Αλλ’ επειδή και είπαμεν περί των ειρημένων δυσσεβειών, αιρέσεων αναθεματισμένων, ας πούμεν και περί αυτής, όπου εις τους καιρούς μας κρημνίσθηκε και έφθασε κ’ εις τόπους τους δικούς μας. Εις την οποίαν, λεν, πολλοί έπεσαν Ευρωπαίοι ως και ρηγάδες, ιερείς, Λατίνοι και σπουδαίοι.»
(Ιερομόναχος Καισάριος Δαπόντες)
« Τα λόγια του Αιδεσιμότατου George Oliver προσφέρουν ένα συμπέρασμα για την προέλευση της λέξης που ανάγεται στο μύθο : “Η λέξη "Μασονία (Masonry) ", όταν πρώτα υιοθετήθηκε, ήταν απλώς μια αλλοίωση της έκφρασης [...]"sum in medio cœli(είμαι στη μέση του ουρανού)" […] η ονομασία αποδόθηκε στην επιστήμη περίπου το 3490A.M*. , όταν ο Πυθαγόρας […] έκανε πολλές προσθήκες στα μυστήρια της χώρα καταγωγής του[…].”
*Anno Mundi
Άλλες ευφάνταστες ιδέες για την ετυμολογία της λέξης "Mason" βρίσκονται στην αμερικανική εγκυκλοπαίδεια Masonry Defined που είναι ένα κολάζ από άρθρα που έχουν ληφθεί από άλλες Τεκτονικές εγκυκλοπαίδειες και λεξικά. Η Εγκυκλοπαίδεια, απαριθμεί τις ακόλουθες, εν μέρει ασαφείς, επεξηγήσεις που έχουμε αριθμήσει για μια καλύτερη επισκόπηση:
1. [...] κάποιος συγγραφέας στο "European Magazine", το Φεβρουάριο του 1792, ο οποίος υπογράφει με το όνομα George Drake, υπολοχαγός πεζοναυτών, προσπαθεί να εντοπίσει τους Τέκτονες στους Δρυίδες, και υποστηρίζει ότι η λέξη Μασόνος (Mason) προέρχεται από την φράση "May's on" (Ma(y)son), δηλ. τo μήνα Μάιο (May) σε σχέση με την πρωτομαγιά ,τη μεγάλη γιορτή των Δρυίδων, και τη λέξη "on" να σημαίνει άνθρωποι ,όπως στα γαλλικά χρησιμοποιούν το "on dit" (λένε ) για την έκφραση "homme dit" [ οι άνθρωποι μιλάνε...(λένε )]. Σύμφωνα με αυτό υποδηλώνει τους "Ανθρώπους του Μαϊου" (Men of May) . Η ερμηνεία αυτή όμως δεν είναι πρωτοτυπία του Drake, καθώς ο ορισμός αυτός αναδείχτηκε το 1766 από τον Cleland, στα δοκίμιά του "The Way to Things in Words" , και στο "The Real Secret of Freemasons".
2. Ο Hutchinson [...] τείνει να πιστεύει ότι η λέξη "Mason" “προέρχεται από μια γλώσσα η οποία έχει ισχυρές διακρίσεις σε σχέση με τη φύση της κοινωνίας, και ότι δεν έχει καμία σχέση με τους αρχιτέκτονες”, και αναζητά τη ρίζα στην ελληνική γλώσσα. Έτσι νομίζει ότι η λέξη "Mason" μπορεί να έχει προέλθει από τη φράση "Mao Soon"(Ζητώ Σωτηρία), ή από τη λέξη "Μύστες" και ότι η λέξη Masonry δεν είναι παρά μία αλλοίωση της λέξης "Mesouraneo" («Μεσουρανώ» είμαι στη μέση του ουρανού), ή ότι προέρχεται από την λέξη "Mazourouth", ένα αστερισμό που αναφέρεται στον Ιώβ, ή από τη λέξη "Mysterion" (Μυστήριο).
3. O Lessing , στο έργο του Ernst und Falk, λέει ότι "Masa" στα αγγλοσαξονικά σημαίνει ένα τραπέζι, και ότι η Μασονία (Masonry), ως εκ τούτου, είναι μια κοινωνία της τραπέζης.
4. Ο Nicolai νομίζει ότι βρίσκει τη ρίζα στη λατινική λέξη του Μεσαίωνα "Masonya", ή "Masonia", η οποία σηματοδοτεί μια αποκλειστική κοινωνία ή ομάδα, όπως αυτή της στρογγυλής τραπέζης.
5. Βρίσκουμε τον Ο.W. Moore, στο περιοδικό του Boston Magazine , το Μάιο του 1844, να γράφει ότι η λέξη Μασόνος προέρχεται από τη λέξη Λιθοτόμος. Αλλά αν και κατανοούμε πλήρως την ελαστικότητα των ετυμολογικών κανόνων , αυτή η ερμηνεία ξεπερνά την όποια εφευρετικότητα στην ετυμολογική σύνδεση της λέξης "Mason" με τη λέξη Λιθοτόμος.»Απόσπασμα από το 2ο κεφ. της μελέτης της Christina L. Voss : The Universal Language of Freemasonry , Düsseldorf 2003, Project Μετάφρασης & Απόδοσης στα Ελληνικά: Αναστασία Κώνστα «Καὶ γὰρ αὐτὴ ἡ νέα ἄπιστος πίστις, ἔχει θεμέλιον τὸ αὐτεξούσιον, τὸ θέλημά του φρονεῖ δόγμα, ἐκεῖνος ὁ νέος ἀσεβής, διὰ τοῦτο καὶ Ἑβραίους καὶ Ὀθωμανούς, καὶ Καλβίνους, καὶ Ἀρμενίους, καὶ Λατίνους δέχεται, καὶ αὐτοὺς ἀκόμι τοὺς ἀθέους.» «6. Ο Giles F. Yates έψαξε για την προέλευση της λέξης "Mason" στην ελληνική λέξη "Mazones", μια γιορτή του Διονύσου, και σκέφτηκε ότι αυτό ήταν άλλη μια απόδειξη της κατευθείαν καταγωγής του Τεκτονικού Τάγματος από τους Διονυσιακούς τεχνίτες.
Εφραίμ ο Αθηναίος
7. Ο William S. Rockwell, ο οποίος συνήθιζε να ανάγει όλα τα του Τεκτονισμού στα αιγυπτιακά μυστήρια, και ο οποίος ήταν ένας σχολαστικός μελετητής του αιγυπτιακού ιερογλυφικού συστήματος, λέει ότι η λέξη "Mason" (Μασόνος) προέρχεται από τον συνδυασμό δύο φωνητικών σύμβολων, του "ΜAI" που σημαίνει "να αγαπάς," και του "SON" που σημαίνει "ένας αδελφός ¨. Ως εκ τούτου, λέει, ότι “αυτός ο συνδυασμός, "Maison", εκφράζει ακριβώς ότι ακούγεται στη λέξη "Mason", και σηματοδοτεί κυριολεκτικά τον αγαπητό αδελφό , ότι είναι Φιλάδελφος, ο αδελφός εκ της ένωσης, και ως εκ τούτου αντιστοιχεί πλήρως στο νόημα της λέξης”.
8. Ο Webster, βλέποντας ότι στα ισπανικά η λέξη "masa" σημαίνει κονίαμα, κλίνει ως προς το ότι η λέξη "Mason" προέρχεται από αυτή , καθώς υποδηλώνει αυτόν που δουλεύει με το γουδί, από τη ρίζα της λέξης "mass", η οποία, φυσικά, γέννησε την ισπανική λέξη.
9. Στα Αρχαία ή Μεσαιωνικά Λατινικά η λέξη "Μason" ήταν "machio" ή "macia" και ο Du Cange λέει ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη "maceria" (ένα μακρύ τείχος). Άλλοι ισχυρίζονται ότι προέρχεται από τη λέξη "machinoe", επειδή οι οικοδόμοι στέκονταν πάνω σε μηχανήματα για να χτίσουν τους τοίχους.
10. [...] Ο Richardson υποστηρίζει μια κοινή άποψη επί του θέματος, λέγοντας ότι: “Φαίνεται να είναι προφανές πως η ίδια λέξη [όπως "maison", (σπίτι) ή "mansion" (αρχοντικό)] κατέληξε να σημαίνει το πρόσωπο που χτίζει, και όχι το κτήριο που χτίστηκε. Η γαλλική λέξη "Maissoner" σημαίνει “χτίζω σπίτια” και "Masonner" “χτίζω με πέτρα”. Η λέξη "Mason" χρησιμοποιείται για να δηλώσει αυτόν που χτίζει με πέτρα και η λέξη "Masonry" το έργο που έγινε από πέτρα».
11. Ο Carpenter καταγράφει την λέξη "Massom", που χρησιμοποιείται το 1225, για να δηλώσει ένα πέτρινο κτίριο, και "Massonus", που χρησιμοποιείται το 1304, για τον τεχνίτη που χτίζει το πέτρινο κτίριο. Οι Βενεδικτίνοι συντάκτες του "Du cange" ορίζουν τη λέξη "Massonerai" (ένα κτίριο, το γαλλικό "Maçonnerie" και "Massonerius"), ως "Latomus" ή "Mason", λέξεις που και οι δυο απαντώνται σε χειρόγραφα του 1385.
Ο συγγραφέας της Masonry Defined ομολογεί ότι είμαστε υποχρεωμένοι να απορρίψουμε όλα αυτά τα ευφάνταστα παράγωγα που συνδέουν τους Τέκτονες ετυμολογικά και ιστορικά με τους Έλληνες, τους Αιγύπτιους, ή τους Δρυίδες, και ότι πρέπει να πάρουμε τη λέξη "Mason" με τη συνηθισμένη σημασία του τεχνίτη της πέτρας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ανιχνεύσουμε τη λέξη από την Μεσαιωνική Λατινική "Maconner" (κατασκευή), "Maconetus" ( ο κατασκευαστής/χτίστης) και πρέπει να δεχτούμε ότι το τάγμα των Ελευθεροτέκτονων προήλθε από μια κοινωνία ή σύνδεσμο οικοδόμων.»
Project Μετάφρασης & Απόδοσης στα Ελληνικά: Αναστασία Κώνστα