Ο Πανθεϊσμός του Τζορντάνο Μπρούνο. ( Αποσπάσματα από τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις)

 

 

Ο Τζορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1548 στην Nola ως Filippo Bruno, και το πλήρες Λατινικό του όνομα ήταν Iordanus Brunus Nolanus. Ο Μπρούνο από πολύ μικρή ηλικία ανακάλυψε το πάθος του για την Επιστήμη, και ως Φιλόσοφος, Κοσμολόγος, Μαθηματικός και ποιητής, μετατράπηκε σε ένα ανατρεπτικό άνθρωπο της εποχής του.

 

Η κοσμολογική του αντίληψη ξεπέρασε, όχι μόνο το δόγμα της Εκκλησίας, αλλά και το ριζοσπαστικό μοντέλο του Κοπέρνικου, καθώς αρνείται τον ηλιοκεντρισμό, υποστηρίζοντας πως  ζούμε σε ένα άπειρο σύμπαν με τον Ήλιο μας, να είναι απλώς  ένα μόνο από τα άπειρα κινούμενα ουράνια σώματα.

 

Ο Τζορντάνο Μπρούνο αντλούσε τις γνώσεις του από την Αρχαιότητα, κυρίως μέσα από τα έργα των Νεοπλατωνικών, του Πυθαγόρα αλλά και της Ερμητικής παράδοσης, όπως εκείνη αναδύθηκε από τον Ιταλό ανθρωπιστή Marsilio Ficino και τον Φιλόσοφο Giovanni Pico della Mirandola.

 

Η Φιλοσοφία του Τζορντάνο Μπρούνο ήταν κατ’ουσίαν μία μορφή Πανθεϊσμού η οποία ακολουθούσε και μαγικές πρακτικές, βασισμένη στον νόμο της αναλογίας (της αλληλοσύνδεσης του σύμπαντος), και της συμπάθειας (βλέπε Στωικό Ποσειδώνιο τον Ρόδιο). Κάπως έτσι, ο Μπρούνο αρχίζει να αμφισβητεί το θεολογικό δόγμα, και αναπτύσσει ένα πανθεϊστικό υλοζωιστικό σύστημα το οποίο, ναι μεν αποδέχεται τη ύπαρξη του θεού, αλλά αντιβαίνει απόλυτα στις χριστιανικές τριαδικές πεποιθήσεις. Λόγω των Πανθεϊστικών του

αντιλήψεων αλλά και μαγικών του πεποιθήσεων, αρχές του 1600, ο Πάπας αποφασίζει να τον καταδικάσει σε θάνατο στην πυρά και το δικαστήριο ανακοινώνει την ποινή στον Μπρούνο, που βρίσκεται πεσμένος στα γόνατα. Ο πρώτος μάρτυρας της επιστήμης θα σηκωθεί και θα απαντήσει:

 

«Πιθανόν εσείς, κριτές μου, να ανακοινώνετε την καταδίκη εναντίον μου με μεγαλύτερο φόβο απ’ ό,τι τη δέχομαι εγώ».

 

Ακολουθούν αποσπάσματα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις:

 

“Ο άνθρωπος είναι η μικρογραφία της φύσης, ο μικρόκοσμος που αναπαριστά το μακρόκοσμο του σύμπαντος. Έτσι, ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίσει τη φύση με άμεσο, ενορατικό, εσωτερικό τρόπο και όχι μέσα από την εξωτερική θεώρηση των πραγμάτων. Η μελέτη του φυσικού κόσμου αποτελεί την αληθινή μορφή φιλοσοφίας που είναι ικανή να μας αποκαλύψει τα μυστικά του σύμπαντος και να μας εξασφαλίσει έγκυρη γνώση…

 

...Όλα τα πράγματα είναι γεμάτα από πνεύματα, ψυχές, θεϊκή δύναμη, θεό ή θεότητα. Ο νους και η ψυχή είναι παντού, μολονότι δεν ευθύνονται για ό, τι παρατηρούμε γύρω μας…

 

..Kάθε ψυχή και κάθε πνεύμα έχει κάποιο βαθμό συγγένειας με το παγκόσμιο πνεύμα, το οποίο υπάρχει όχι μόνο όπου ζει και αντιλαμβάνεται η ψυχή του ατόμου, αλλά επίσης είναι εξαπλωμένο παντού, αποτελούμενο από την ίδια ακριβώς ουσία και σύσταση…H θεότητα ενυπάρχει στον καθένα μας και στον πλανήτη μας, όπως ακριβώς ενυπάρχει στα ουράνια σώματα. Για το λόγο αυτό, ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί τους νόμους που διέπουν τη φύση και να απελευθερωθεί από το φόβο των άγριων θεοτήτων, που κυβερνούν το σύμπαν. Η ύπαρξη της παγκόσμιας ψυχής που ευθύνεται για τις μορφές των πραγμάτων, καθιστά περιττή την ύπαρξη του θεού για τη δημιουργία του κόσμου…;Oποιος γνωρίζει την αδιάσπαστη συνέχεια της ψυχής και την αναγκαία σύνδεσή της με ένα σώμα, κατέχει μία σημαντική αρχή, για να κατανοεί τα φυσικά πράγματα….

 

…Η ουσία του νου ή της ψυχής διαφέρει από το σώμα κατά τον ακόλουθο τρόπο. Το σώμα εμπεριέχεται ως σύνολο σε όλο το σύμπαν, αλλά η πνευματική ουσία βρίσκεται στην ολότητά της σε κάθε μέρος. Υπάρχει δηλαδή παντού ως σύνολο και μεταφέρει παντού μια εικόνα του συνόλου. Έτσι, όλη η μορφή και το φως του αντανακλάται σε όλα τα σωματίδια της ύλης, όπως ακριβώς όλο το σώμα αντανακλάται σε όλη την ύλη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που παραθέτει ο T. Μπρούνο. Όταν ο καθρέφτης που αντανακλά το είδωλο ενός αντικειμένου σπάσει σε μικρότερα κομμάτια, τότε το κάθε κομμάτι από αυτά θα αντανακλά ολόκληρη την εικόνα του αντικειμένου. Κατά αναλογία, όταν διαφορετικά μέρη ή σώματα νερού ενός ωκεανού χωριστούν από την Αμφιτρίτη, φέρουν το ίδιο όνομα και τις ίδιες ιδιότητες. Όταν αργότερα εισρέουν από κοινού στον ωκεανό, εξακολουθούν να διατηρούν το όνομα και τις ιδιότητές τους. Παρόμοια, τα πνεύματα και τα μέρη του αέρα που συρρέουν σε έναν ωκεανό, συνθέτουν μία ψυχή. Γι’ αυτό και οι φιλόσοφοι διατείνονται ότι στην αρχική κατάσταση των πραγμάτων υπήρχε μία ύλη, ένα πνεύμα, ένα φως, μία ψυχή και ένας νους….

 

…Oι θεοί δρουν στα ουράνια και αστρικά σώματα, τα οποία είναι θεϊκά σώματα. Αυτά με τη σειρά τους ενεργούν στα πνεύματα που κατοικούν και ελέγχουν τα αστέρια, ένα από τα οποία είναι και η γη. Τέλος, τα πνεύματα επιδρούν στα στοιχεία, τα στοιχεία στις ενώσεις, οι ενώσεις στις αισθήσεις, οι αισθήσεις στην ψυχή και η ψυχή σε όλο τον οργανισμό. Αυτή είναι η λεγόμενη κατιούσα πορεία. Απεναντίας, όταν από τον οργανισμό προχωρούμε μέσω της ψυχής στις αισθήσεις, μέσω των αισθήσεων στις ενώσεις, μέσω των ενώσεων στα στοιχεία, μέσω των στοιχείων στα πνεύματα, μέσω των πνευμάτων στα αστέρια και από εκεί στους ασώματους θεούς, που διέπονται από μια αιθέρια ουσία ή ένα αιθέριο σώμα, και από αυτούς στην ψυχή του κόσμου ή του πνεύματος του σύμπαντος, τότε καταλήγουμε στη θεώρηση του ενός, του απλούστατου, του άριστου, του σπουδαιότερου, του απόλυτου και του αυτάρκους όντος. Η πορεία αυτή ονομάζεται ανιούσα. Συμπερασματικά, διακρίνουμε κάθοδο από τον θεό μέσω του κόσμου στους οργανισμούς και άνοδο από τους οργανισμούς μέσω του κόσμου στον θεό. Αυτός αποτελεί το υψηλότερο σημείο της κλίμακας, την αγνή και καθαρή ενέργεια και δύναμη, ενώ στο κατώτατο σημείο της κλίμακας βρίσκεται η ύλη, το σκότος, η παθητική δύναμη. Ανάμεσα σε αυτά τα δυο σημεία, υπάρχουν άλλα ενδιάμεσα, το ανώτερο από τα οποία συμμετέχει περισσότερο στο φως, τη δράση, ενώ το κατώτερο συμμετέχει κυρίως στο σκότος.»

http://mythagogia.blogspot.com