Ασπασία Παπαδομιχελάκη
Η ζωή στον πλανήτη μας, είναι ένα μεγάλο σχολειό γεμάτο δυσκολίες, όπου οι άνθρωποι εκπαιδεύονται έως ότου κατακτήσουν με αυτό-προσπάθειες και ατομικές εμπειρίες, εκείνη τη γνώση- σοφία που θα τις εξομοιώσει με το Τέλειο.
Για την εκπαίδευση του ανθρώπου υπάρχει η εξωτερική γνώση, που προσλαμβάνει με τις αισθήσεις και τη λογική του. Όμως υπάρχει και η εσωτερική γνώση που δίνεται στον άνθρωπο με τη μύηση όταν ωριμάζει ηθικά και νοητικά.
Οι εξωτερικές γνώσεις δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες, γιατί μέσω των αισθήσεων και της λογικής ο άνθρωπος διαμορφώνει και τελειοποιεί τα ψυχολογικά και φυσικά του στοιχεία, τα οποία αποτελούν το σχήμα και την κατοικία της ψυχής του. Το ψυχολογικό και φυσικό του σώμα είναι οι διόπτρες μέσω των οποίων η ψυχή παρατηρεί τα πράγματα του δικού μας κόσμου και μέσω αυτών πρόκειται να εκφράσει στο μέλλον τις πνευματικές δυνάμεις της, που προς το παρόν, ληθαργούν.
Ο άνθρωπος πολύ πιο δύσκολα αποκτά την εσωτερική γνώση, γιατί, για την κατάκτησή της, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σταθερή ενατένιση της εσωτερικής ζωής, η υπέρβαση των αισθήσεων και ο απόλυτος έλεγχος του νου. Σοφός είναι αυτός που έχει υπερβεί τον κόσμο των αισθήσεων και των επιθυμιών, επειδή γι’αυτόν ανασηκώθηκε το πέπλο της πλάνης και της λήθης και αντίκρισε την αιώνια Αλήθεια. Είναι αυτός που κατέκτησε τη Γνώση που αφορά στις εσωτερικές αιτίες των φαινομένων, στους παγκόσμιους νόμους και στις εφαρμογές αυτών των νόμων ως αιώνιες Σταθερές στη Φύση.
Κατά τον Πλάτωνα, ο οποίος καταχωρεί ως εξωτερική γνώση και την επιστήμη, λέγεται ότι θα πρέπει να υπάρχει μια ανώτερη και αυστηρότερη δυνατότητα της επιστήμης, την οποία ονομάζει διαλεκτική. Και λέει ότι «μια τέτοια επιστήμη θα διέφερε από τις επιστήμες του συρμού» με δύο τρόπους:
α) θα αντιμετώπιζε τις αρχικές παραδοχές των επιστημών ως απλές αφετηρίες για την ανακάλυψη άλλων, πιο θεμελιακών προτάσεων, που …. Είναι αυστηρά αυτόφωτες και προφανείς (ανυπόθετα), αποτελώντας πραγματική «αρχή του παντός». Έχοντας ανακαλύψει αυτή την αρχή (ή σύνολο τέτοιων αρχών) θα παρήγε στη συνέχεια τα πορίσματα που έπονται λογικά.
β) Σε αυτή την πορεία δεν θα γινόταν προσφυγή σε αισθητά βοηθήματα της φαντασίας. Η διπλή διεργασία της ανόδου στην «αφετηρία του παντός» και της επανακαθόδου θα προχωρούσε «από Ιδέες διαμέσου Ιδεών καταλήγοντας σε Ιδέες» (ΣΤ, 511 b-c). Θα λέγαμε ότι η «διαλεκτική» θα αναιρούσε τα αξιώματα των υπαρχουσών επιστημών (τας υποθέσεις αναιρούσα, (Ζ 533 c), γιατί μέσω διαλεκτικής προκύπτουν αλήθειες ακόμα πιο θεμελιακές.
Ο ρόλος της διαλεκτικής, που είναι ανώτερη και των μαθηματικών, είναι να οδηγεί άμεσα στη θέαση του Καλού, που σαν υπέρτατη Ιδέα αποτελεί το ύψιστο αντικείμενο μελέτης του φιλόσοφου.
«Στις επιστήμες η ενατένιση είναι αποτέλεσμα ενός συλλογισμού. Αυτός που κάνει τον συλλογισμό αυτοκαταφεύγει στις σκέψεις και όχι στις αισθήσεις, αλλά η έρευνά του μένει στις υποθέσεις, χωρίς να ανεβαίνει στην αρχή… είναι ανίκανος να έχει μια κατανόηση των πραγμάτων, αν και αυτά είναι κατανοητά, αν συνοδεύονται από την αρχή τους.» (Πολιτεία, 511 c-d, Γλαύκων)
Θεμελιωμένη πάνω σε αυτό το ανυπόθετο αξίωμα, που είναι η ύπαρξη της Αυτοϋπαρξης πάνω από κάθε αισθητό και νοητό, στέκεται η Μεγάλη Γνώση που μας λέει ότι:
Η ανθρώπινη ζωή είναι ένα ταξίδι κυκλικό από τον αόρατο κόσμο της Ψυχής στον ορατό κόσμο της φυσικής διαβίωσης με σκοπό, όπως μας λέει η Θεοσοφική διδασκαλία, να συνειδητοποιήσουμε την αφετηρία της ύπαρξής μας, να αντιληφθούμε ότι είμαστε προεκτάσεις πνευματικών δυνάμεων και αποτελέσματα εσωτερικών αιτίων.
Διαμέσου επαναληπτικών κύκλων γέννησης και θανάτου, ο άνθρωπος μαθαίνει προοδευτικά να διακρίνει το πρόσκαιρο αισθητό από το αιώνιο, και εν τω μεταξύ αναπτύσσει και οργανώνει εκείνες τις εσωτερικές δυνάμεις που γεφυρώνουν το πέρασμά του από το πεπερασμένο στο αθάνατο.
Η Αρχαία Σοφία λέει ότι αυτός είναι ο σκοπός που υπάρχουμε στη γη και αυτός ο σκοπός υποστηρίζεται με νόμους που υποχρεώνουν την ατομική ζωή να εκπαιδεύεται και να προοδεύει. Οι νόμοι αυτοί είναι οι νόμοι της Ανάγκης. Είναι γνωστοί ως νόμοι του Κάρμα και της Μετενσάρκωσης. Το Κάρμα είναι ο νόμος που με μια ακατανόητη για μας σοφία και δικαιοσύνη, επαναφέρει ό,τι διασαλεύεται από ατομική βούληση στην πρωταρχική του ισορροπία και αρμονία. Και ο νόμος της περιοδικής κυκλικής κίνησης, γνωστός ως Μετενσάρκωση, είναι αυτός που επαναφέρει την ανθρώπινη ψυχή σε ανθρώπινο σώμα κάτω από τις ίδιες συνθήκες έτσι ώστε μέσω της επανάληψης, που είναι η μάνα της μάθησης, ο άνθρωπος μαθαίνει να θέλει και να εφαρμόζει μόνον όσα συνάδουν με την Παγκόσμια Αρμονία.
Για την πραγματοποίηση, λοιπόν, της πνευματικής μας τελείωσης, εκτός από τους νόμους της Ανάγκης, συνυπάρχει ο νόμος της Χάρης ή της Συμπόνιας. Ο νόμος αυτός φέρνει στην ανθρωπότητα την Πνευματική Γνώση που είναι η απορροή της Θείας Σκέψης και φθάνει έως εμάς μέσω της σειράς των πνευματικών ταγών, σοφών και μεγάλων μυστών. Αυτοί την μεταφέρουν και την διαδίδουν σε όλα τα έθνη και τις φυλές της ανθρωπότητας, μέσω απόκρυφων διδασκαλιών και θρησκειών. Αποστολή τους είναι να υπενθυμίζουν στον άνθρωπο τη θεία καταγωγή του, τον σκοπό της ζωής του και να του υποδεικνύουν τον τρόπο της επιστροφής του στο λίκνο της απορροής του.
Η Πνευματική Ιεραρχία μας υποδεικνύει τους τρόπους για την υπέρβαση του προσωπικού εαυτού μέσω α) Γνώσης, β) λατρείας-θρησκείας, γ) διαλεκτικής-διαλογισμού και δ) υπηρεσίας, προσφοράς προς το σύνολο της ζωής.
Οι τέσσερεις δρόμοι που οδηγούν την ανθρώπινη ψυχή από τις σκιές στο φως, έχουν ένα και μοναδικό σκοπό. Να ενώσουν την ψυχή με την Θεϊκή πηγή από την οποία κάποτε εκπορεύτηκε. Ο σκοπός είναι ένας και κοινός, οι μέθοδοι μόνο διαφέρουν.