από τον χρόνο, όπως οι θεοί, χρησιμοποιεί πέτρα.
Λατρεύει την Πέτρα γιατί είναι κομμάτι του ουρανού. Και όχι άδικα. Κατά πολλούς επιστήμονες η ζωή στην Γη ενδέχεται να ξεκίνησε όταν ένα τέτοιο μικρό κομμάτι ουρανού έπεσε στο νεαρό τότε πλανήτη μεταφέροντας την πρώτη ύλη για την δημιουργία ζωντανών οργανισμών. Μετεωρίτες αποτελούν θεϊκά δώρα και έχουν ανάλογη αντιμετώπιση (π.χ ο μετεωρίτης Kaaba στη Μέκκα που αποτελεί το ιερότερο μέρος των μουσουλμάνων). Αλλά αν ανατρέξουμε στην μυθολογία κάθε λαού οι πέτρα είναι παρούσα σε κομβικά σημεία.
Ο Κρόνος καταπίνει μια πέτρα και ο Δίας επιβιώνει για να πάρει εκείνος αργότερα την θέση του, ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, η ελληνική εκδοχή του κατακλυσμού του Νώε, όπου το ανθρώπινο γένος ξαναδημιουργείται από πέτρες που πετούσαν πίσω τους ο μεν Δευκαλίων και έβγαιναν μέσα από την γη άνδρες, η δε Πύρρα και έβγαιναν γυναίκες. Στην Παλαιά διαθήκη ο Μωυσής λαμβάνει τις 10 εντολές σε πέτρινες πλάκες, ο Ιακώβ κοιμάται πάνω σε μια πέτρα, βλέπει στο όνειρό του τον θεό και πιστεύει ότι η πέτρα είναι το μέσο για να επικοινωνεί με τον θεό και έτσι κατασκευάζει τον βωμό για τις θυσίες από πέτρα. Τα μονολιθικά και μεγαλιθικά μνημεία που η κατασκευή τους σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί μυστήριο και πλείστα όσα παραδείγματα από όλους σχεδόν τους λαούς επιβεβαιώνουν την άμεση σύνδεση του θείου- θεϊκού με την πέτρα.
Όταν με την πάροδο των αιώνων το ανθρώπινο γένος εξελίσσεται και περνά από την λίθινη εποχή στην εποχή του χαλκού αρχικά και του σιδήρου στην συνέχεια, εξελίσσονται και βελτιώνονται και τα εργαλεία. Αυτή η εξέλιξη έχει ιδιαίτερα σημαντική επίδραση στο επάγγελμα της λιθοξοΐας. Η συσσωρευμένη γνώση και τεχνική στην κατεργασία της πέτρας μπορεί πλέον να απογειωθεί και να δημιουργήσει μεγαλύτερα, επιβλητικότερα, πιο πολύπλοκα σχέδια αλλά και πολύ πιο λεπτομερή. Μπορούν να λαξευτούν υλικά που στο παρελθόν, λόγο σκληρότητας, ήταν απαγορευμένα όπως μάρμαρο ή γρανίτης. Είναι η εποχή κατά την οποία ο άνθρωπος ορθώνει τα κτίσματα του προς τον ουρανό σαν να προσφορά στους θεούς.
Κτίσματα που στέκουν ακόμα ύστερα από τόσες χιλιάδες χρόνια και προκαλούν το θαυμασμό μας με το μέγεθός τους (πυραμίδες στην Αίγυπτο οι κλιμακωτές πυραμίδες των Ίνκας , των Μάγια και των Αζτέκων στην Νοτιά Αμερική) με την σοφία στο σχεδιασμό, την ακρίβεια και την ισχύ στην εκτέλεση και το αισθητικό κάλος τους (Ελληνικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, Ακρόπολη των Αθηνών και ο Παρθενώνας) αλλά και εκείνα που ο χρόνος, η φύση ή το ανθρώπινο χέρι κατέστρεψαν όπως σχεδόν όλα τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου (πλην των προαναφερθέντων πυραμίδων) ο Ναός του Σολομώντα, η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, τα Ζιγκουράτ στη Βαβυλώνα κλπ. Ακολούθησε η ρωμαϊκή αρχιτεκτονική (συνεχιστής της κλασσικής ελληνικής τέχνης με το Καπιτώλιο και το Κολοσσαίο, τα δημόσια έργα και τα υδραγωγεία) η Βυζαντινή με άνθηση και επέκταση της Βασιλεύουσας και τα ονομαστά της τείχη για να φτάσουμε στον μεσαίωνα με τους επιβλητικούς καθεδρικούς και τα κάστρα. Σε αυτή την περίοδο είναι που τοποθετείται χρονικά και η γένεση των τεκτονικών στοών.
Εδώ θα έπρεπε να αναφέρω ότι σύμφωνα με το «Λεξικό του συμβολικού τεκτονισμού», του G. OLIVER, έκδοσης 1853, που προσυπογράφεται και από την μεγάλη στοά της Αγγλίας, αναφέρει ως πρώτη τεκτονική κοινότητα τους κυβιστές λίθων (stone squarers) λεγόμενους και Διονυσιακούς. Μια ομάδα αρχιτεκτόνων που ανέγειραν τον Ναό του Ηρακλέους στην Τύρο της Φοινίκης. Το λεξικό τους τοποθετεί και σαν μάστορες και φύλακες ή υπεύθυνους (masters and wardens) των τεχνιτών που εργάζονταν για την ανέγερση του ναού του Σολομώντα. Έτσι οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η τεκτονική μας παράδοση φαίνεται να έχει αρχαιότερη καταγωγή απ’ ότι νομίζουμε.
Αυτή η πληροφορία επιβεβαιώνεται και από το ANALYTICAL DICTIONARY OF THE ENGLISH LANGUAGE, του DAVID BOOTH έκδοσης 1835.
Άλλες πηγές αναφέρουν ως πολύ πιθανό ο Χιράμ Αμπίφ να ήταν μέλος των Διονυσιακών τεχνιτών πράγμα που θα δικαιολογούσε την πολύ υψηλή του κατάρτιση στα θέματα της αρχιτεκτονικής αλλά και της εξαιρετικής αισθητικής και αρμονίας στην οικοδομή μεγαλόπρεπων κτισμάτων αλλά και στην ενσωμάτωση κρυφών μηνυμάτων προερχόμενα από την Αρχαίο-Ελληνική μυητική γνώση.
Άρα είναι ασφαλές να συμπεράνουμε ότι τέκτονες του μεσαίωνα ουσιαστικά αναβίωσαν συνειδητά ή όχι τους Διονυσιακούς τεχνίτες.
Όπως όλοι γνωρίζουμε οι τέκτονες ονομάζονται και μασόνοι. Ο όρος Μασόνοι προέρχεται από το αγγλικό Mason που σύμφωνα με το λεξικό OXFORD SHORTER και το CHAMBERS DICTIONARY OF ETYMOLOGY, mason είναι ο χτίστης, ο εργάτης της πέτρας, που τοποθετεί πέτρες σε κτήρια. Αυτός ο ορισμός μας δείχνει ότι ακόμα και από τον 13ο αιώνα ο όρος mason είναι συνυφασμένος με το χτίσιμο, τα κτήρια και την πέτρα. Επίσης ο όρος masonry (που μεταφράζεται σαν η τέχνη της τοιχοποιίας) είναι η τέχνη της διαμόρφωσης της ακατέργαστης πέτρας σε ακριβή γεωμετρικά σχήματα, άλλες φορές απλά και άλλες φορές με πολύ υψηλό συντελεστή πολυπλοκότητας, που στην συνέχεια τοποθετούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζονται διάφορες κατασκευές.
Ετυμολογικά το mason προέρχεται από το machun, λέξη που πριν το 1200 μΧ σήμαινε : “εργάτης που κτίζει με πέτρα και τούβλα”. Η προέλευση αυτού είναι από τα παλαιά γαλλικά και το masson το οποίο με την σειρά του συνδέεται με το steinmezzo των παλαιών υψηλών Γερμανικών που με την σειρά τους συνδέονται με το mahhon που μεταφράζεται σαν «να φτιάξω» .
Ιστορικά, πριν το 1066 και την εισβολή των Βίκινκγς, τα περισσότερα κτίσματα, με εξαίρεση τις εκκλησίες και μοναστήρια, ήταν ξύλινα. Συνέπεια της εισβολής των βορείων και για μερικές εκατοντάδες χρόνια μετά, ήταν η εκρηκτική αύξηση της ανοικοδόμησης με πρωταρχικό υλικό την πέτρα. Εκκλησίες, μοναστήρια, κάστρα απαιτούσαν εργατικό δυναμικό εξειδικευμένο στην κατεργασία αυτό του υλικού. Η κατασκευή αυτών των έργων στις περισσότερες των περιπτώσεων διαρκούσε πολλά χρόνια και ομάδες από αυτούς τους εργάτες άρχισαν να σχηματίζουν ομάδες που αποκαλούνταν Στοές. Το όνομα προήλθε από τον απλό λόγο ότι οι κάθε ομάδα μαζευόταν κάτω από τα θεμέλια του οικοδομήματος, στις υπόγειες στοές, και συζητούσαν ή οργάνωναν τις εργασίες της ημέρας.
Οι τεχνίτες - τέκτονες χωρίζονταν σε 3 ομάδες
• Αρχιτεχνίτης (master mason). Ένας πολύ καταρτισμένος επαγγελματίας τεχνίτης με μεγάλη εμπειρία που έχει την δυνατότητα να εκπαιδεύει μαθητευόμενους
• Ταξιδιώτης (Journeyman). Έμπειρος τεχνίτης που έχει ολοκληρώσει την μαθητεία του και είναι πλέον ελεύθερος να ταξιδεύει όπου θέλει σε αναζήτηση εργασίας.
• Μαθητευόμενος (Apprentice) Μαθητής του αρχιτεχνίτη στην τέχνη της λιθοξοΐας για διάστημα 7 ετών χωρίς μισθό
Αυτοί οι καταρτισμένοι άνδρες ήταν ιδιαίτερα περήφανοι για την δουλεία τους και έκαναν ό,τι μπορούσαν για να διαφυλάξουν τα μυστικά της τέχνης τους σχηματίζοντας κλειστές ομάδες και φρουρώντας τα με χρήση συνθηματικών λέξεων και χειραψιών αναγνώρισης των μυημένων.
Με την πάροδο των ετών, άρχισε να παρουσιάζεται μια διαφοροποίηση ανάμεσα στις τάξεις των τεχνιτών. Άρχισε η χρήση των όρων mason και free mason. Σαν σκέτο mason χαρακτηρίζονταν οι διαμορφωτές και οι εργάτες που τοποθετούσαν τις πέτρες στα κτίσματα ενώ από την άλλη πλευρά ήταν οι freemasons που ήταν πιο καταρτισμένοι τεχνικά, ασχολούνταν με την σχεδίαση και την διακόσμηση των κτιρίων και πληρωνόντουσαν καλυτέρα. Το free στην ονομασία φαίνεται ότι προέρχεται από διάφορες περιπτώσεις. Π.χ
1) Ήταν ελεύθεροι άνθρωποι και όχι δεσμευμένοι με κάποιο συμβόλαιο εργασίας και δεν ανήκαν σε κάποια συγκεκριμένη συντεχνία, όποτε μπορούσαν να ταξιδεύουν όπου ήθελαν αναζητώντας καλύτερη εργασία.
2) Οι τεχνίτες που είχαν προληφθεί σε κάποιο εκκλησιαστικό εργοτάξιο (καθεδρικούς, μοναστήρια, αβαεία κλπ) είχαν απαλλαγή από τους φόρους και τους κρατικούς περιορισμούς.
Στη Γάλλια οι απαλλαγμένοι από τους κρατικούς αυτούς περιορισμούς ονομάζονταν franc-macons.
Στα τέλη του 1500 και κατά την διάρκεια του 1600 ήταν γενικά αποδεκτό ότι ο όρος Ελεύθερο-τέκτονας (free-mason) αναφέρεται στον τεχνίτη ο οποίος είναι επαρκώς καταρτισμένος στην τέχνη της λάξευσης του λίθου καθώς επίσης και εκπαιδευμένος στην επιστήμη της αρχιτεκτονικής και έχει κερδίσει τον τίτλο Ελευθεροτέκτονας (Freemason).
Όλοι αυτοί οι ενεργά εμπλεκόμενοι με την τέχνη ονομάζονται λειτουργικοί τέκτονες (Operative masons).
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι τεκτονικές στοές ήταν το μοναδικό μέρος στο οποίο διδάσκονταν, παράλληλα με την τέχνη της λάξευσης του λίθου και όλες οι σχετικές με την οικοδόμηση επιστήμες. Επίσης ήταν το μόνο μέρος που η μάθηση δεν ήταν ελεγχόμενη από την εκκλησία καθώς τότε η εκπαίδευση γινόταν κατά κύριο λόγο στα μοναστήρια. Άρα κάθε ένας που αναζητούσε γνώση πέρα από την θεοκρατική παιδεία προσπαθούσε να ενταχτεί σε μαθητεία εντός κάποιας τεκτονικής στοάς.
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και γνώση τέκτονες, όταν οι μαθητές ξέφευγαν ή ξεστράτιζαν λόγω του νεαρού της ηλικίας, τους επανέφεραν στην τάξη διηγούμενοι διάφορες ιστορίες- παραβολές όπου τα βασικά εργαλεία της δουλειάς (γνώμονας, διαβήτης, νήμα της στάθμης, αλφάδι, μυστρί, κλπ) πρωταγωνιστούσαν.
Την ίδια περίπου περίοδο, τέλη 1500 και καθ’ όλο το 1600, αρχίζει να παρατηρείται το φαινόμενο να γίνονται δεκτοί στις τεκτονικές συντεχνίες και μη-τέκτονες. Αυτοί ονομάζονταν θεωρητικοί τέκτονες (speculative masons). Ποιοι λόγοι οδήγησαν άραγε σε αυτή την συνύπαρξη;
Από εδώ και πέρα τα πράγματα είναι λίγο ασαφή. Στην έρευνα που έκανα διαπίστωσα ότι υπάρχουν διάφορες θεωρίες για ποιο λόγο οι λειτουργικοί τέκτονες επέτρεψαν την εισδοχή και άλλων έκτος της κάστας τους στην συντεχνία. Σε όλες τις περιπτώσεις οι μη τέκτονες αναφέρονται σαν Αποδεδεγμένοι ελευθεροτέκτονες (Accepted freemasons) ή ελεύθεροι και αποδεδεγμένοι τέκτονες (free and accepted masons). Αποδεδεγμένοι δηλαδή τέκτονες τους οποίους τους έχουν αποδεχτεί και όχι στους οποίους έχει απονεμηθεί το δικαίωμα της χρήσης του τίτλου τέκτονας.
Η μία εξ’ αυτών θεωρεί ότι η χρονική περίοδος αυτή που βρίσκεται στο τέλος του μεσαίωνα και τις απαρχές της αναγέννησης ήταν αρκετά επικίνδυνη για ανθρώπους με πιο ελεύθερη σκέψη με την Ιερά Εξέταση να καραδοκεί. Οι τεκτονικές στοές αποτελούσαν ένα ιδανικό καταφύγιο αφενός γιατί έχαιραν εκτίμησης και σεβασμού λόγω της τέχνης τους και αφετέρου εξαιτίας των μέτρων ασφαλείας (κωδικοί, μυστικές λέξεις, χειραψίες). Το τίμημα για την εισδοχή στην στοά και την παροχή προστασίας ήταν πολύ υψηλό και αναφέρεται μάλιστα σε μια πηγή ότι έφτανε έως και το ετήσιο εισόδημα ενός τεχνίτη λιθοξόου. Ίσως αυτή την πρακτική να συνεχίζεται ακόμα και στις μέρες μας, σε πολύ πιο ορθολογικά τιμήματα βέβαια, με την καταβολή των μυήτρων.
Άλλη, διαφορετική προσέγγιση, αναφέρει για μια μυστική οργάνωση με το όνομα “The Acception” (‘’Η Αποδοχή’’ κατά μια ερμηνεία, ‘’το ληφθέν μήνυμα’’, κατά μια άλλη) που συγκεντρωνόταν στο τεκτονικό μέγαρο του Λονδίνου ξεκίνησε την αποδοχή στις τάξεις της πέραν των καταρτισμένων ελευθεροτεκτόνων και μη τέκτονες. Αυτοί οι μη τέκτονες είχαν πολλά να προσφέρουν στη στοά υπό την μορφή γνώσεων ή κατάρτισης επάνω στις τέχνες και τις επιστήμες.
Άρα η πραγματική συγκυρία που οδήγησε στην συγχώνευση είναι δύσκολο να προσδιοριστεί και είναι ανοικτή σε υποθέσεις.
Και σε αυτό το σημείο η πορεία συγκλείνει και πάλι και όλοι συμφωνούν ότι για αρκετό καιρό λειτουργικοί και θεωρητικοί τέκτονες έχουν κοινή πορεία μέσα στις στοές, αλλά σταδιακά αυτοί οι δρόμοι χωρίζουν. Οι αποδεδεγμένοι θεωρητικοί αναπτύσσουν το κομμάτι της κατεργασίας του εσωτερικού ακατέργαστου λίθου ενσωματώνοντας τη χρήση των πραγματικών εργαλείων σε αλληγορίες και σύμβολα. Αντικαθιστούν την πραγματική πέτρα με τον εσωτερικό ακατέργαστο λίθο, το πραγματικό οικοδόμημα με το ναό της αρετής και τα πραγματικά εργαλεία με τις αλληγορίες και τα σύμβολα.
Και σε αυτό το σημείο βλέπουμε την αντιστοιχία των αρχαίων λειτουργικών στοών με την σύγχρονη δομή των σύγχρονων συμβολικών στοών που την θέση του πρωτομάστορα κατέχει ο Σεβ:. Διδ:. και των δυο βοηθών του που αντιπροσωπεύονται από τους 2 επόπτες. Η διάρκεια της μαθητείας είναι διαφορετική αλλά κοινό παραμένει το τεμάχιο που πρέπει να παρουσιάσει κάθε τέκτονας προκειμένου να λάβει την αύξηση μισθοδοσίας του και μαζί με αυτή την ιερά λέξη του βαθμού. Από την συνήθεια των ιστοριών - παραβολών προκύπτουν και οι συμβολισμοί που υπάρχουν εντός των στοών, κληρονομία από την ένταξη στις στοές και των θεωρητικών, που δεν είχαν περάσει από την μαθητεία αλλά είχαν πιο πνευματικό υπόβαθρο, και ανέπτυξαν το συμβολικό και αλληγορικό μέρος της τεκτονικής παράδοσης.
Έτσι στην βάση της στήλης Β, στην είσοδο της θεωρητικής πλέον τεκτονικής Στ:. ευρίσκεται ο ακατέργαστος λίθος, σύμβολο της απαίδευτης, αμαθούς αλλά και αδαούς φύσεως του ανθρώπου. Ευρύτερα νοούμενος, ο ακατέργαστος λίθος του τεκτονισμού πρέπει να λαξευτεί προσεκτικά με τη βοήθεια της σμίλης και της σφύρας, για να πλησιάσει το δυνατόν περισσότερο το σχήμα του κύβου της στήλης J. Ως συνεχείς λαξεύσεις νοούνται οι μυήσεις, που μέσω συμβόλων και αλληγοριών, η ερμηνεία και η κατανόηση των οποίων, βοηθούν εσωτερικά τον άνθρωπο να ελευθερώσει και αξιοποιήσει τις ευεργετικές και αγαθές του δυνάμεις. Η εργασία και η προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται προοδευτικά και κατά βαθμίδες. Κατεργαζόμενη η ψυχή συμβολικά με τη σμίλη και τη σφύρα αρχίζει το έργο της από-καλύψεως των κρυμμένων δυνατοτήτων της έτσι ώστε ο τέκτονας να καταστεί έτοιμος να αναζητήσει για να βρει, ή έστω να προσεγγίσει την δική του αλήθεια. Το πρώτο βήμα στην αναζήτηση αυτής της αλήθειας για κάθε δόκιμο είναι η είσοδος στην Στοά. Κρούει τη θύρα ερχόμενος από τον εξωτερικό κόσμο, τον κόσμο των αμύητων , ελεύθερος, οδηγούμενος από μια εσωτερική ανάγκη να πορευθεί την οδό της ζωής, Ο «ακατέργαστος λίθος», επιθυμεί, να εργαστεί, να κατεργαστεί, να μεταμορφωθεί σε πολύτιμο, κυβικό λίθο.
Όπως το τραχύ ακατέργαστο διαμάντι, που όταν αρχικά αφαιρείται από τη γη είναι θαμπό και άψυχο έτσι και η Πνευματική φύση τού ατόμου αποκαλύπτει ελάχιστα ἢ ενδεχομένως τίποτε από την έμφυτη ( εν δυνάμει ) αξία και φωτεινότητα της.
Και όμως, στο χέρι τού επιδέξιου τεχνίτη, αυτή η άμορφη και θαμπή πέτρα μετασχηματίζεται σε ένα τέλεια σχηματισμένο πολύτιμο, σπινθηροβόλο λίθο, από τις έδρες τού οποίου εκπηγάζει πολύχρωμο φωτός, έτσι και μέσα στο Εργαστήριο τού Θείου Λιθοξόου, Μεγάλου Αρχι-τέκτονος τού Σύμπαντος, η ψυχή τού ατόμου κατεργάζεται, μορφοποιείται και στιλβώνεται έως ότου να απεικονίσει σε κάθε μόριο της την Δόξα τού Δημιουργού της.
Ο συμβολικός τεκτονισμός Αδδ:. και Αδδ:. μου εντός του οποίου ελεύθερα και οικεία βουλήση ενταχθήκαμε, θα μας δώσει τα εργαλεία εκείνα που μας είναι απαραίτητα και που θα μας καταστήσουν από ακατέργαστους, άχρηστους λίθους, κυβικούς, τέλεια σχηματισμένους, με απλά λόγια θα μας κάνει καλύτερους. Προσέξτε όμως . Όχι καλύτερους συγκριτικά με κάποιον ή κάποιους άλλους, αλλά καλύτερους σε σχέση με τον εαυτό μας, με αυτό που ήμασταν πριν την μύηση μας.
Έτσι θα μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε όλο το πλάτος της κάθε έδρας του κύβου για να ενωθούμε με τους άλλους αδδ:. μας και να συνεχιστεί η οικοδόμηση του Ναού της Αρετής.
Είθε ο κάθε ένας από εμάς να καταστεί άξιο και λειτουργικό μέρος αυτού του τέλειου οικοδομήματος.
Είπον
George Hub
