ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΟΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ.

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ :

ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΟΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ.

Σεβ:. Διδ:.,  αδδ:. μου,

Ο αποψινός πίνακας χάραξης αποτελεί τη συνέχεια του πίνακα με θέμα το ΛΕΥΚΟ και ΜΑΥΡΟ χρώμα της ενδυμασίας και έχει θέμα τα 2 κυρίαρχα χρώματα εντός της τεκτονικής στοάς το ΚΟΚΚΙΝΟ και το ΓΑΛΑΖΙΟ., Σε αυτόν τον πινάκα δούμε τους συμβολισμούς τους στο πέρασμα του χρόνου και πως καθιερώθηκαν ως τεκτονικά χρώματα. Για να μπορέσουμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα όσο αφορά τα χρώματα, θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να επαναλάβω την εισαγωγή από τον προηγούμενο πίνακα του λευκού και του μαύρου.

Επειδή το θέμα είναι εκτενές, για αυτό τον λόγο θα ήθελα να είστε επιεικής και να δείξετε την ανοχή σας.

Όπως μαθαίνουμε από την πρώτη στιγμή που εισερχόμαστε στον τεκτονισμό, τα πάντα είναι συμβολικά. Ο τεκτονισμός ενσωματώνει τα σύμβολα προκριμένου να μας διδάξει ηθικές αξίες. Ένας πολύ δημοφιλής ορισμός για το τι είναι τεκτονισμός αναφέρει χαρακτηριστικά :

Ο τεκτονισμός είναι ένα ιδιότυπο σύστημα ηθικής καλυμμένο με τον μανδύα της αλληγορίας και που παρουσιάζεται, αποκαλύπτεται, μέσα από την χρήση συμβόλων.

Δηλαδή προσπαθεί μέσα από την συμβολική χρήση της γλώσσας (τυπικό), των χρωμάτων αλλά και ήχων (κρούσεις σφυρών, μουσικής) να ενεργοποιήσει όλα τα πεδία της ανθρώπινης διάνοιας. Η αποκάλυψη της ερμηνείας των συμβόλων γίνεται σταδιακά ώστε να δοθεί στον τέκτονα ο απαραίτητος χρόνος για να αφομοιώσει τα μηνύματα και τα νοήματα που του φανερώθηκαν. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει κατά την διάρκεια των εργασιών.

Αλλά καλύτερα να περάσουμε στο αποψινό μας θέμα….. Χρώματα. Τι είναι χρώμα?

Σύμφωνα με τον ορισμό της φυσικής, το ορατό φως είναι τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Αυτό περιλαμβάνει τα ραδιοκύματα, την υπέρυθρη ακτινοβολία, το ορατό φως, την υπεριώδη ακτινοβολία και τις ακτίνες Χ και Γ. Το ορατό φως επιδεικνύει τόσο κυματικές όσο και σωματιδιακές ιδιότητες και το θεμελιώδες σωματίδιο του είναι το φωτόνιο.

Το λευκό φως περικλείει όλο το φάσμα των συχνοτήτων που αποτελούν το ορατό φως, όλες στην ίδια ένταση. Όταν αυτό το λευκό φως περάσει μέσα από ένα πρίσμα διασπάται και αναλύεται σε 7 χρώματα, μωβ, μπλε, γαλάζιο πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο.

Όταν μια επιφάνεια φωτίζεται, τότε κάποιο μέρος του φωτός απορροφάται και κάποιο αντανακλάται ανάλογα με την μοριακή δομή του αντικειμένου αλλά και της όποιας χρωστικής έχει στην επιφάνειά του. Το μέρος του φωτός που αντανακλάται είναι αυτό που καθορίζει και την χρωματική πληροφορία που λαμβάνει το μάτι μας και την αποκωδικοποιεί ανάλογα.

Όταν λοιπόν η αίσθηση της όρασης καλείται να αναγνωρίσει ένα χρώμα, αυτό στην ουσία που βλέπει είναι ένα συγκεκριμένο μήκος κύματος ορατού φωτός που παράγεται ή αντανακλάται από ένα σώμα.

Η σημαντικότητα, η αναγκαιότητα αλλά και η λειτουργικότητα των χρωμάτων είναι απολύτως εμφανής στη Μητέρα Φύση. Αν παρατηρήσουμε θα δούμε ότι έχουν κυρίαρχο ρόλο στην αναπαραγωγική διαδικασία, την άμυνα ή την εύρεση τροφής. Και αυτό ισχύει για όλα τα έμβια όντα. Ακόμα και πέραν των ορίων του μικρού μας πλανήτη, στο διάστημα, το φως και τα χρώματά του, δίνουν στους επιστήμονες πληροφορίες για μακρινά αστέρια ή πλανήτες αναλύοντας το φως που εκλύουν ή αντανακλούν.

Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι όλες οι πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας αλλά και του περιβάλλοντος του είναι άμεσα επηρεασμένα από τα χρώματα.

Και ας περάσουμε στην επίδραση του φωτός και των χρωμάτων στον άνθρωπο. Θα κάνουμε μια ιστορική αναδρομή για τον ρόλο των χρωμάτων στις ανθρώπινες κοινωνίες και τον συμβολισμό που αποδόθηκε στα διάφορα χρώματα.

Τα χρώματα ασκούσαν ανέκαθεν μεγάλη γοητεία στους ανθρώπους και απέκτησαν, πέρα από την προφανή αισθητική ή διακοσμητική τους διάσταση, και μια βαθιά συμβολική σημασία.

Οι μυθολογίες και τα αρχαία κείμενα όλων των πολιτισμών είναι γεμάτα για την χρήση των χρωμάτων ως σύμβολα. Έγιναν φορείς σημαντικών πολιτισμικών αλλά και θρησκευτικών ιδεών.

Χρώματα όπως το λευκό, το μαύρο, το κόκκινο, το μπλε είχαν βαθιά συμβολική αξία.

Αυτή η πανανθρώπινη ομοιότητα σκέψης οδήγησε τον Ελβετό ψυχολόγο Καρλ Γιούνγκ σε ενδελεχή έρευνα σε κείμενα σχετικά με την ιστορία, την φιλοσοφία, τα γραπτά κείμενα αλλά και με τις παραδόσεις των διαφόρων αρχαίων πολιτισμών και θρησκειών, όπου και βρήκε πάρα πολλά κοινά σημεία μεταξύ τους. Θεώρησε ότι αυτά τα κοινά σημεία προήρθαν από μια κοινή ρίζα στον ενστικτώδη νου των ανθρώπων. Αυτός ο ενστικτώδης νους, πάντα κατά τον Γιούνγκ, είναι κατάλοιπο του πρώιμου ανθρώπου ο οποίος λειτουργούσε με βάση το ασυνείδητο, τα ένστικτα και με χωρίς λογική σκέψη. Στην εξελικτική του πορεία όμως ο άνθρωπος ανέπτυξε την συνείδηση και το ασυνείδητο πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Ο Γιούνγκ πίστευε ότι αυτός ο πρώιμος, ενστικτώδης νους δεν χάθηκε, απλά υποκρύπτεται σαν σκιά μέσα στην συνειδητή σκέψη. Με γνώμονα τα παραπάνω ασπάστηκε την Ανατολίτικη θεώρηση ότι τα πράγματα που επαναλαμβάνονται συνεχώς παύουν να είναι σύμπτωση άσχετα αν δεν είναι επιστημονικά δυνατό να αποδεδειχθεί μια μεταξύ τους σχέση. Αυτό ονομάστηκε Συγχρονικότητα.

Και η απόδειξη έρχεται βλέποντας την σημασία των χρωμάτων στην ανθρώπινη ιστορία..

Και περνάμε στα χρώματα που θα μας απασχολήσουν σήμερα.

Το Γαλάζιο. Το γαλάζιο σαν απόχρωση βρίσκεται στη περιοχή του ορατού φωτός με την υψηλότερη συχνότητα. Είναι το χρώμα που δεν απορροφάται από την ατμόσφαιρα, στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, εξ’ού και το γαλάζιο χρώμα του ουρανού και κατ’επέκταση της θάλασσας.

Η Ελληνική του ονομασία είναι κυανό. Κύανος λέγεται στον Όμηρο ὁ ψευδάργυρος, και το γνωστό στους αρχαίους μετάλλευμά του ορειχαλκίτης έχει χρώμα έντονο ζωηρό και γλυκό γαλάζιο Αλλά και το αργυρόχρωμο καθαρό μέταλλο κλίνει προς το γαλάζιο. Γι αυτό από το φυσικό του αυτό υπόδειγμα κυάνιον ή κυάνεον ή κυανούν ονομάστηκε και το χρώμα του όπως λέμε χρυσός και χρυσούν, ή άργυρος και αργυρούν. Το κυανούν χρώμα βέβαια, το γαλάζιο ή γαλανό ή μπλε ή θαλασσὶ - ουρανί, έχει ανέκαθεν πασίγνωστα φυσικά υποδείγματα, απέραντα στη φύση, τον ουρανό και τη θάλασσα, και γι αυτό έχει σήμερα κι αυτά τα δύο τελευταία ονόματα. Το βαθύ γαλάζιο βέβαια, το θαλασσί, λεγόταν κατά την αρχαιότητα θαλασσοειδές⁹², ενώ για το ανοιχτό γαλάζιο, το οὐρανί, χρησιμοποιούταν πιο πολυ ἡ λέξη γλαυκόν.

Οι ονομασίες του χρώματος γαλάζιος και γαλανός είναι νεοελληνικές. Η επίτευξη γαλάζιας βαφής στην αρχαιότητα ήταν πάρα πολυ δύσκολη και σπάνια. Γινόταν με στίμμι (stibium, Sb) ή αλλιώς αντιμονίτη (τριθειούχο αντιμόνιο, Sb2S3), μετάλλευμα του αντιμονίου. Πάντως το γαλάζιο χρώμα στην τέχνη και στη χρήση ήταν σχεδόν ανύπαρκτο. Οι αρχαίοι έβλεπαν το γαλάζιο χρώμα άφθονο στον ουρανό στη θάλασσα στα γαλάζια λουλούδια της υπαίθρου στα γαλάζια μεταλλεύματα και πετράδια, και στο ουράνιο τόξο, χωρίς να μπορούν να το χαρούν στη χρήση τους. Γι αυτό και κάθε τι το γαλάζιο το θεωρούσαν πολύτιμο.

Σχεδόν σε όλους τους πολιτισμούς το γαλάζιο συμβολίζει το θειο, την αγνότητα την αλήθεια κλπ

Στην Αίγυπτο, το θεωρούσαν ιερό χρώμα και με αυτό απεικόνιζαν τον Άμμων Ρα.

Στην Βαβυλώνα, τα ρούχα που φορούσαν στα είδωλα των θεών ήταν χρώματος γαλάζιου.

Στην Ινδία, το δέρμα του θεού Βίσνου, όπου εκπροσωπεί την εξ’ ουρανού προερχόμενη σοφία, έχει χρώμα γαλάζιο.

Οι ισραηλίτες θεωρούσαν το γαλάζιο χρώμα του Θεού και της τελειότητας

Οι Δρυίδες, θεωρούσαν το γαλάζιο το χρώμα της αλήθειας και γι αυτό το λόγο το έφεραν επάνω στις ενδυμασίες τους οι υποψήφιοι προς μύηση.

Οι Χριστιανοί το μεσαίωνα το θεωρούσαν ως το χρώμα που συμβολίζει την αθανασία

Οι βασιλικοί οίκοι στα οικόσημά τους, έκαναν χρήση του γαλάζιου για να υποδηλώσουν, την αγνότητα, την πίστη και την αφοσίωση.

Από ψυχολογικής πλευράς, το γαλάζιο είναι το χρώμα του πνεύματος, της ηρεμίας της πληρότητας. Είναι το χρώμα του διαλογισμού, της περισυλλογής και της εσωτερικής αρμονίας. Όταν αντικρίζουμε το γαλάζιο μας δημιουργείται μια αίσθηση αισιοδοξίας’ ο απέραντος ανέφελος ουρανός ή η θάλασσα έχουν την δύναμη να απορροφούν τις όποιες αρνητικές σκέψεις και να βλέπουμε τα πράγματα πιο αισιόδοξα.

Στην παιδοψυχολογία, η προτίμηση κάποιου παιδιού στο γαλάζιο και γενικότερα στην αποχρώσεις του μπλε, φανερώνει την επικράτηση της λογικής και τον έλεγχο του συναισθήματος.

Ας περάσουμε τώρα και στην τεκτονική πλευρά του γαλάζιου. Είναι γνωστό ότι οι τρεις πρώτοι συμβολικοί βαθμοί ονομάζονται και Κυανούς τεκτονισμός και οι συμβολικές στοές, κυανές στοές.

Όμως από πού προέκυψε το γαλάζιο χρώμα στη στοά? Εδώ τα πράγματα είναι ασαφή. Υπάρχουν διάφορες απόψεις και θεωρίες σχετικά με αυτό, ανάλογα από πού προσπαθεί κάποιος να αντλήσει πληροφορίες.

Πρώτη άποψη. Ο τεκτονικός ναός περιέχει πολλά σύμβολα που ανάγονται στον Ναό του Σολομώντα. Η διάταξη του ναού, ο προσανατολισμός Οι στήλες και άλλα πολλά. Οι Ισραηλίτες έχουν σαν ιερό κείμενο την Τωρά η όποια αποτελείται από τα 5 βιβλία του Μωυσή. Τα 5 αυτά βιβλία είναι η βάση πάνω στην οποία γράφτηκε η παλαιά διαθήκη και ιδιαίτερα τα 5 πρώτα κεφάλαια (Γέννεσις, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί, και Δευτερονόμιον). Εκεί λοιπόν και συγκεκριμένα στο βιβλίο Αριθμοί κεφάλαιο 15:38-41 αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι γιοι του Ισραήλ θα πρέπει να ράψουν κλωστές με γαλάζιο χρώμα τις άκρες των ενδυμάτων τους σε ανάμνηση των 10 εντολών ώστε να τις θυμούνται και να τις τηρούν.

    Ο Κυριος είπε προς τον Μωϋσήν·

Αρ. 15,38                   “ομίλησε προς τους Ισραηλίτας και είπε προς αυτούς· Να ράψουν ταινίαν εις τα κάτω άκρα των ενδυμάτων των, να θέσουν εις τα άκρα των ιματίων των κλώσμα κυανούν. Αυτό θα γίνεται εις όλας των τας γενεάς.

Αρ. 15,39                   Θα υπάρχουν αυτά εις τα άκρα των ενδυμάτων σας, θα τα βλέπετε και θα ενθυμήσθε όλας τας εντολάς του Κυρίου, δια να τας εφαρμόζετε· και δεν θα διαφθαρήτε παρασυρόμενοι από τας αμαρτωλάς επιθυμίας της καρδίας σας και τα αμαρτωλά θεάματα των οφθαλμών σας, δια των οποίων απομακρύνεσθε από τον Θεόν εις παραστρατημένην ζωήν.

Αρ. 15,40                  Δι' αυτών θα ενθυμήσθε τας εντολάς εμού του Κυρίου, θα τας τηρήτε και θα γίνεσθε άγιοι ενώπιον του Θεού σας.

Αρ. 15,41                   Εγώ είμαι Κυριος ο Θεός σας, ο οποίος σας έβγαλα ελευθέρους από την Αίγυπτον, δια να είμαι Θεός σας. Εγώ, Κυριος ο Θεός σας, δίδω αυτάς τας εντολάς”.

Έτσι λοιπόν το κυανό γίνεται το ιερό χρώμα των Εβραίων και συνδέεται άμεσα με τον Θεό. Το φορούν μόνο οι ιερείς και οι βασιλείς και κοσμεί το άδυτο των αδύτων στο ναό του Σολομώντα όντας ένα από τα χρώματα από τα υφάσματα που αποκρύπτουν την Κιβωτό της διαθήκης από τα αδιάκριτα βλέμματα. Ένας από τους λόγους τις αξίας του είναι και ότι είναι αρκετά επίπονη η διαδικασία παραγωγής του. Παράγεται από τον αδένα ενός συγκεκριμένου θαλάσσιου σαλιγκαριού (Hexaplex trunculus) και η κατεργασία του παράγει μια ουσία που δίνει στα υφάσματα ένα έντονο γαλάζιο χρώμα το λεγόμενο Tekhelet (τεκελέτ). Η σπανιότητα και η θεϊκή καταγωγή του γαλάζιου θα μπορούσε να έχει εμπνεύσει τους τέκτονες στην υιοθέτηση του ως χρώμα της στοάς.

Δεύτερη άποψη. Η σκάλα του Ιακώβ. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ιακώβ ταξιδεύοντας είχε ξαπλώσει κάτω από ένα δέντρο να ξεκουραστεί όταν είδε ένα όραμα μιας σκάλας που η βάση της ήταν στη γη και η κορυφή της στο παράδεισο και ανεβοκατέβαιναν άγγελοι. Το χρώμα του παράδεισου αναφέρεται ως γαλάζιο. Η κλίμακα σαν σύμβολο υπάρχει σε διάφορα μυστήρια. Από τα μυστήρια στην Αίγυπτο μέχρι του Μίθρα και του Βράχμα. Εκεί η σκάλα έχει 7 σκαλοπάτια και κάθε σκαλοπάτι της κλίμακας αντιστοιχεί σε διαφορετικές αρετές με το τελικό να αντιστοιχεί στην αλήθεια. Συμβολίζει την άνοδο που αναζητεί κάθε τέκτονας από τα γήινα προς τα αιθέρια. Στον τεκτονικό ναό συμβολικά, η γη και το πρώτο σκαλοπάτι είναι στο δάπεδο και ο ουρανός, το τελευταίο σκαλοπάτι, στο ταβάνι. Οπότε το χρώμα του είναι γαλάζιο σαν του απέραντου ουράνιου θόλου.

Τρίτη άποψη. Στο Ηνωμένο βασίλειο ιδρύθηκε το 1348 από τον βασιλιά Εδουάρδο τον 3^ο, και συνεχίζει έως τις μέρες μας, ένα άκρως ελιτίστικο ιπποτικό τάγμα που η αγγλική του ονομασία είναι «the most noble order of the garter” ή «Το Ευγενέστατο τάγμα της Περικνημίδας» (αν και η πιο ακριβής μετάφραση είναι το τάγμα της καλτσοδέτας). Αποτελεί την πιο κλειστή ομάδα ευγενών και περιλαμβάνει, εκτός από τον βασιλιά της Αγγλίας και τον Πρίγκιπα της Ουαλίας, 24 ακόμα ισόβια μέλη τους επονομαζόμενους Συντρόφους (Companions). Μπορεί κάποιος να εισέρθει στις τάξεις του τάγματος μόνο αν υπάρξει θάνατος άλλου μέλους. Το τάγμα της περικνημίδας λοιπόν έχει σαν διακριτικό του χρώμα του το γαλάζιο όπου το φορούσαν τα μέλη του υπό την μορφή διαγώνιας ταινίας στο σώμα τους. Όταν λοιπόν στα τέλη το 18^ου αιώνα εμφανίστηκαν οι πρώτες στοές υιοθέτησαν το γαλάζιο χρώμα σε μια προσπάθεια να προσθέσουν την φερεγγυότητα και την βαρύτητα του τάγματος στη αδελφότητα. Με αυτό το τρόπο η συμβολικές στοές έγιναν κυανές στοές και ο συμβολικός τεκτονισμός πηρέ και την ονομασία κυανούς τεκτονισμός.

Μια τελευταία άποψη που συνδέεται με την προηγούμενη, αναφέρει ότι ένας μελετητής του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού ονόματι Ραλφ Ελλις εκφράζει την άποψη ότι πέραν της χρήσης του γαλάζιου χρώματος από της τεκτονικές στοές σαν προσπάθεια να πλησιάσουν τη αίγλη του τάγματος της περικνημίδας ανακάλυψε και κάτι ακόμα. Το τάγμα της περικνημίδας είναι αφοσιωμένο στην διατήρηση της τιμής και των όπλων του Αγ. Γεωργίου που είναι και προστάτης της Αγγλίας. Ο κος Ελλις ανακάλυψε ότι και στην Αιγυπτιακή μυθολογία, ο θεός Σεθ, όπως και ο Αγ. Γεώργιος, κυνήγησε και σκότωσε ένα οφιοειδή δράκο τον Αποφις. Αυτό που επίσης ανακάλυψε είναι ότι ένα από τα ονόματα του Σεθ αντιστοιχεί στο αγγλικό ‘garter” που επίσης σημαίνει και μυστικός (secret). Με αυτό τον τρόπο συνδέονται οι ιερείς του Σεθ, οι Αίγυπτου Βασιλείς με το τάγμα της περικνημίδας και κατά συνέπεια και οι τέκτονες με το γαλάζιο χρώμα.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι το πιο πιθανό να είναι ένα μίγμα από τις 3 πρώτες απόψεις. Η βιβλική καταβολή του γαλάζιου μέσω της Εβραϊκής παράδοσης σε συνδυασμό με την αλληγορία της σκάλας του Ιακώβ προσδίδουν μια θεικότητα στο συγκεκριμένο χρώμα. Από εκεί ορμώμενοι και οι ιδρυτές του τάγματος της περικνημίδας θέλησαν να αποδώσουν στην ομάδα τους την θεϊκή αποδοχή. Μην ξεχνάμε ότι οι βασιλείς κυβερνούν «ελέω Θεού» .

Πολύ πιθανό βεβαία είναι και το ενδεχόμενο να ελήφθησαν υπόψη και οι ψυχολογικές κατά κάποιο τρόπο ερμηνείες του γαλάζιου. Για παράδειγμα, όπως ο ουρανός και η θάλασσα δεν γνωρίζουν αρχή και τέλος, όμοια θα πρέπει να είναι και τα χαρακτηρίστηκα του τέκτονα, όλες οι αρετές που συμβολίζονται με το γαλάζιο (Αγνότητα, τελειότητα, σοφία, αλήθεια) να αποτελούν κανόνες διαβίωσης και να δίνει απλόχερα χωρίς να περιορίζεται στα στενά περιθώρια του μικρού του εαυτού.

Επόμενο χρώμα το Κόκκινο. Το Χρώμα των Χρωμάτων. Αν τα χρώματα είχαν βασιλιά αυτός θα ήταν το κόκκινο. Το κόκκινο είναι το χρώμα με την χαμηλότερη συχνότητα κύματος στο ορατό φως. Είναι το πιο δυνατό και έντονο από τα χρώματα και το πιο ερεθιστικό προς τις αισθήσεις προκαλώντας μια θετική αίσθηση όπως ζεστασιά και άνεση, αλλά και αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό και εχθρότητα. Είναι το μόνο χρώμα που δυναμώνει όταν αυξάνεται ο κορεσμός το. Όλα τα άλλα χάνουν την λάμψη τους. Το κόκκινο αναπαριστά την μετουσίωση της ύλης.

Και εδώ το κόκκινο κατέχει περίοπτη θέση στους συμβολισμούς ανά τους αιώνες. Κατά κύριο λόγο συμβολίζει την φωτιά, την κάθαρση και την αναγέννηση της ψυχής.

Στην Αρχαία Κίνα, το κόκκινο υποδήλωνε την φιλοδοξία και την δύναμη του κατωτέρου εαυτού και φοριόνταν ή χρησιμοποιούνταν σαν στολισμός και ήταν έμβλημα της καλής τύχης.

Στο Ισραήλ θεωρούταν το χρώμα της σεμνότητας, προορισμένο μόνο για τα πιο επιφανή και τιμημένα πρόσωπα. Επίσης ήταν το χρώμα από τις κάπες των βασιλέων.

Στους Δρυΐδες, το κόκκινο, συμβόλιζε την κάθαρση και την αναγέννηση της ψυχής. Μάλιστα όταν κάποιος κατάφερνε να φτάσει στα ανωτέρα επίπεδα τελειοποίησης στεφόταν με μια κόκκινη τιάρα.

Στην Αρχαία Ρώμη, οι στρατηγοί φορούν χιτώνες με κόκκινο ακλουθώντας το παράδειγμα των Σπαρτιατών και των Μακεδόνων πολεμιστών.

Στην Αρχαία Ελλάδα το κόκκινο λατρεύεται όσο κανένα άλλο χρώμα. Έχει τα περισσότερα ονόματα, από 16 τουλάχιστον ρίζες, όπως ἐρυ- αίμα φόνος (= αἷμα) πορφύρα ἁλουργὴς καρύκη πῦρ φλὸξ οἶνος μίλτος χαλκός κιννάβαρι πύρρα κόκκος ρόδον ὕσγη, από τις οποίες οι 7 σημαίνουν το φυσικό υπόδειγμα του χρώματος, οι 7 το φυσικό πάλι υπόδειγμα του χρώματος αλλά συνάμα και τη χρωστική ουσία, η 1 την προέλευση και την κατεργασία βαφής, και ἡ 1 είναι δυσεξιχνίαστη.

Του ονόματος ερυθρόν το -θρὸν βέβαια είναι κατάληξη, ἡ δε ρίζα ρυ - ἢ ερυ -είναι κατ αρχήν αγνώστου σημασίας, αλλά φαίνεται να είναι ἡ ιδία με τη ρίζα ru-των λέξεων της αδελφής λατινικής γλώσσης rubeo - rubens (= κοκκινίζω από υγεία ἢ λαχάνιασμα ἢ ντροπή ἢ άλλη αιτία) Rubico - Ῥουβίκων (= ποταμός με το νερό θολό από κοκκινόχωμα. Επειδή το μητρικό rubeo σημαίνει ΄΄κοκκινίζω΄΄, άρα πάλι ρίζα είναι το ΄΄αίμα΄΄, ἡ ΄΄υπεραιμία΄΄ του κοκκινίσματος, φυσικό υπόδειγμα του χρώματος, όπως και οι ρίζες αίμα φόνος πορφύρα ἁλουργὴς καρύκη. Κι αυτό σημαίνει το προϊστορικό ελληνικό ερυθρός και Έρυθρος. (όταν ένα όνομα γίνεται κύριο, ανεβάζει τον τόνο χριστός - Χρήστος λαμπρός - Λάμπρος εραστός - ‘Έραστος). πιθανώς το ρυ ἢ ru είναι το ίδιο με το ρυ του ῥέω - ἐρρύην - ῥύσις - ῥύαξ - ῥυτὸν και δηλώνει το πώς αντιλαμβανόταν το κόκκινο αίμα ὁ πρωτόγονος άνθρωπος σαν κάτι που ξεπηδάει από το τραύμα ως κόκκινη ῥοὴ που κάνει ρρρρρού˙ οπότε είναι και ηχοποίητο διότι από ηχοποίητες πρωτόγονες λέξεις άρχισε ἡ γλώσσα.

Άλλη ονομασία του κόκκινου, Φόνος ἢ φοῖνος (κατά τα Φόβος - Φοῖβος) στην προϊστορική ελληνική λεγόταν το αίμα, γι αυτό και το βάφω κόκκινα λεγόταν φοινίσσω και το κόκκινο χρώμα φοινὸν ἢ φοινικόεν - φοινικοῦν ἢ φοινίκεον, κι ὁ λαός Χαναάν ποὺ κατεργαζόταν κι εμπορευόταν αὐτὸ το χρώμα λεγόταν από τοὺς Έλληνες Φοίνικες και Φοίνισσαι (= βαφείς του κόκκινου)¹⁵˙ κι αὐτὴ ἡ χρωστική ουσία ήταν το αίμα του θαλασσίου κογχυλιού πορφύρα. Στα κείμενα φαίνεται ότι το πορφυροῦν ἢ ἁλουργὲς ἢ ἁλιπόρφυρον χρώμα ήταν κόκκινο που κλιμακωνόταν από βαθὺ βυσσινὶ μέχρι απαλό ροζ.

Ο Αριστοτέλης προσδιορίζοντας το πορφυροῦν λέει ότι πορφυροειδὴς στο χρώμα είναι ὁ ήλιος όταν ανατέλλει κι όταν δύει ἤτοι ΄΄βασιλεύει΄΄ (= ντύνεται βασιλική πορφύρα)²³. ἡ πορφύρα ως χρώμα υφάσματος στις Πράξεις της Καινής Διαθήκης λέγεται και βασιλική²⁴˙ επειδή είχε πλέον απαγορευθεί να φορούν πορφυρά οι μη βασιλείς, αυτοὶ δε έδιναν την άδεια σε άρχοντες ή υψηλόβαθμους αξιωματούχους μόνο να φορούν στενές ταινίες μόνο στις παρυφές των ιματίων τους, γι αυτό και λέγονταν εὐπάρυφοι.

Άλλες ονομασίες για το κόκκινο ήταν πῦρ και φλόξ όπου στα κείμενα λέγονται πύρινον φλόγινον πυρῶδες φλογῶδες²⁹.Οταν λὲν για χρώμα πύρινον καὶ φλόγινον, χωρὶς άλλη διευκρίνηση, εννοούν το χρώμα από την φωτιά ξύλου λαδιού και κεριού.

Μίλτον οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν άλλοτε το κοκκινόχωμα (σιδηρούχο άργιλο) χρώματος σκουριάς σιδήρου ἢ κεραμιδί, κι άλλοτε το βωξίτη, μετάλλευμα του αλουμινίου χρώματος ξεθωριασμένου βυσσινί, που υπάρχει στην Ελλάδα άφθονος. Ήδη στον Όμηρο αναφέρονται νῆες μιλτοπάρῃοι, ενώ στον Ηρόδοτο ανευρίσκεται ἡ έκφραση μίλτῳ χρίονται³². από τον Ε΄ π.Χ. αιώνα κι έπειτα χρησιμοποιούνται και τα ονόματα μιλτόχριστος μιλτόχροος - μιλτόχρους μιλτώδης μιλτόπρεπτον και Μιλτιάδης (= κοκκινομάγουλος)

Κιννάβαρι (λέξι εβραϊκή) λεγόταν πρώτα ένα βότανο της Παλαιστίνης, με το οποίο έβαφαν κόκκινα ίσως το ῥιζάρι, ἡ ῥουβία ἡ βαφική (rubia tinctoria)³⁵ ἀλλ̉ ἀπὸ τὸ 404 π.Χ. πῆρε το όνομα κιννάβαρι ὁ θειούχος υδράργυρος (HgS), το μοναδικό μετάλλευμα του υδραργύρου, ὁ ὁποίος ανακαλύφθηκε τότε ακριβώς στη Μικρασιατική Ἑλλάδα³⁶στὴ δε αρχαιότητα εκτός απ αυτό γινόταν καὶ ἡ κόκκινη μελάνη. Το προϊστορικό πορφύρεον - πορφυροῦν και το ιστορικό κινναβάρινον, είναι ένα και το ίδιο χρώμα, οργανικό κι εξίτηλο το πρώτο, ανόργανο κι ανεξίτηλο τὸ δεύτερο. Ως χρωστικές ουσίες, η ήδη σπάνια πορφύρα, μετά την επί χιλιετίες εξοντωτική αλιεία της, κι ακόμη πιο σπάνια ἡ νεοφανής ορυκτή ουσία κιννάβαρι προορίζεται αποκλειστικά για τα βασιλικά ρούχα και για τη μελάνη της υπογραφής , του λόγου, και του προστάγματός τους.

Γι αυτό ήδη από τ' αλεξανδρινά χρόνια μέχρι την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (300 π.Χ. - 1453 μ.Χ.) οι βασιλείς και αυτοκράτορες απαγόρευσαν τη χρήση τους στους κοινούς θνητούς, ώστε να το χρησιμοποιούν μόνον οι ίδιοι. Σε μερικούς μόνο ανωτάτους αξιωματούχους οι βασιλείς επέτρεπαν, όπως ανέφερα πιο πριν, τη μερική χρήση αυτού του χρώματος σα γαλόνι αξιώματος. Απ αυτό κατάγονται ἡ κόκκινη κορδέλα που περιτρέχει το πηλήκιο των στρατηγών και τα κόκκινα πέτα στη στολή τους.

Υπάρχουν και πολλά άλλα τα οποία τα παραλείπω χάριν συντομίας χρόνου. Πάντως όσα λέγονται στα αρχαία κείμενα για το κόκκινο χρώμα δεν λέγονται ούτε για όλα μαζί τα χρώματα.

Αρχαιολογικώς φαίνεται ότι είτε από αγάπη είτε απὸ τεχνική ευχέρεια τρία ήταν τα συχνότερα κατά την αρχαιότητα χρώματα το λευκό το μαύρο και το κόκκινο.

Από ψυχολογικής πλευράς το κόκκινο χρώμα έχει αποτυπωθεί στη συνείδηση μας ως το χρώμα του έρωτα, του πάθους, τη σεξουαλικότητας, της ενεργητικότητας, κι του αυθορμητισμού. Είναι μια απόχρωση που διεγείρει τις αισθήσεις κι ενεργοποιεί την κυκλοφορία του αίματος Πέρα από το πάθος όμως το κόκκινο έχει παραλληλιστεί και με την επιθετικότητα, τη δύναμη, την φιλοδοξία και την επαναστατικότητα. Οι Κινέζοι το συνδέουν με το στοιχείο της φωτιάς και είναι το χρώμα της ζωτικής ενέργειας του «κι» και όποιος αγαπάει το κόκκινο έχει μέσα του πολύ απ’ αυτά τα δύο.

Στην Παιδοψυχολογία, στα παιδιά που χρησιμοποιούν το κόκκινο σαν βασικό χρώμα έκφρασης, φανερώνει δυναμισμό, ζωντάνια και παρορμητική συμπεριφορά.
Στα σήματα κυκλοφορίας το κόκκινο χρώμα συμβολίζει την απαγόρευση ή τον κίνδυνο, τα κόκκινα φώτα στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου προειδοποιούν, η κόκκινη σημαία στις παραλίες απαγορεύει την κολύμβηση λόγω καιρικών συνθηκών, ενώ αποτελεί διεθνές σήμα κινδύνου για τα πλοία όταν κάνουν πετρέλευση. Η χρήση επίσης των κόκκινων φωτοβολίδων σημαίνει κίνδυνος. Τα οχήματα της πυροσβεστικής, οι σειρήνες των οχημάτων και τα φώτα της έχουν το χρώμα της φωτιάς, ενώ ο Ερυθρός Σταυρός και η Ερυθρά Ημισέληνος χρησιμοποιούν το χρώμα αυτό στα σύμβολά τους εντός λευκού πάντα φόντου, γενικότερα ως σύμβολο του «απυρόβλητου» και της προσφοράς βοήθειας.

Στο marketing Το κόκκινο είναι το πιο «εμπορικό», ίσως και το πιο «προκλητικό» χρώμα, ξυπνά τις αισθήσεις. Δεν αποτελεί τυχαία το χρώμα που προτιμούν οι αυτοκινητοβιομηχανίες εξωτικών super car. Το κόκκινο χρώμα έχει σχέση με την πείνα, την όρεξη και όχι μόνο! Έχει να κάνει με το πως επηρεάζει τον εγκέφαλό μας: όταν κοιτάμε κόκκινο χρώμα, εκκρίνονται ενδορφίνες στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα να διεγείρεται το αίσθημα της πείνας και της όρεξης! Στο αίσθημα της πείνας στοχεύουν εστιατόρια χρησιμοποιώντας κόκκινα τραπεζομάντηλα και καταστήματα γρήγορου φαγητού βάφοντας τους τοίχους τους κόκκινους

Στη χρωματοθεραπεία θεωρείται ότι ανεβάζει τη θερμοκρασία του σώματος, δίνει ενέργεια, δρα κατά της αναιμίας και της αδράνειας. Ακόμα τονώνει το κυκλοφορικό σύστημα και προστατεύει από τα κρυολογήματα.
Στην διατροφή μας οι κόκκινες τροφές -ντομάτες, πιπεριές, φράουλες, μήλα- χαρίζουν ενέργεια, κέφι και δραστηριότητα.

Στον Τεκτονισμό, η ανατολή έχει κόκκινο χρώμα. Ενσωματώνει τους αρχαίους συμβολισμούς της κάθαρσης και της αναγέννησης της ψυχής. Συμβολίζει το ΠΥΡ. Το γενεσιουργό πυρ της δημιουργίας και της πνευματικής ανέλιξης. Αντιπροσωπεύει την ψύχη, τον ασυνείδητο νου.

Συνδυάζοντας τώρα τα δυο χρώματα του αποψινού πίνακα έχουμε, σύμφωνα με τον Καρλ Γιουνγκ, το μωβ που συμβολίζει το μυστικισμό.. Ο Γιουνγκ θεωρεί ότι αν συνδυαστούν τα δυο μέρη της προσωπικότητας, η πνευματική πλευρά του ενσυνείδητου νου (γαλάζιο) και η συναισθηματική, ενστικτώδης πλευρά του ασυνειδήτου νου (κόκκινο) ο άνθρωπος δύναται να κάνει την υπέρβαση, να ανυψωθεί πνευματικά και να εξαντλήσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του.

Στην αρχή του πίνακα χάραξης είδαμε ότι το φυσικό φως αποτελείται από όλα τα χρώματα σε ίσες αναλογίες. Η ενατένηση του πνευματικού φωτός όμως είναι αδύνατη για τους ασθενής οφθαλμούς μας. Όπως αναφέρει και το τυπικό μας, δεν δυνάμεθα να το αντικρίσουμε. Μπορούμε όμως να παράξουμε φως. Με συνεχή προσπάθεια και μελέτη να οδηγήσουμε τον εαυτό μας στην οδό του σεπτού τεκτονικού έργου ώστε να γίνουμε φωτεινό παράδειγμα τόσο για τους αδδ:. μας όσο και τους γύρω μας.

Είπον

Κομβίδης Γ.

Πηγές

• http://www.philologus.gr/1/44----1450--600-x/125-2010-01-24-11-45-53
• http://www.themasonictrowel.com/books/the_square_and_compasses_falconer/files/chapter_15.htm
• Edgar Cayce, Color and the Edgar Cayce Readings. (esoterica.gr)
• http://www.anthopoleia.com/color.asp?ftcd=4&sss=4&iddd=3

· Τι συμβολίζει το κάθε χρώμα…(artmag.gr )

• http://www.artmag.gr/art-articles/arts/about-art/745-the-art-of-color-and-symbolism?start=1
• Colour Symbolism in Freemasonry @ Masonicworld.com
• https://www.truthcontrol.com/order-garter