Αστρολογική εμμονή ή πνευματική προτροπή; Ευκαιρία στείρας τελετουργίας ή εσώτερη αναζήτηση;
Σε κάθε σχεδόν πνευματικό οργανισμό, οι 4 «τροπές» του έτους έχουν περίοπτη θέση. Σε άλλους οργανισμούς έχουν απλά μία συμβολική θέση την οποία απλά τηρούν τα μέλη από συνήθεια, σε άλλους όμως, πιο λίγους, τα δύο Ηλιοστάσια και οι δύο Ισημερίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ενδιαφέροντός τους και είναι ευκαιρίες για συγκεκριμένο διαλογισμό, για προτροπή εσωτερικής μεταμόρφωσης, για ενδοσκόπηση και ευκαιρία για μία ακόμη πνευματική ώθηση.
Παρόλο ότι οι 4 αυτοί χρονικοί σταθμοί είναι άμεσα συνδεδεμένοι με θρησκευτικά γεγονότα (γέννηση του Ιησού και όχι μόνο κατά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, Σταύρωσή Του και Ανάστασή Του κοντά στην Εαρινή Ισημερία και πολλά άλλα) οι περισσότερες θρησκείες είναι επίσημα αμέτοχες. Έχουν αφήσει να εννοηθεί με ανεπίσημες ή ημιεπίσημες δηλώσεις τους ότι πρόκειται απλά για παγανιστικές εορτές, υπονοώντας ότι πρόκειται για κάτι που δεν αφορά άμεσα την πνευματική πορεία του ανθρώπου.
Λίγοι, ίσως γνωρίζουν ότι γύρω από την ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου, εκτός από τη γέννηση του Ιησού, σχεδόν όλοι οι λαοί γιορτάζουν την γέννηση κάποιου θεϊκού προσώπου, ενός Ηλιακού Θεού. Στην Αίγυπτο εορταζόταν η γέννηση του Ώρου και πιστευόταν ότι και ο πατέρας του Όσιρις, γεννήθηκε περίπου την ίδια περίοδο. Στο προκολομβιανό Μεξικό ο Θεός QUETZALCOATH, και ο Ατζέκος HUITZILOPOCHTLI. Στην Αρχαία Ελλάδα ο Θεός Βάκχος. Ο Θεός FREYR επίσης, στους λαούς του Βορρά. Ο ZARATUSTRA στο Αζερμπαϊτζάν. Ο Βούδας στην Ανατολή, ο Κρίσνα στην Ινδία, ο Scing shin στην Κίνα. Ο Μίθρας στην Περσία, ο TAMMUZ στην Βαβυλωνία, μοναδικός υιός της Θεάς IΗSTAR, που απεικονιζόταν με το θείο βρέφος στα χέρια και δώδεκα αστέρες γύρω-γύρω.
Τι ακριβώς, όμως, συμβαίνει αστρολογικά στις τέσσερις αυτές ημερομηνίες; Κατά το χειμερινό Ηλιοστάσιο έχουμε την μικρότερη ημέρα του χρόνου. Ακριβώς μετά από αυτό, το φως ξεκινά την ανοδική του πορεία (γέννηση ενός Θεού) το οποίο φως θα φτάσει στο ανώτερό του σημείο με την μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου κατά το Θερινό Ηλιοστάσιο, απ’ όπου θα αρχίσει την νέα κάθοδό του για να φτάσει και πάλι στην μικρότερη ημέρα κατά το επόμενο Χειμερινό.
Η πορεία αυτή του φωτός θα συναντήσει άλλους δύο ενδιάμεσους σταθμούς, κατά την Εαρινή και κατά την Φθινοπωρινή Ισημερία. Σε αυτούς τους ενδιάμεσους σταθμούς η ημέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια (ιση-μερία). Ανάμεσα σε αυτήν την ισορροπία/ισημερία είναι που ο Άνθρωπος πρέπει να βρει τη δική του ισορροπία και επίσης το δρόμο που θα τον οδηγήσει στο Φως. Αυτή η πορεία του φωτός αντιπροσωπεύει την κοσμική επαναγέννηση κατά την οποία ο Ήλιος και το φως έχουν συγγενή συμπεριφορά με το θάνατο και την επαναγέννηση του ανθρώπου. Ξεκινάει έτσι, η πνευματική επαναγέννηση του ανθρώπου, ο οποίος καλείται να ξεπεράσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, κατά την νύχτα του χειμερινού ηλιοστασίου, όταν θα είναι δυνατόν να εισέλθει στην deva-yana, ή δρόμο των Θεών, κατά την Ινδική παράδοση, κατά την οποία ο άνθρωπος, ανερχόμενος το δρόμο των Θεών, αναστηλώνει μέσα του τον αρχέτυπο Αδάμ.
Στα Ηλιοστάσια και τις Ισημερίες, βλέπει κανείς την αρμονία του Σύμπαντος αποτυπωμένη. Μία κυκλική πορεία φωτός που σηματοδοτεί τη ζωή στη Γη, και την οποία οι αρχαίοι μυημένοι γνώριζαν και μας την μετέδωσαν. Όταν ο Εύμολπος ή κατ’ άλλους ο Υιός του Ορφέα Μουσαίος, ίδρυε τα Ελευσίνια Μυστήρια, τα οποία τελείωναν κατά την Φθινοπωρινή Ισημερία, κλείδωνε στο διηνεκές την πορεία της τότε Ανθρωπότητας προς τη Μύηση. Κάποια στιγμή η Μύηση βρήκε το δρόμο της μέσα σε Θρησκείες ή Μυητικούς Οργανισμούς.
Οι 4 τροπές του έτους, στις οποίες οι πνευματικοί ή μυητικοί οργανισμοί αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία, τα δύο Ηλιοστάσια και οι δύο Ισημερίες είναι σταθμοί της πορείας που κάνει το φως, πεθαίνοντας και αναγεννώμενο κάθε χρόνο. Ιδιαίτερα τα δύο Ηλιοστάσια, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, αποτελούν τις δύο κοσμικές πύλες από τις οποίες οι ψυχές των ανθρώπων εξέρχονται και εισέρχονται στην ζωή. Γι' αυτό και κάθε μύηση, οποιασδήποτε παράδοσης περιλαμβάνει ένα συμβολικό θάνατο και μία συμβολική επαναγέννηση. Κάτι παρόμοιο βρίσκουμε στο μύθο του Σπηλαίου του Πλάτωνα αλλά και το μύθο του Ηρός του ίδιου.
Σε πάρα πολλούς μυητικούς οργανισμούς ακολουθείται μία παραδοσιακή τελετή όπου ο μυούμενος συμβολικά «πεθαίνει» για να αναγεννηθεί μετά ως νέος άνθρωπος, απαλλαγμένος από τα ελαττώματά του, αφήνοντας πίσω τον παλιό του εαυτό - ό,τι κάνει και το φως του Ήλιου κάθε χρόνο κατά τις τέσσερις τροπές του. Μειώνεται και ξαναρχίζει την πορεία του. Ό,τι κάνει η ίδια η φύση που παράγει καρπούς οι οποίοι πέφτοντας στο έδαφος, δημιουργούν ένα νέο φυτό στο θέση του παλιού. Ό,τι κάνουν τα φύλλα ενός δένδρου που πέφτουν για να γίνουν τροφή στο έδαφος που θα κυοφορήσει ένα νέο δένδρο. Ό,τι κάνει το ζώο που πεθαίνει και γίνεται λίπασμα για το έδαφος που θα θρέψει τις επόμενες γενιές ζώων. Ό,τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος κάθε μέρα εγκαταλείποντας τον παλιό του εαυτό για να δώσει θέση σε ένα Νέο Άνθρωπο, απαλλαγμένο από βάρη ελαττωμάτων.
Σε πολλές επίσης θρησκείες, ο τελευταίος βαθμός της ιεροσύνης συνοδεύεται από ένα συμβολικό θάνατο, όπου ο χειροτονούμενος ξαπλώνει στο έδαφος ή ίσταται γονατιστός συμβολίζοντας με αυτό τον τρόπο το θάνατο της προηγούμενης κατάστασής του, αφού η νέα του ιδιότητα απαιτεί νέα προσωπικότητα, πιο δυνατή, πιο αποφασισμένη, πιο μαχητική αλλά και πιο αγνή. Στην Εβραϊκή γραφή με τους άπειρους συμβολισμούς της, ένα από τα γράμματα «μητέρες» το Mem (מ) συμβολίζει ακριβώς το θάνατο, που θα ακολουθηθεί από μία επαναγέννηση. 
Η πορεία του φωτός κατά τις τέσσερις τροπές, που ξεκινά κάθε χειμερινό ηλιοστάσιο μία νέα πορεία ανόδου και κάθε θερινό νέα πορεία καθόδου, περνά από αντίστοιχες ισημερίες όπου η ημέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια αφού ο άνθρωπος στην πορεία προς την αναγέννησή του, θα περάσει από αυτή την ισορροπία όπου οφείλει να αποφασίσει προς τα πού θα κινηθεί. Θα προσπαθήσει να κρατήσει τα παλιά του φύλλα στο δένδρο της ζωής του ή θα τα αφήσει να πέσουν για να γεννηθούν εντός του νέα; Θα κρατήσει κάθε παλιά του συμπεριφορά καλά φυλαγμένη και προστατευμένη, αμυνόμενος σθεναρά σε κάθε αλλαγή, ή θα αποφασίσει να θυσιάσει το παλιό, το σάπιο και ό,τι έπαιξε το ρόλο του για να ανα-γεννηθεί μέσα στον ίδιο του τον εαυτό;
Τα Ελευσίνια Μυστήρια τελείωναν κατά τη Φθινοπωρινή Ισημερία, ακριβώς γι' αυτό το λόγο. Ο Μυημένος στα Ελευσίνια Μυστήρια, είχε πλέον επιτύχει να εξισορροπήσει το φως και το σκότος μέσα του. Είχε επιτύχει να προσπεράσει προτερήματα και ελαττώματα και να βρει τη μέση οδό που τον οδηγεί στη φώτιση, διότι τα ελαττώματά μας δεν μπορούμε, και ούτε πρόκειται ποτέ να τα εξαφανίσουμε. Οφείλουμε να τα μετασχηματίσουμε σε αντίστοιχες αρετές. Οφείλουμε να κρατήσουμε και αυτά μέσα μας, για να γνωρίζουμε από τι οφείλουμε να απέχουμε, και να πράττουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αναδύεται το αντίστοιχο προτέρημα.
Έτσι, λοιπόν ο Μυημένος στα Ελευσίνια Μυστήρια, που έγιναν παγκόσμιος οδηγός Μύησης και Φώτισης, έβγαινε απελευθερωμένος από όλα τα δεσμά που ο ίδιος του ο εαυτός είχε επιβάλλει. Περιφερόταν στεφανωμένος νικητής μεταξύ των άλλων μυημένων, διότι είχε νικήσει τον μεγαλύτερο εχθρό του, τον ίδιο του τον εαυτό...
Η ύπαρξη των 4 χρονικών αυτών σταθμών υπάρχει για να μας υπενθυμίζει κάθε χρόνο, κάθε μέρα και κάθε στιγμή, ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας είμαστε εμείς οι ίδιοι. Εμάς πρέπει να βάλουμε στο στόχαστρο των αλλαγών μας, το δικό μας φως πρέπει να θυσιάσουμε για να γεννηθεί, μέσα μας και από εμάς, ένα άλλο πιο φωτεινό και πιο αγνό, το οποίο κι αυτό με τη σειρά του μια μέρα θα δώσει χώρο σε κάτι ακόμη ωραιότερο και φωτεινότερο. Τότε ο Άνθρωπος θα έχει δικαίωμα να ελπίζει σε κάτι καλύτερο...
του Παναγιώτη Λιβιεράτου
