Ένα κύριο μέλος του σώματός μας, που μαζί με την καρδιά θεωρείται έδρα της ζωτικής μας δύναμης είναι η κεφαλή μας. Η δύναμή της φανερώνει τη σοφία, περικλείει τον νου και συμβολίζει τον έλεγχο και την εξουσία.
Το κεφάλι μας είναι η έδρα της εξυπνάδας ή της ανοησίας, το πρώτο αντικείμενο της τιμής και του ψόγου ( έφαγες το κεφάλι σου...). Το στέμμα της δόξας και το στεφάνι της νίκης τοποθετούνται στο κεφάλι, αλλά το ίδιο γίνεται και με τις στάχτες του θρήνου και της μετάνοιας, την καλύπτρα του ανόητου και τα «αναμμέν κάρβουνα».
Στην καθιέρωση ή στην αφιέρωση το κεφάλι στεφανώνεται ή ξυρίζεται. Οι εικόνες κεφαλών πάνω σε τάφους ή σαν αναμνηστικά αντιπροσωπεύουν τη ζωτική δύναμη ή ευφυία του ατόμου, στο οποίο ανήκε το κεφάλι ( εξ’ ου και η χρήση των προτομών).
Κεφαλές με φτερά φανερώνουν την ζωτική δύναμη, την ψυχή και την υπερφυσική σοφία. Κεφάλια αλόγων, βοδιών ή αγριογούρουνων, που έχουν θυσιαστεί ή κυνηγηθεί, περιέχουν τη ζωτική τους δύναμη και γι’ αυτό, κρεμώνται ή μεταφέρονται με κάποια τελετουργική πομπή ή χρησιμοποιούνται σαν τροφή σε τελετουργικές περιστάσεις.
Οι κυνηγοί κεφαλών αποκτούν τη ζωτική δύναμη και γονιμότητα του θύματός τους. Η κλίση της κεφαλής στην υπόκλιση κατεβάζει την έδρα της ζωτικής δύναμης μπροστά σε ένα τιμώμενο πρόσωπο ή φανερώνει υποταγή. Το γνέψιμο με το κεφάλι αποτελεί δέσμευση της ζωτικής δύναμης.
Το σκεπασμένο κφάλι δηλώνει το ανεξιχνίαστο, την μυστικότητα και την κρυμμένη γνώση, γι’ αυτό τα κεφάλια των θυμάτων συχνά καλύπτονταν και στολίζονταν με γιρλάντες ( όπως το πέπλο της νύφης ή της μοναχής, που και οι δύο θυσιάζουν και σβήνουν την προηγούμενη ζωή τους). Το πέπλο συγχρόνως προστατεύει την εσωτερική ζωή της κεφαλής (καπέλο, σκούφος ή μαντήλα παντρεμένων γυναικών σε κάποιε περιοχές).
Οι δικέφαλοι θεοί και οι αναπαραστάσεις τους, όπως ο Ιανός, συμβολίζουν την αρχή και το τέλος, αντιπροσωπεύουν τη σεληνιακή και την ηλιακή δύναμη, τη φθίνουσα ή την αύξουσα δύναμη του ήλιου, την εκλογή μπροστά σε ένα σταυροδρόμι, το πεπρωμένο, την αρχή οποιουδήποτε ταξιδιού, αναχώρησης και επιστροφής.
Είναι οι δυνάμεις του ανοίγματος και του κλεισίματος των πυλών, κι αυτός είναι ο λόγος που τα κλειδιά αποτελούν γνώρισμα του Ιανού και των φρουρών των πυλών.
Τα δύο κεφάλια αντιπροσωπεύουν πάντοτε την δικαιοσύνη και τη διάκριση, την αιτία και το αποτέλεσμα, την εσωτερική και την εξωτερική όραση.
Τα δύο κεφάλια του Ιανού φανερώνουν την Πύλη της Κολάσεως(Janua inferni), το θερινό ηλιοστάσιο στον Καρκίνο, την «πύλη του ανθρώπου», την Πύλη του Ουρανού(Janua coeli), και το χειμερινό ηλιοστάσιο στον Αιγόκερω, την «πύλη των θεών».
Τα δύο κεφάλια των Διόσκουρων, που κοιτάζουν προς τα πάνω και προς τα κάτω δείχνουν την εναλλακτική εμφάνιση του ήλιου στο πάνω και στο κάτω ημισφαίριο, καθώς και την εναλλαγή ημέρας και νύχτας.
Ο Ερμής με τις δύο κεφαλές, φύλακας των δρόμων, κοιτά σε δύο κατευθύνσεις, διερευνώντας το παρελθόν και το μέλλον, το πεπρωμένο και την εκλογή, την αναχώρηση και την επιστροφή, πού όλα είναι διπλές όψεις ενός μοναδικού φαινομένου.
Ένα αρσενικό και ένα θηλυκό κεφάλι ενωμένα, ή με τον βασιλιά και την βασίλισσα, απεικονίζεται ο ερμαφρόδιτος, ενοποιώντας τα αντίθετα, συμβολίζοντας την πνευματική και την εγκόσμια εξουσία.
Υπάρχει ακόμη η δικέφαλη μορφή της Σύνεσης που κοιτά σε δύο αντίθετους δρόμους.
Τέλος, οι τρικέφαλοι θεοί συμβολίζουν τους τρεις κόσμους (παρελθόν, παρόν, μέλλον), τις τρεις φάσεις της Σελήνης, τον ανατέλλοντα, μεσουρανούντα και δύοντα ήλιο. Τέτοιοι θεοί είναι ο Σέραπις και η Εκάτη.
Της Dimitra Papanastasopoulou
